Rollo, chiến binh Viking, Kẻ thống trị đầu tiên của Normandie From Wikipedia, the free encyclopedia
Rollo[4] (Nam. Tiếng Norman: Rou; tiếng Bắc Âu cổ: Hrólfr; tiếng Pháp: Rollon. Sinh năm 846[5][6] hoặc 860[7], mất năm 928/930 hoặc 932/933 sau công nguyên), một người Viking, một chiến binh, Kẻ chinh phục (The Conquerer), Kẻ thống trị đầu tiên của Normandie, vùng phía Bắc nước Pháp, đặt nền móng ra đời của Công quốc Normandie.[8][9] Rollo còn được gọi là Công tước xứ Normandy, hậu duệ nam giới của ông vẫn cai trị Công quốc Normandy cho đến tận thế kỷ XIII, trước khi Vương quốc Pháp thôn tính và sáp nhập nó.
| Rollo | |
|---|---|
| Kẻ chinh phục Kẻ thống trị Normandie Chiến binh Viking đặc biệt | |
.jpg) | |
| Kẻ thống trị Công quốc Normandie Công tước Normandie | |
| Tại vị | 911 – 928/933 |
| Đăng quang | 911 |
| Tiền nhiệm | Khai mở |
| Kế nhiệm | William Kiếm dài |
| Thông tin chung | |
| Sinh | 846/860[1][2][3] Vùng phương Bắc: Scandinavia |
| Mất | 928/933 Rouen |
| An táng | Nhà thờ chính tòa Đức Bà Rouen, Pháp |
| Phối ngẫu | Poppa của Bayeux suốt đời Công chúa Gisela của Pháp |
| Hậu duệ | Con trai kế vị: William Kiếm dài Con gái: Adèle Cháu nội đời thứ bảy: Kẻ chinh phục William I  Cháu ngoại đời thứ chín: Vua Pháp vĩ đại Philippe II |
| Tước vị | Công tước Normandie |
| Hoàng tộc | Sáng lập Nhà Normandy |
| Tôn giáo | Tôn giáo Bắc Âu cổ Kitô giáo |
Con của ông là William Kiếm dài, cháu nội là Richard I sử dụng danh hiệu Bá tước (Count trong tiếng Anh, comes hoặc consul trong tiếng Latinh), Hoàng thân (Prince trong tiếng Anh, Princeps trong tiếng Latinh).[10] Chắt của ông, Richard II, Công tước xứ Normandy là thế hệ đầu tiên của Nhà Normandy sử dụng tước vị Công tước, và xem mình là Công tước xứ Normandy.[11]
Rollo nổi dậy trở thành một chiến binh đặc biệt của người Norse với sự nghiệp lấn thân về phương Nam, đặt vững bước chân trên vùng đất của người Francia, khởi điểm hạ lưu sông Seine. Sau Cuộc vây hãm Chartres (Chartres. 911), dưới sức mạnh lực lượng và uy hiếp từ Rollo ở khu vực phía Tây Bắc, Vua Tây Francia, Charles III của Pháp đã phải nhượng bộ và giao vùng đất phía Tây Bắc dọc sông Seine, nay là Rouen cho Rollo để dừng các cuộc cướp bóc, thỏa thuận Rollo thống lĩnh vùng đất này, trách nhiệm bảo vệ Tây Francia khỏi các chiến dịch xâm lấn của người Viking.[12][13]
Rollo là thống lĩnh Viking chỉ huy lực lượng đầu tiên, chiếm hữu phần khu vực Tây Âu bắt đầu từ năm 911 và trị vì vùng Normandie. Rollo sau đó quyết định định cư tại vùng đất này, đưa gia đình của mình trở thành nhà Normandy, một gia tộc nổi danh châu Âu.[14] Các thế hệ tiếp theo và những người phục vụ Rollo tạo thành nhóm người Norman, tộc được kết hợp từ người Norse, người Viking phương Bắc với dân cư bản địa gốc Frank, người Gallo-Roman.[15] Rollo được xem như là người tạo nên tộc người Norman.[16][17] Về sau, trong thời đại Viking, với Cuộc xâm lược Anh của người Norman, hậu duệ của Rollo chiếm hữu đảo Anh, đảo Ireland đồng thời giữ kiểm soát Normandie (Nhà Normandy);[18] trong ba thế kỷ X, XI, XII, với Cuộc chinh phục miền Nam Ý, những người Norman kiểm soát Vương quốc Sicilia (Danh sách quân chủ Sicilia), Công quốc Antioch.[19] Đóng vai trò là người khởi đầu, Rollo đã để lại những ảnh hưởng trong văn hóa châu Âu và Cận Đông trong suốt lịch sử cho đến ngày nay.[20]
Tên gọi của ông, Rollo được gọi theo ảnh hưởng Roman, tên gốc là Hrólfr theo tiếng Bắc Âu cổ. Ông còn có tên gọi khác là Rolou, theo biên dịch của tác phẩm Gesta Danorum lịch sử phương Bắc. So sánh trong tiếng Breton với các nghĩa liên quan thì Rouello nghĩa là dòng dõi cao quý và Rouallo nghĩa là dòng dõi sắt. Có nghiên cứu cho rằng cái tên Rollo là phiên bản Latinh của chiến binh phương Bắc Hrollaugr.[21]
Trong thế kỷ X, nhà sử học Dudo của Saint-Quentin ghi chú rằng Rollo nhận tên tên Kitô là Robert.[22] Trong một cách viết khác, tên của ông được lấy là Rou, dùng trong biên niên thơ Roman de Rou, thế kỷ XII, tiếng Norman, được viết bởi nhà thơ Wace,[23] biên soạn lại bởi Vua Henry II của Anh, hậu duệ của Rollo.[24][25]
Rollo sinh ra vào giữa thế kỷ IX, quê nhà ở vùng Scandinavia. Các nghiên cứu tranh luận khía cạnh ông sinh ra ở Đan Mạch hoặc Na Uy. Rollo là chiến binh lãnh đạo người Viking trong Cuộc vây hãm Paris (885 - 886), được kháng cự và chống lại bởi Vua Eudes I của Pháp.[26][27][28]
Các nguồn sử thời Trung Cổ có mâu thuẫn với nhau về nguồn gốc gia đình của Rollo: Na Uy hay người Đan Mạch. Sự chênh lệch này xuất phát từ việc người Viking xuất phát điểm bất ngờ và mạnh mẽ từ phương Bắc, việc sử dụng nghiên cứu không được quan tâm ở Châu Âu. Trong thời điểm Trung Cổ, như các thuật ngữ như Người Viking, Người phương Bắc, Người Thụy Điển, Người Đan Mạch, Người Na Uy, đều không được coi trọng về độ chính xác, đều xem là người phương Bắc, chiến binh phương Bắc chuyển tới phương Nam.
Trong bản tiểu sử về Rollo của linh mục Dudo của Saint-Quentin thời điểm cuối thế kỷ X, xác định rằng Rollo xuất phát từ Đan Mạch. Một trong những người cháu của Rollo, đồng thời sống cùng thời đại với Dudo là Robert II Tổng giám mục Rouen, những năm đó được biết đến với cái tên Robert Đan Mạch. Tác phẩm Lịch sử Norman của Dudo (Historia Normannorum hoặc Libri III de moribus et actis primorum Normanniae ducum) đều được ủy quyền biên soạn bởi cháu trai của Rollo, Richard I xứ Normandy. Dudo được tiếp xúc với các thành viên của nhà Normandy, tìm hiểu thêm về cuộc đời của Rollo. Theo nghiên cứu của Dudo, ông miêu tả rằng: thời kỳ đầu còn ở phương Bắc, một vị vua vô danh của Đan Mạch đối nghịch với gia đình của Rollo, chủ yếu là cha anh - một quý tộc Đan Mạch và anh trai của Rollo, Gurim. Sau cái chết của cha, anh trai Gurim đã bị giết và Rollo buộc phải rời khỏi Đan Mạch.[29] Tác phẩm của Dudo trở thành nguồn chính cho những tác phẩm lịch sử sau đó William của Jumièges (sau năm 1066)[30] và Orderic Vitalis (đầu thế kỷ XII),[31] cùng với các chi tiết bổ sung.[32]
Dựa trên một nguồn khác, xác định Rollo xuất phát từ Na Uy được nghiên cứu và tuyên bố bởi nhà sử học Goffredo Malaterra,[33] đã viết: Rollo đã khởi nguồn từ Na Uy với hạm đội của mình đến bờ biển Kitô giáo.[34] Cùng quan điểm, nhà sử học người Anh thế kỷ XII, William của Malmesbury[35] tuyên bố rằng Rollo được sinh ra từ dòng dõi quý tộc Na Uy.[36]
Một biên niên sử có tên là Benoît (được cho rằng đồng thời là Biên niên sử Normandie - Chronique des ducs de Normandie) đã viết vào giữa thế kỷ XII, xác định Rollo đã được sinh ra ở một thị trấn tên là Fasge, được giải thích khác nhau, hoặc là thị trấn Faxe, Sjælland, Đan Mạch, hoặc là đô thị Fauske, Nordland, Na Uy, hoặc là một khu định cư mơ hồ đã bị bỏ rơi hay đổi tên. Biên sử đã xác định rằng Rollo đã bị một người cai trị địa phương bức hại và đã trốn khỏi đó đến đảo Scanza, được miêu tả như là Scania, nay là Skåne, Thụy Điển. Trên thực tế, thị trấn Faxe có khoảng cách gần hơn với Scania, còn phong cảnh miền núi của Fasge được mô tả giống với Fauske. Trong một đoạn khác của Biên niên sử, Rollo lại được gọi là người Đan Mạch.[37]
Nhóm các nhà sử học khác đã xác định Rollo là Hrólf the Walker (tiếng Bắc Âu cổ: Göngu-Hrólfr; tiếng Đan Mạch: Ganger-Hrólf) từ các saga của Iceland thế kỷ XIII như Heimskringla và Saga Orkneyinga. Hrólf the Walker được đặt tên như vậy bởi vì có thân thể lớn đến nỗi không con ngựa nào có thể mang ông đi.[38] Các nguồn tin Iceland cho rằng Hrólfr được sinh ra ở Trondhjem (nay là Trondheim)[39] ở miền tây Na Uy, vào cuối thế kỷ thứ IX với cha mẹ người Na Uy là Rognvald Eysteinsson (Rognvald Kẻ thông thái), Bá tước Møre og Romsdal và mẹ là Hildr Hrólfsdóttir[40].
Theo một nhóm nghiên cứu khác, xác định bằng chứng cho rằng có mối quan hệ họ hàng giữa Rollo và Ketill Flatnose, Vua Mann[41] - một vương quốc Bắc Âu quần đảo phía Tây Scotland. Theo bản nghiên cứu này, cha của Rollo cũng được đặt tên là Ketill và người anh tên Gurim. Trong nguồn sử của Iceland, cha của Ketill Flatnose là Bjorn Grímsson,[42] ông nội của Ketill Flatnose là Grim. Hai nguồn sử của Irish và Iceland đều cho rằng, Rollo khi còn trẻ đã đến chu du hoặc sống ở Scotland, nơi ông có một cô con gái tên Cadlinar (Kaðlín, Kathleen).[43][44] Tổ tiên của Ketill Flatnose được cho là đến từ Møre - quê hương của Rollo trong các nguồn của Iceland. Tuy nhiên, Ketill, Grim hay Grum đều là những cái tên phổ biến trong các cộng đồng Bắc Âu.[45]
Cho đến ngày nay, vẫn chưa thể xác nhận được nguồn gốc của Rollo, chỉ có thể khẳng định rằng ông là một người Viking phương Bắc.
Dù cho có nhiều nghiên cứu khác nhau về Rollo, đưa ra nhiều xác định, đánh giá khác nhau nhưng không thể có kết quả khác với lịch sử cơ bản cuộc đời của Rollo cũng như lịch sử châu Âu thời trước thế kỷ X. Thời đại Viking (793 - 1066) bắt đầu từ năm 793, khi người Viking bắt đầu sự nghiệp viễn chinh châu Âu, đi về phương Nam, khởi đầu là đảo Anh rồi lần lượt Pháp, vùng Địa Trung Hải với Tây Ban Nha, Ý hay cả Đông La Mã. Rollo là một người Viking phương Bắc khởi đầu sự nghiệp như là một chiến binh trong các cuộc viễn chinh. Ghi chép sớm nhất về Rollo xác nhận rằng, Rollo bắt đầu chỉ huy đội quân Viking của mình lần đầu tiên khi tham chiến Cuộc vây hãm Paris (885 - 886).[27] Người Viking thời kỳ đầu rồi thế kỷ IX đều theo xu hướng cướp bóc các đợt theo thời gian hằng năm, sau đó đem của cải trở lại vùng phía Bắc.
Theo nghiên cứu của Dudo, Rollo bắt đầu chiếm lĩnh vùng Rouen vào năm 876 sau hàng loạt các lần di chuyển cùng chiến binh Viking. Ông được phụ tá bởi nhà biên niên sử thời đại đó là Flodoard,[46] ghi lại rằng người Viking gần như sang bằng các khu định cư ở Rouen, khu lân cận, cuối cùng, Robert Kẻ hùng mạnh[47] của Marches của Neustria dù tiến hành các chiến dịch chống lại người Viking, nhưng phải thỏa thuận, giao một số vùng ven biển cho người Viking.[48] Rollo chiếm lĩnh tạm thời sau đó lại quay về phương Bắc.
Theo Dudo, Rollo có một người bạn đồng hành trong nhiều chuyến đi của người Viking về phương Nam, sau trở thành một vị vua mà Dudo gọi là Alstem. Nguồn tin này được xác nhận gần đây, Alstem là Guthrum,[49] một vị Vua Viking Đan Mạch được Alfred Đại đế rửa tội với cái tên rửa tội là Athelstan, và sau đó được công nhận là Vua của Đông Anglia vào năm 880.[50][51] Trong thời kỳ của mình, Rollo bắt đầu thay đổi ý nghĩa, mục tiêu mới là chinh phục được nơi viễn chinh, không chỉ chiếm đoạt của cải mà còn là định cư. Rollo muốn định cư vùng Tây Pháp, nơi có vị trí địa lý đẹp.
Trong thời gian tấn công Pháp, Rollo dùng vũ lực tại vùng Bayeux và đã bắt giữ Poppa của Bayeux (Popa hay Poppa Xinh đẹp), con gái của Berengar II của Neustria, Bá tước Rennes, Bá tước Bayeus. Rollo buộc Poppa làm vợ hoặc tình nhân và hai người cùng sống với nhau đến hết đời. Nhà Normandy được thừa kế bởi con của hai người là William Kiếm dài.[52]
Vào năm 911, Rollo chỉ huy lực lượng chiến binh Viking của mình, một lần nữa tới Pháp, tiến hành vây hãm Paris và Chartres của Tây Francia. Vào thời điểm đó, Vua Tây Francia là Charles III (trị vì: 898 - 922), kế vị Vua Eudes I của Pháp (trị vì: 888 - 898).[53] Lúc này, Robert I của Pháp, em trai của Eudes I của Pháp đang là Bá tước Paris, Bá tước Poitiers, tạm thời hợp tác phụ tá Charles III. Robert I có năng lực chỉ huy tốt, một lần nữa đánh bại nhóm chiến binh Viking khác ở Chartres với những kỵ sĩ được đào tạo bài bản. Tuy chiến thằng nhưng thiệt hại không hề ít, nguy cơ của lực lượng Viking Rollo vẫn uy hiếp. Và điều này khiến cho thỏa thuận hai bên ra đời. Chiến thắng này đã mở đường cho lễ rửa tội và định cư của Rollo tại Normandie. Rollo chấp nhận gia nhập tôn giáo, tạo liên minh cùng Tây Francia. Theo thông lệ, Rollo lấy tên rửa tội Robert, theo tên cha đỡ đầu Robert I.[54] Theo bản ghi chép năm 918, trong điều lệ của Charles III gửi cho một tu viện đã đề cập đến những khoản nhượng bộ, hỗ trợ của vương quốc cấp trước đó cho người Norman của sông Seine, cụ thể là Rollo và các cộng sự của ông cho công lao sự bảo vệ của vương quốc.[55] Dudo hồi tưởng lại rằng điều khoản này diễn ra vào năm 911 tại Saint-Clair-sur-Epte. Để đáp lại sự công nhận chính thức về những vùng đất mà mình chiếm lĩnh và sở hữu, Rollo đã đồng ý chịu rửa tội và tham gia việc bảo vệ vương quốc. Sau cuộc thỏa thuận đó, hôn nhân giữa Rollo và Công chúa Gisla của Pháp, con gái Charles được tiến hành. Đây là cuộc hôn nhân ngoại giao, Dudo tuyên bố rằng Công chúa Gisla là con gái hợp pháp của Charles.[56][57][58]
Sau khi cam kết lòng nhiệt thành và gần gũi với Charles III như một phần của Thỏa thuận Saint-Clair-sur-Epte, Rollo đã chia vùng đất giữa các con sông Epte và Risle chịu sự quản lý của mình, lấy Rouen làm trung tâm.[59]
Thỏa thuận giữa Rollo và Vua Charles III khiến Rollo vừa chiếm lĩnh vùng đất Tây Bắc nước Pháp, vừa tạo liên minh với Franks. Lợi ích này vừa giúp Rollo tăng quyền lực, chính thức định cư tại Pháp cùng thế lực người Viking của mình. Thời điểm này là nguồn lực cho sự tồn tại, phát triển và hòa nhập của người Viking sông Seine, được đề cập trong các ghi chép khác của thời đại. Giai đoạn 911 - 922 là thời kỳ hòa bình của Tây Francia, cai trị bởi Vua Charles III, quân đội hay quốc phòng quản lý bởi Robert I và Rollo. Nhưng mười năm sau 922 - 923, tình thế căng thẳng diễn ra: Robert I cùng con rể là Raoul I hợp tác chống lại Charles III. Charles III bị hạ bệ phải bỏ trốn, Robert trở thành Vua Tây Francia. Năm sau, 923, Charles III mượn quân Norman của Rollo để quay về đối chiến với Robert I. Trong trận chiến tại Soissons, Robert I tử trận nhưng quân đội của ông lại bắt được Charles III. Charles III bị bắt giam trong tù cho đến khi qua đời năm 929. Ngai vàng của Tây Francia cho Vua Raoul I của Pháp, con rể Robert I.[60] Vào thời điểm đó, Rollo cảm thấy rằng lời cam kết và lời thề của mình với các vị vua của Pháp vô hiệu, nên bắt đầu đe dọa vùng phía Tây để mở rộng lãnh thổ của mình, gây áp lực lên các nhà cai trị kế vị để đề xuất một thỏa hiệp khác. Sự cần thiết phải có một thỏa thuận đặc biệt cấp bách khi xung đột quân đội trở nên mạnh mẽ năm 923 có nguy cơ tạo ra loạn lạc đối với người Norman.[61] Vua Rudolph đã quyết định tạo thỏa thuận mới, theo đó Rollo và lực lượng người phương Bắc của mình được thừa nhận cai trị các vùng Bessin và Maine, định cư và kiểm soát vùng thung lũng Seine. Rollo cùng những cận vệ người Viking của mình đã bắt đầu mở rộng cai trị Normandie, bao gồm cả ảnh hưởng ở Bretagne.[62]
Rollo đã qua đời trong khoảng năm 928 đến 933, dựa trên các đề cập cuối cùng về mình bởi Flodoard vào năm 928 và 933, bởi tuổi già. Vùng đất cai trị của Rollo được con trai. William Kiếm dài kế vị.[63] Thời đại Viking sau khi ông qua đời tiếp tục diễn tiến và kết thúc năm 1066, khi William The Conqueror, hậu duệ của Rollo chinh phục được đảo Anh.
Rollo sáng lập Nhà Normandy. Sau khi qua đời, con trai và người thừa kế của Rollo là William Kiếm dài, và cháu nội, Richard I xứ Normandy đã đưa Công quốc Normandy trở thành công quốc gắn kết và mạnh nhất của Tây Francia thời gian đó.[64] Các hậu duệ của Rollo và những người Viking đi theo ông về sau dần đồng hóa với người Francia, văn hóa Công giáo. Sự kết hợp các nhóm người ở khu vực tạo thành nhóm mới: người Norman, cái tên mang ý nghĩa là nguồn phương Bắc, vùng phương Bắc.
Rollo là tổ tiên đặc biệt của các thế hệ hậu duệ. Cháu trực hệ đời thứ sáu, tức nhóm hậu duệ kế vị của ông chính là William I của Anh (William the Conqueror - Kẻ chinh phục), Công tước xứ Normandy được kế vị, chỉ huy lực lượng chinh phạt và thống trị đảo Anh, Danh sách quân chủ Anh.[65] Theo các nhánh con cháu khác nhau, đều có ảnh hưởng và mang dòng máu của mình, Rollo là ông cố thứ 35 của Elizabeth II, đương kim Quân chủ Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland.
Một cô con gái của Rollo, Gerloc (còn được gọi là Adele),[66] đã kết hôn với William III, Công tước xứ Aquitaine, được đề cập bởi Dudo. Theo William của Jumièges, viết vào nửa cuối thế kỷ XI, bố và mẹ của Gerloc là Rollo và Poppa. Adèle về sau sinh hai người con, con trai là William IV, Công tước xứ Aquitaine, tiếp tục quản lý Nhà Poitiers, con gái là Adelaide của Aquitaine, kết hôn với Hugues Capet, cùng chồng tạo thành Nhà Capet (nguồn của Triều đại Kapetinger), một gia tộc quý tộc, hoàng gia lớn, ảnh hưởng cai trị khắp châu Âu cho đến ngày nay.[67][68]
Theo các văn bản Irish thời Trung Cổ tên là An Banshenchas và nguồn Iceland, Rollo có một người con gái khác là Cadlinar (Kaðlín; Kathleen) sinh ra ở Scotland bởi mẹ người Scotland khi bố là Rollo thời trẻ đến vùng đất này. Cadlinar kết hôn với một hoàng tử Irish tên là Beollán mac Ciarmaic, sau là Vua Brega. Cô con gái của Cadlinar và Beollán tên là Nithbeorg đã bị bắt cóc bởi một người Viking - Iceland tên là Helgi Ottarsson, trở thành mẹ của nhà thơ Einarr Helgason và bà của Guðrún Ósvífrsdóttir, một nhân vật chính của Saga Laxdæla.
Năm 2011, một cuộc nghiên cứu di truyền về hài cốt được tổ chức tại châu Âu, nghiên cứu hài cốt cháu nội của Rollo là Richard Không sợ hãi (Richard I, Công tước xứ Normandy) và cháu cố của ông là Richard Người tốt (Richard II, Công tước Normandy), đã được công bố với mục đích làm sáng tỏ nguồn gốc của các nhà lãnh đạo Viking trong lịch sử.[69][70][71]
Sau khi Rollo qua đời, hậu duệ dòng dõi trực hệ của ông tiếp tục cai trị trực tiếp Normandie cho đến năm 1204, khi Công quốc Normandie cai trị bởi John, Vua của Anh rơi vào tay Philippe II của Pháp.[72] Điều đặc biệt nằm ở chỗ, Vua John của Anh là cháu đời thứ 12 của Rollo, cháu đời thứ năm của William Kẻ chinh phục, bà nội là Hoàng hậu Matilda, trong khi Vua Philippe II của Pháp là cháu đời thứ chín của Rollo thuộc Vương tộc Capet nước Pháp từ người sáng lập là vợ chồng Adèle cùng Hugues Capet, tức nghĩa rằng các hậu duệ của Rollo cai trị và xung đột lãnh thổ.[73] Trực hệ của Rollo đã cai trị Normandie suốt 200 năm bởi phương thức hoạt động mạnh mẽ của người Viking cũ, chuyển sang người Norman mới, và sự xung đột nội bộ lâu dài của người Francia.[72]
Rollo là nhân vật chính, chủ đề của vở kịch Rollo, Công tước Normandy phát hành thế kỷ XVII, được viết bởi John Fletcher, Philip Massinger, Ben Jonson và George Chapman.
Phim truyền hình Vikings (2013), chuỗi phim về lịch sử người Viking bởi hãng History (từ năm 2013 cho đến nay), biên kịch Michael Hirst. Trong phim, Rollo là một nhân vật được truyền cảm hứng từ lịch sử kết hợp với kịch bản mới kết hợp nhiều thời kỳ và nhóm nhân vật khác, do Clive Standen thủ vai, là anh trai của Ragnar Lothbrok (diễn viên Travis Fimmel).[74]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
