From Wikipedia, the free encyclopedia
Trò lừa dihydro monoxide đề cập tới cách gọi nước bằng tên gọi hóa học không quen thuộc "dihydro monoxide" (DHMO), và liệt kê một số ảnh hưởng của nước theo một cách đáng báo động, như là làm tăng tốc độ ăn mòn (gỉ) và gây nghẹt thở (chết đuối). Trò lừa thường kêu gọi cấm, kiểm soát dihydro monoxide và phân loại nó vào dạng "nguy hiểm". Nó lợi dụng nỗi sợ các chất hoá học, và đã minh họa cho cách mà sự thiếu hiểu biết về khoa học và các phân tích được cường đại hóa có thể dẫn tới những niềm tin và nỗi sợ không đúng chỗ.[1] Trò lừa này đã được thuật lại bằng một số tên gọi khác nhau như hydro hydroxide, dihydro oxide, acid hydroxic, acid hydric, và oxidane.
Trò lừa gây được sự chú ý vào cuối thập niên 1990 khi Nathan Zohner, một học sinh 14 tuổi tại Idaho Falls, Idaho[2] thu thập chữ ký cho một bản kiến nghị phản đối DHMO cho một dự án khoa học của cậu về sự dễ mắc lừa của con người.[3] Câu chuyện này từ đó đã được dùng trong giáo dục khoa học để khuyến khích sự tư duy phản biện và bàn luận về phương pháp khoa học.[4][5]
Một ấn phẩm Cá tháng tư năm 1983 của Durand Express, một tờ báo hàng tuần ở Durand, Michigan, đưa tin rằng "dihydro oxide" đã được tìm thấy trong các ống dẫn nước của thành phố, và đã được cảnh báo là gây chết người nếu hít phải, và có thể tạo ra hơi dày đặc.[6] Lần đầu trò lừa xuất hiện trên Internet được tờ báo Pittsburgh Post-Gazette nhắc tới là cái được gọi là "Liên minh chống Dihydro Monoxide",[7][8] một tổ chức giả tại UC Santa Cruz sau một số bài đăng và các cuộc thảo luận trên diễn đàn vào năm 1990.[9]
Phiên bản mới này của trò lừa được tạo bởi Eric Lechner, Lars Norpchen, và Matthew Kaufman—cả ba khi đó là bạn cùng phòng và đang học tại Đại học California, Santa Cruz từ 1989–1990,[7][9] được Craig Jackson hoàn thiện vào năm 1994,[7] và nhận được sự chú ý rộng rãi của công chúng vào năm 1997 khi Nathan Zohner, một học sinh 14 tuổi, thu thập chữ ký vào một bản kiến nghị cấm "DHMO", thực chất là nằm trong dự án khoa học của cậu có tên là "Chúng ta dễ bị mắc lừa như thế nào?"[3]
Trang web gốc của Jackson liệt kê những cảnh báo sau:[10][11]
Dihydro monoxide:
- còn được gọi là acid hydroxyl, và là thành phần lớn trong mưa acid.
- góp phần vào "hiệu ứng nhà kính".
- có thể gây bỏng nặng.
- góp phần làm xói mòn những cảnh quan tự nhiên của chúng ta.
- làm tăng tốc độ ăn mòn và rỉ sét của nhiều kim loại.
- có thể gây sự cố điện và làm giảm hiệu quả của phanh xe.
- đã được tìm thấy trong các khối u được cắt bỏ từ các bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối.
Mặc dù nguy hiểm, dihydro monoxide vẫn thường được dùng:
- làm dung môi và chất làm mát trong công nghiệp.
- trong các nhà máy điện hạt nhân.
- trong quá trình sản xuất xốp.
- làm chất dập lửa.
- trong nhiều nghiên cứu động vật tàn nhẫn.
- trong phun thuốc trừ sâu. Kể cả sau khi rửa, các sản phẩm vẫn sẽ bị nhiễm chất này.
- làm phụ gia trong một số loại "thức ăn vặt" và các sản phẩm thực phẩm khác.
Một bảng chỉ dẫn an toàn hóa chất giả—một danh sách các thông tin về các vật liệu có khả năng gây nguy hiểm được dùng trong nghiên cứu và công nghiệp—cũng đã được tạo ra cho H2O.[12][13]
Phân tử nước có công thức hóa học là H2O, nghĩa là mỗi phân tử nước gồm hai nguyên tử hydro và một nguyên tử oxy. Thuật ngữ "dihydro monoxide" có nghĩa là "hai hydro, một oxy", tức là đúng như công thức phân tử của nó: tiền tố di- trong dihydro có nghĩa là "hai", tiền tố mon- trong monoxide có nghĩa là "một", và một oxide là một nguyên tử oxy liên kết với một nguyên tử khác theo liên kết ion.[14]
Sử dụng danh pháp hóa học, nhiều tên gọi của nước được cộng đồng khoa học thường xuyên sử dụng. Một số tên như vậy gồm hydro oxide, cũng như cái tên hydrogen hydroxide thường dùng cho các chất kiềm, và một vài cái tên acid khác như acid hydric, acid hydroxic, acid hydroxyl, và acid hydroxilic. Thuật ngữ "acid hydroxyl" được dùng trong văn bản gốc là một tên không theo quy tắc.[15][không khớp với nguồn]
Theo phiên bản năm 2005 của danh pháp IUPAC trong hóa học vô cơ, hoàn toàn không có một tên duy nhất nào đúng cho mỗi hợp chất.[16] Mục đích cơ bản của danh pháp hóa học là để đảm bảo mỗi cái tên đều chỉ một cách rõ ràng tới duy nhất một chất. Người ta coi việc đảm bảo cho mỗi chất chỉ có một tên rõ ràng là ít quan trọng hơn, mặc dù số tên gọi được chấp nhận là có giới hạn.[16] Nước là một tên gọi được chấp nhận cho hợp chất này, mặc dù nó không phải là một tên theo quy tắc hay một tên quốc tế và chỉ dùng để chỉ một trạng thái của hợp chất này (dạng lỏng). Các tên gọi khác được IUPAC đề xuất là oxidane,[17] được dùng bởi các nhóm tạo ra trò lừa nói rằng DHMO là một chất hóa học an toàn được dùng trong công nghiệp trong khi lại ẩn ý về các mối nguy hiểm và các thuyết âm mưu của chính phủ.[18]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.