Nổi dậy cộng sản Sarawak
Cuộc nổi dậy của Đảng Cộng sản Malaysia / From Wikipedia, the free encyclopedia
Nổi dậy cộng sản Sarawak diễn ra tại Malaysia từ năm 1962 đến năm 1990, liên quan đến Đảng Cộng sản của vùng lãnh thổ xứ Bắc Kalimantan và Chính phủ Malaysia. Đây là một trong hai cuộc nổi dậy cộng sản thách thức Malaysia trong Chiến tranh lạnh. Giống như trong tình trạng khẩn cấp Malaya (1948–1960), quân nổi dậy cộng sản Sarawak chủ yếu là người Hoa, họ phản đối sự thống trị của Anh Quốc đối với Sarawak và sau đó phản đối việc lãnh thổ này tham gia Liên bang Malaysia mới thành lập.[1] Nổi dậy cộng sản Sarawak được kích hoạt từ Nổi dậy Brunei năm 1962 nhằm chống lại đề xuất thành lập Malaysia.[4]
Nổi dậy cộng sản Sarawak | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Một phần của Chiến tranh lạnh | |||||||
| |||||||
Tham chiến | |||||||
|
Đảng Cộng sản Bắc Kalimantan[5] Indonesia (1962–65)[2] | ||||||
Chỉ huy và lãnh đạo | |||||||
Walter Walker (1962–1965) Tunku Abdul Rahman Tun Abdul Razak Mahathir Mohamad Stephen Kalong Ningkan (1963–1966) Tawi Sli (1966–1970) Abdul Rahman Ya'kub (1970–1981) Abdul Taib Mahmud (1981–1990) Othman Ibrahim Ungku Nazaruddin Witono |
Hoàng Kỉ Tác 黄纪作, Bong Kee Chok[6] Dương Thụ Trung 杨柱中, Yang Chu Chung[6] Văn Minh Quyền 文铭权, Wen Ming Chyuan[6] Diệp Tồn Hậu, 叶存厚 Yap Choon Hau[6] Lâm Hòa Quý 林和贵, Lam Wah Kwai[6] Uông Sở Đình, 洪楚廷, Ang Chu Ting[6] Vương Liên Quý, 王连贵, Wong Lieng Kui[6] Trương Á Hoa, 张亚华, Cheung Ah Wah[6] | ||||||
Thương vong và tổn thất | |||||||
99 bị giết 144 bị thương 2,000 thương vong của Indonesia (The ĐCS) |
400-500 bị giết Hàng trăm binh sĩ Indonesia bị giết |
Phiến quân cộng sản Sarawak nhận được sự ủng hộ từ Indonesia cho đến trước khi kết thúc đối đầu Malaysia-Indonesia vào năm 1965. Trong thời gian đó, hai đội hình quân sự chính của Đảng Cộng sản Bắc Kalimantan được thiết lập: Lực lượng Du kích Nhân dân Sarawak (SPGF), và Quân đội Nhân dân Bắc Kalimantan (NKPA).[6] Sau khi kết thúc đối đầu, lực lượng quân sự của Malaysia và Indonesia cùng hợp tác chống phiến quân cộng sản.[2][4]
Đảng Cộng sản Bắc Kalimantan chính thức thành lập trong tháng 3 năm 1970 thông qua việc hợp nhất một số nhóm Cộng sản và cánh tả tại Sarawak như Liên minh Tự do Sarawak (SLL), Hội Thanh niên Tiên tiến Sarawak (SAYA), và NKPA.[6] Nhằm đối phó với Nổi dậy cộng sản Sarawak, chính phủ liên bang Malaysia thiết lập một số "vùng kiểm soát" dọc theo đường Kuching-Serian tại các tỉnh thứ Nhất và thứ Ba của Sarawak vào năm 1965. Ngoài ra, Thủ hiến Sarawak là Abdul Rahman Ya'kub cũng nỗ lực thuyết phục nhiều người nổi dậy tham gia hòa đàm và hạ vũ khí từ năm 1973 đến 1974. Sau các cuộc thương lượng hòa bình thành công giữa chính phủ Malaysia và Đảng Cộng sản Malaya vào năm 1989, những người nổi dậy còn lại của Đảng Cộng sản Bắc Kalimantan ký một hòa ước vào ngày 17 tháng 10 năm 1990 nhằm chính thức kết thúc nổi dậy.[1][6]