![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Lapis-lazuli_hg.jpg/640px-Lapis-lazuli_hg.jpg&w=640&q=50)
Ngọc lưu ly
đá biến chất màu xanh dương / From Wikipedia, the free encyclopedia
Lapis lazuli (/ˈlæpɪs
Lapis lazuli | |
---|---|
![]() Một khối lapis lazuli trong trạng thái tự nhiên từ Afghanistan | |
Thông tin chung | |
Thể loại | Đá biến chất |
Công thức hóa học | Hỗn hợp của khoáng chất với thành phần chính lazurit |
Nhận dạng | |
Màu | Xanh lam, đốm với màu trắng của canxi và pyrit |
Dạng thường tinh thể | Đặc, to |
Vết vỡ | Không đồng đều |
Độ cứng Mohs | 5–5.5 |
Ánh | Mờ |
Màu vết vạch | xanh nhạt |
Tỷ trọng riêng | 2.7–2.9 |
Chiết suất | 1.5 |
Các đặc điểm khác | Các biến thể trong thành phần tạo ra sự khác biệt lớn về các giá trị trên. |
Từ khoảng đầu thiên niên kỷ 7 TCN, lapis lazuli đã được khai thác tại khu mỏ Sar-i Sang[1][2] ở Shortugai (ngày nay thuộc tỉnh Takhar) và các mỏ khác ở tỉnh Badakhshan đông bắc Afghanistan ngày nay.[3]
Lapis lazuli rất được ưa chuộng tại văn minh lưu vực sông Ấn (3300-1900 TCN).[4][5][6] Các cổ vật làm từ lapis lazuli có niên đại khoảng 7570 TCN đã được tìm thấy tại di tích Bhirrana cổ xưa nhất trong khu vực.[7] Hạt lapis được tìm thấy trong các phần mộ thời kỳ đồ đá mới ở di tích Mehrgarh (ngày nay thuộc Pakistan), dãy Kavkaz, cho đến tận Mauritanie ở Tây Phi.[8] Nó cũng được sử dụng trong mặt nạ của Tutankhamun (1341-1323 TCN).[9]
Vào cuối của thời trung cổ, lapis lazuli bắt đầu được xuất khẩu sang châu Âu, tại đây nó được nghiền thành bột để làm màu lam sẫm, loại màu vẽ cao cấp và đắt tiền nhất trong các sắc lam. Màu lam sẫm được nhiều họa sĩ lớn trong thời kì Phục hưng và Baroque sử dụng, như Masaccio, Perugino, Titian và Vermeer, và thường được dành riêng để lên màu quần áo của nhân vật trung tâm trong các bức tranh, đặc biệt là Trinh nữ Maria.
Ngày nay, vùng mỏ Đông Bắc Afghanistan vẫn là một nguồn khai thác lapis lazuli quan trọng. Nó cũng được khai thác tại các mỏ phía tây Hồ Baikal ở Nga, và ở dãy núi Andes ở Chile, cùng với một số lượng nhỏ khác đến từ Angola; Argentina; Myanmar; Pakistan; Canada; Ý, Ấn Độ; và Mỹ.[10]