México
quốc gia ở Bắc Mỹ / From Wikipedia, the free encyclopedia
México (phát âm tiếng Tây Ban Nha: [ˈmexiko] ngheⓘ, phiên âm: "Mê-hi-cô", tiếng Nahuatl: Mēxihco), cũng thường viết không dấu là Mexico, tên chính thức là Hợp chúng quốc México (tiếng Tây Ban Nha: Estados Unidos Mexicanos, [esˈtaðos uˈniðoz mexiˈkanos] ( nghe)), là một nước cộng hòa liên bang thuộc khu vực Bắc Mỹ. México là một quốc gia rộng lớn với diện tích hơn 1,9 triệu km², đứng thứ 14 trên thế giới và dân số khoảng 106 triệu người, đứng thứ 11 trên thế giới[9]. México giáp với Hoa Kỳ về phía bắc, giáp với Guatemala và Belize về phía đông nam, giáp với Thái Bình Dương về phía tây và tây nam, giáp với vịnh México về phía đông.
Hợp chúng quốc México
|
|
---|---|
Tên bản ngữ
| |
Vị trí México ở Bắc Mỹ | |
Tổng quan | |
Thủ đô và thành phố lớn nhất | Thành phố Mexico 19°26′B 99°08′T |
Ngôn ngữ chính thức |
|
• Ngôn ngữ địa phương được công nhận | Tiếng Tây Ban Nha và 68 ngôn ngữ của người bản địa[a] |
Ngôn ngữ quốc gia | Tiếng Tây Ban Nha (de facto)[b] |
Sắc tộc | 56 nhóm sắc tộc người bản địa và đa dạng các nhóm sắc tộc nước ngoài |
Tôn giáo chính (2020)[1] | 88,9% Kitô giáo —77,7% Công giáo Roma —11,2% Tin Lành 8,1% Không tôn giáo 0,2% Các tôn giáo khác 2,5% Vô thần |
Tên dân cư | Người México |
Chính trị | |
Chính phủ | Cộng hòa lập hiến tổng thống chế liên bang[2] |
Andrés Manuel López Obrador | |
• Chủ tịch Thượng viện | Oscar Eduardo Ramírez Aguilar |
• Chủ tịch Hạ viện | Dulce María Sauri Riancho |
Lập pháp | Quốc hội |
Thượng viện México | |
• Hạ viện | Hạ viện México |
Lịch sử | |
Độc lập từ Tây Ban Nha | |
• Tuyên bố | 16 tháng 9 năm 1810[3] |
• Hoàn thành | 27 tháng 9 năm 1821 |
28 tháng 12 năm 1836 | |
• Hiến pháp đầu tiên | 4 tháng 10 năm 1824 |
• Hiến pháp thứ hai | 5 tháng 2 năm 1857 |
• Hiến pháp hiện hành | 5 tháng 2 năm 1917 |
Địa lý | |
Diện tích | |
• Tổng cộng | 1.972.550 km2 (hạng 13) 761.606 mi2 |
• Mặt nước (%) | 1,58 (tính đến 2015)[4] |
Dân số | |
• Điều tra 2020 | 126.014.024[1] (hạng 10) |
• Mật độ | 61/km2 (hạng 142) 157/mi2 |
Kinh tế | |
GDP (PPP) | Ước lượng 2020 |
• Tổng số | 2.424.5 tỷ USD (hạng 11) |
18.804 USD (hạng 67) | |
GDP (danh nghĩa) | Ước lượng 2020 |
• Tổng số | 1.040.3 tỷ USD (hạng 16) |
• Bình quân đầu người | 8.069 USD (hạng 71) |
Đơn vị tiền tệ | Peso México (MXN) |
Thông tin khác | |
Gini? (2016) | 49,8[5] cao |
HDI? (2019) | 0,779[6] cao · hạng 74 |
Múi giờ | UTC−8 đến −5 |
UTC−7 đến −5 | |
Giao thông bên | phải |
Mã điện thoại | +52 |
Mã ISO 3166 | MX |
Tên miền Internet | .mx |
Hợp chúng quốc México là quốc gia theo thể chế cộng hòa liên bang, có tổng cộng 31 bang và 1 quận thuộc liên bang là thành phố México, đây là một trong những khu đô thị đông dân cư nhất trên thế giới.
México là một đất nước có thiên nhiên đa dạng và nền văn hóa vô cùng đặc sắc, mang ảnh hưởng của cả nền văn hóa bản địa truyền thống và văn hóa Tây Ban Nha. Mexico cũng là nước có số lượng người nói tiếng Tây Ban Nha cao nhất trên thế giới và tôn giáo chủ yếu tại đây là Công giáo Rôma.
Đất nước México là nơi ra đời của hai nền văn minh lớn của châu Mỹ là Maya và Aztec. Bắt đầu từ thế kỷ XVI, México bị thực dân Tây Ban Nha đô hộ và đến năm 1810 thì tuyên bố độc lập và chính thức được công nhận vào năm 1821. México hiện nay là quốc gia Mỹ Latinh đầu tiên trở thành thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Chile trở thành thành viên năm 2010). México hiện là nền kinh tế lớn thứ 11 trên thế giới và có thu nhập bình quân đầu người thuộc nhóm trung bình cao. Kinh tế México có mối liên hệ chặt chẽ với Canada và Mỹ nhờ Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ. México còn là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế khác như Liên Hợp Quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới. Tuy được đánh giá là một trong những quốc gia đang lên và đóng vai trò quan trọng trong khu vực Mỹ Latinh[10], song, xã hội México cũng đang gặp phải một số vấn đề khó khăn như sự bất bình đẳng trong thu nhập, chênh lệch mức sống giữa các khu vực thành thị và nông thôn cùng tình trạng bạo lực, buôn bán ma túy tại nhiều vùng của đất nước.