![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/TangGaozu.jpg/640px-TangGaozu.jpg&w=640&q=50)
Đường Cao Tổ
hoàng đế khai quốc nhà Đường / From Wikipedia, the free encyclopedia
Đường Cao Tổ (chữ Hán: 唐高祖, hiệu là Lý Uyên (李淵), biểu tự Thúc Đức (叔德), 8 tháng 4, 566 – 25 tháng 6, 635), là vị hoàng đế khai quốc của triều Đường trong lịch sử Trung Quốc. Ông trị vì từ năm 618 đến năm 626, tổng cộng 8 năm.
Đường Cao Tổ 唐高祖 | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hoàng đế Trung Hoa | |||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||
Hoàng đế Đại Đường | |||||||||||||||||
Trị vì | 18 tháng 6 năm 618[1] - 4 tháng 9 năm 626[2] (8 năm, 78 ngày) ![]() | ||||||||||||||||
Tiền nhiệm | Sáng lập triều đại | ||||||||||||||||
Kế nhiệm | Đường Thái Tông | ||||||||||||||||
Thái thượng hoàng Đại Đường | |||||||||||||||||
Tại vị | 4 tháng 9 năm 626 - 25 tháng 6 năm 635 (8 năm, 294 ngày) | ||||||||||||||||
Tiền nhiệm | Thái Thượng Hoàng đầu tiên | ||||||||||||||||
Kế nhiệm | Võ Tắc Thiên (Thái thượng hoàng Đại Đường sau khi bị ép thoái vị nhà Võ Chu chấm dứt) | ||||||||||||||||
Thông tin chung | |||||||||||||||||
Sinh | (566-04-08)8 tháng 4, 566 {{{nơi sinh}}} | ||||||||||||||||
Mất | 25 tháng 6, 635(635-06-25) (69 tuổi) Trường An, Đại Đường | ||||||||||||||||
An táng | Hiến lăng (献陵) | ||||||||||||||||
Thê thiếp | Thái Mục Thần Thuận Thánh hoàng hậu | ||||||||||||||||
Hậu duệ | Xem văn bản | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Triều đại | Nhà Đường | ||||||||||||||||
Thân phụ | Đường Thế Tổ | ||||||||||||||||
Thân mẫu | Nguyên Trinh hoàng hậu |
Lý Uyên từng phụng sự cho triều Tùy, được giao cai quản khu vực tỉnh Sơn Tây ngày nay, trị sở ở Thái Nguyên. Trước tình thế triều Tùy tan rã, lại được con trai là Lý Thế Dân khuyến khích, Lý Uyên đã tiến hành nổi dậy, đánh chiếm kinh thành Trường An. Sau đó, ông tự phong mình là "đại thừa tướng", hưởng tước Đường vương và tôn Dương Hựu làm hoàng đế bù nhìn, tức Tùy Cung Đế. Sau khi biết tin Tùy Dạng Đế bị sát hại vào năm 618, Lý Uyên đã buộc Tùy Cung Đế phải nhường ngôi, lập ra triều Đường.
Trong thời gian trị vì của Đường Cao Tổ, triều đình nhà Đường tập trung vào việc thống nhất quốc gia. Nhờ công lao của Tần vương Lý Thế Dân, quân Đường đã đánh bại các đối thủ lớn như Lý Quỹ, Đậu Kiến Đức, Vương Thế Sung, Tiết Nhân Cảo hay Lưu Vũ Chu. Vào năm 628, nhà Đường hoàn toàn thống nhất quốc gia. Trong việc trị quốc, Đường Cao Tổ tiến hành phân bổ công bằng đất đai đối với các thần dân, giảm thuế và bãi bỏ hệ thống hình pháp khắc nghiệt của Tùy Dạng Đế. Những việc làm này đã giúp nhà Đường ổn định và phát triển.
Năm 626, do tranh chấp với Thái tử Lý Kiến Thành và Tề vương Lý Nguyên Cát, Lý Thế Dân đã gây ra sự biến Huyền Vũ môn, giết chết cả Kiến Thành và Nguyên Cát. Đường Cao Tổ lo sợ về các hành động sau này của Thế Dân nên đã nhường ngôi cho Thế Dân, tức là Đường Thái Tông, còn bản thân Cao Tổ trở thành Thái thượng hoàng.