From Wikipedia, the free encyclopedia
Čehanma vai Čehii (čeh.: Česko), täuz' oficialine nimi — Čehan (Čehijan) Tazovaldkund (čeh.: Česká republika), om mererandatoi valdkund Keskuzevropas. Sen pälidn da kaikiš järedamb lidn om Prag. Vspäi 1999 Čehanma om PAKO:n ühtnii, vspäi 2004 — EÜ:n ühtnii.
Flag
| Valdkundznam |
| Pälidn | Prag |
| Eläjiden lugu (2018) | 10,686,269[1][2] ristitud |
| Pind | 78,866 km² |
 | |
| Kel' | čehan |
| Valdkundan pämez' | Miloš Zeman |
| Päministr | Andrei Babiš |
| Religii | ateizm, hristanuskond |
| Valüt | čehijan kron (CZK) |
| Internet-domen | .cz[3] |
| Telefonkod | +420 |
| Aigvö | tal'vel UTC+1 kezal UTC+2 |
Valdkundan nimituz libui čehalaižed-etnonimaspäi.
Nügüdläine Čehijan Tazovaldkund om sündnu voden 1993 1. päiväl vilukud, kudambal jagoiba Čehoslovakijad Čehanmaks da Slovakijaks. Sil-žo päiväl valdkundan Konstitucii[4] (čeh.: Ústava) tuli väghe. Se Konstitucii om väges nügüd'-ki, vn 2012 jäl'gmäižidenke vajehtusidenke.
Čehanmal om mavaldkundröunoid Pol'šanmanke (röunan piduz — 658 km) pohjoižes, Slovakijanke (214 km) päivnouzmas, Avstrijanke (362 km) suves, Saksanmanke (646 km) päivlaskmas da lodehes. Valdkundröunoiden ühthine piduz om 1880 km.
Joged jokstas koumen meren basseinoihe: Pohjoižen, Baltijan i Mustmeren. Kaikiš korktemb čokkoim om Sudetiden Snežk-mägi (čeh.: Sněžka, 1603 m ü.m.t.) valdkundan pohjoižröunal Pol'šanmanke. Znamasižed joged oma Lab da sen hura Vltav-ližajogi päivlaskmas, Morav päivnouzmas.
Klimat om ven meren i kontinentaline. Tal'v om viluhk neps, om vilu mägiden pautkil. Keza om läm' (+16..+20 C°). Sän vajehtused oma harvad, ümbärdajad mäged ei antkoi tulleile puhuda südäimehe paksus.
Londuseližed varad oma raudkivend, kivihil', bur hil', grafit, ämetalližed kivendod, uran, saved.
Čehanman ohjandusen form om unitarine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (čeh.: Prezident České republiky). Kaik rahvaz valičeb händast videks vodeks, enamba kaht strokud ei sa.
Parlament (čeh.: Parlament České republiky) om kaks'kodine. Üläkodi om Senat (čeh.: Senát) 81 ühtnijanke, kaik rahvaz valičeb heid kudeks vodeks, koumandez (27 mest) vajehtase kaikuččel kahtel vodel. Alakodi om Ezitajiden Kodi (čeh. Poslanecká sněmovna) 200 ühtnijanke, kaik rahvaz valičeb heid nelläks vodeks, lidirujan partijan ezimez' kändase päministraks.
Prezidentan järgenduseližed valičendad oliba vn 2018 vilukus (12-13. i 26-27. päivil), Miloš Zeman sai vägestust kahtendes turas (51,37% änid) da radab kahtenden strokun jäl'geten vs 2013 keväz'kun 8. päiväspäi. Parlamentan ühtnijoiden alakodin järgenduseližed valičendad oliba vn 2017 20-21. päivil redukud, üläkodin — vn 2018 redukus (5-6. i 12.-13. päivil, koumandez). Andrei Babiš radab päministran vs 2017 tal'vkun 6. päiväspäi.
Kacu kirjutuz: Čehanman administrativiž-territorialine jagand.
Čehanma jagase pälidnaks (hlavní město) da 13 randaks (üks'lugu čeh.: kraj).
Vn 2011 EÜ:n rahvahanlugemižen mödhe valdkundan eläjiden lugu oli 10,436,560 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.
Rahvahad (2011): čehalaižed — 64,3%, moravalaižed — 5,0%, slovakalaižed — 1,4%, toižed rahvahad — 1,8%, rahvahuden ozutandata — 27,5%.
Uskondan mödhe (2011): riman katolikad — 10,4%, protestantad — 1,1%, toižed uskojad i märhapanendata — 54,0%, religijatomad — 34,5%.
Čehanman toižed järedad lidnad (enamba 100 tuh. ristituid, vn 2011 rahvahanlugemižen mödhe[5]): Brno, Ostrav, Pl'zen', Liberec, Olomouc. Lidnalaižiden pala om 74,1% (2020).
Čehanma om valdkund vägevanke tegimištonke. Šingotadud sarakod: poltusiženergetine (Temelin- da Dukovani-atomelektrostancijad), raudmetallurgii, avtotegimišt (Škoda), metalloiden ümbriradmine, himine tegimišt, kanghiden tehmine, stökoltegesed, sömtegimišt (olud, sahar, vinmarjad, nižu).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
