Varna (aeroport)

Varna aeroporti (bolgarcha: Летище Варна) (IATA: VAR, ICAO: LBWN) – Bolgariyaning tarixiy dengiz porti yaqinida joylashgan aeroport. Varna aeroporti Bolgariyada kattaligi jihatidan uchinchi oʻrinda turadi. Aeoroport Varna markazidan 10 kilometr uzoqlikdagi Aksakovo shahri yaqinida joylashgan. Aeroport Varna, Golden Sands va Bolgariyaning shimoli-sharqida istiqomat qiluvchi aholiga xizmat koʻrsatib keladi. Aeroportning eng gavjum davri may oyining oxiridan oktyabr oyining boshlariga toʻgʻri keladi.

Varna aeroporti Летище Варна
IATA kodi: VAR – ICAO kodi: LBWN
Qisqacha bayon
Aeroport turi		Jamoatchilik
Egasi		State-owned
Operator		Fraport Twin Star Airport Management AD
Xizmat doirasi		Varna
Joylashuvi		Varna, Bolgariya
Ochilgan		9-may, 1948-yil(1948-05-09)
Havo yoʻli tuguni		BH Air Bulgaria Air European Air Charter Wizz Air
Dengiz sathidan balandligi		70 m / 230 ft
Koordinatalari		43°13′55″N 27°49′31″E
Vebsayti		varna-airport.bg
Xarita
VAR Location of airport in Bulgaria
Uchish/qoʻnish yoʻlaklari
	Uzunligi		Yuzasi
	m	ft
09/27	2 517	8 258	Asphalt
Maʻlumotlar (2022)
Passengers			1,484,186
Passenger change 21-22			46,9%
Aircraft movements			11,420
Movements change 21-22			23,6%
Source: Bulgarian AIP at EUROCONTROL

Tarixi

Aeroport tarixi 1916-yilda Bolgariyadagi birinchi gidroport uchun ikkita shiypon qurilgan Peynerjik hududida (hozirgi Chayka turar-joy massivi) qurilishidan boshlangan. 1919—1920-yillar oraligʻida va faqat 1947- yilga kelib ikki shahar oʻrtasida doimiy aviakompaniya tashkil etilgan. Tihina aeroporti hozirgi Asparuhov koʻprigidan gʻarbda joylashgan boʻlib, haqiqatan ham zamonaviy shahar talablari uchun juda ibtidoiy ahvolda boʻlgan. Axiyri, 1946- yilga kelib hukumat tomonidan qaror qabul qilingan va bir necha kilometr gʻarbda yangi aeroport qurilgan. Qurilish va qayta tiklash uchun bir necha yil talab etilgan.1972- yilga kelib yangi terminal va 1974- yilda esa yangi uchish-qoʻnish yoʻlaglari qurilgan.

2013- yilga kelib yangi yoʻlovchi terminali ochildi va 20-asrda qurilgani yopildi.

Varna shahridan 25 mamlakatning 70 ga yaqin yoʻnalishlariga, Bolgariya va xorijiy aviakompaniyalar bilan mahalliy va xalqaro reyslar mavjud. Aeroport Varna portiga va temir yoʻl tizimiga yaqin masofada joylashgan. Aeroportda ILS CAT I tizimiga ega 09/27 asfalt bilan qoplangan bitta uchish-qoʻnish yoʻlagi va 24 ta samolyot uchun toʻxtash perroni mavjud. 2006-yil iyun oyida Bolgariya hukumati Fraport AG Frankfurt Airport Services Worldwide kompaniyasiga Varna va Burgas aeroportlarida 35 yil muddatga 500 million yevrodan ortiq investitsiya, jumladan 2008-yilga kelib yangi yoʻlovchi terminalini qurish uchun imtiyoz berdi.

2011-yil 15-oktyabrdan 2012-yil 28-fevralgacha Varna aeroporti uchish-qoʻnish yoʻlagini rekonstruksiya qilish uchun yopildi. Barcha reyslar Burgas aeroportida amalga oshirildi^[1].

2016- yilda aeroport 1 689 595 nafar yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan, bu 2015-yilga nisbatan 20,8 foizga koʻp.

Terminallari

Aeroportda uchta terminal mavjud: 1-terminal 1972-yilda qurilgan (hozirda yopilgan), yoz mavsumida foydalaniladigan 3-terminal (2007-yil iyun oyida ochilgan) va yangi 2-terminal 2013-yilning avgust oyida ochilgan.

1-terminal

1-terminal (yopiq)koʻp yillar davomida bir necha marta kengaytirilgan. Joʻnab ketish zonasida 21 ta roʻyxatga olish va oltita xavfsizlik nazorat punkti faoliyat yuritgan. Terminalda turli xil savdo nuqtalari: kafelar, fas-fud restoranlari, valyuta ayirboshlash va dyuti-fri doʻkonlari, uchib kelish joyida esa ikkita yuk karusellari mavjud boʻlgan. 1-terminalda ham VIP zonasi va biznes zal mavjud boʻlib 2010- yilda VIP zonasi taʼmirlandi. 2014-yil holatiga koʻra barcha reyslar, shu jumladan bepul parvozlar 2-terminal tomonidan boshqarilardi. Shu sababli, VIP zonasidan tashqari barcha eski terminallar keyinchalik yopilgan.

2-terminal

2-terminal 2013-yil 18-avgustda ishga tushgan.2- yiliga 1 800 000 yoʻlovchini qabul qilish imkoniyatiga ega boʻlib, 25 ta roʻyxatga olish stoliga ega. U 18 ming kvadrat metr maydonni egallaydi. 2-terminal~binolarda mavjud meʼmoriy qismni kengaytirish sifatida ularning sigʻimini oshirish uchun moʻljallangan. Minskdan Sofiaga birinchi boʻlib,2-terminaldagi yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatish Bolgaria Air mahalliy aviaqatnovi tomonidan amalga oshirilgan.2-terminal dizayni Londonda joylashgan Pascall+Watson arxitektura firmasi tomonidan ishlab chiqilgan.

Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar

Quyidagi aviakompaniyalar Varna aeroportida muntazam va charter reyslarini amalga oshiradi[2]
Aviaqatnovlar	Manzillar
Air Serbia	Mavsumiy: Belgrade[3]
Arkia	Mavsumiy: Tel Aviv
Austrian Airlines	Mavsumiy: Vienna
Avion Express	Mavsumiy: Vilnius
Vienna	Mavsumiy reys: Antalya,[4][5] Nevşehir[6]
Bulgaria Air	Sofia Mavsumiy: Tel Aviv Mavsumiy reys: Antalya (2023-yil 1-sentyabrdan),[7] Bodrum (2023-yil 31-avgustdan),[8] Enfidha[9]
Discover Airlines	Mavsumiy: Frankfurt, Munich (2024-yil 24-maydan)[10]
easyJet	Mavsumiy: Berlin, London–Gatwick
Edelweiss Air	Mavsumiy: Zürich
Enter Air	Mavsumiy reys: Gdańsk, Katowice, Warsaw-Chopin, Wrocław
European Air Charter	Mavsumiy reys: Antalya,[11] Bodrum,[12] Cologne/Bonn, Dalaman (2023-yil 22-sentyabrdan),[13] Düsseldorf, Enfidha, Hamburg, Hannover, Helsinki, Heraklion (2023-yil 5-sentabrdan),[14] Leipzig/Halle, Munich, Stuttgart, Tel Aviv
Eurowings	Mavsumiy: Cologne/Bonn, Düsseldorf, Hamburg, Stuttgart
Freebird Airlines Europe	Mavsumiy reys: Leipzig/Halle
GetJet Airlines	Mavsumiy reys: Vilnius
Israir Airlines	Mavsumiy: Tel Aviv
Jet Time	Mavsumiy reys: Aalborg, Billund
LOT Polish Airlines	Mavsumiy: Warsaw–Radom[15][16] Mavsumiy reys: Katowice, Warsaw-Chopin, Wrocław
Luxair	Mavsumiy: Luxembourg
Norwegian Air Shuttle	Mavsumiy: Copenhagen, Helsinki, Oslo
Ryanair	Vienna Mavsumiy: Katowice,[17] Kraków[18] Sofia, Vilnius[19]
SkyUp[20]	Mavsumiy: Kyiv–Boryspil (toʻxtatilgan)[21]

Statistika

Varna aeroport yoʻnalishlari

Yili	Yoʻlovchilar	Oʻzgarishlar	Yuklar(tonnada)	Oʻzgarishlar	Havo kemasi	Oʻzgarishlar
1998	273,678		N/A	15 !	N/A	15 !
1999	511,819	11 !87.0%	N/A		N/A	09 !
2000	691,689	12 !35.1%	N/A	12 !	9,425	14 !
2001	932,549	12 !34.8%	N/A	12 !	9,549	14 !1.3%
2002	1,090,709	07 !16.9%	N/A	02 !	9,006	06 !5.7%
2003	1,186,349	06 !8.8%	N/A	04 !	10,107	07 !12.2%
2004	1,319,127	02 !11.2%	N/A	05 !	11,277	04 !11.6%
2005	1,546,925	05 !17.3%	N/A	10 !	13,616	05 !20.7%
2006	1,522,658	03 !1.6%	N/A	08 !	14,721	01 !8.1%
2007	1,478,093	01 !2.9%	N/A	03 !	14,971	03 !1.7%
2008	1,432,703	04 !3.1%	N/A	06 !	15,129	02 !1.1%
2009	1,206,535	13 !15.8%	N/A	14 !	12,699	13 !16.1%
2010	1,198,956	09 !0.6%	N/A	11 !	12,577	08 !1.0%
2011	1,163,884	08 !2.9%	N/A	07 !	11,263	10 !10.4%
2012	1,211,196	10 !4.1%	N/A	09 !	10,739	12 !4.7%
2013	1,303,679	09 !7.6%	N/A		11,516	7.2%
2014	1,387,494	5.2%	N/A		12,063	4.7%
2015	1,398,694	0.8%	N/A		11,959	0.9%
2016	1,689,595	20.8%	N/A		14,818	23.9%
2017	1,970,700	16.6%	293	93.0%	15,950	7.6%[22]
2018	2,281,134	15.8%	136	40.6%	17,776	11.4%
2019	2,084,319	8.7%	123	9.3%	15,468	13.0%
2020	622,215	70.1%	44	64.1%	6,881	55.5%
2021	1,010,494	62.4%	34	23.9%	9,239	34.3%
2022	1,484,186	46.9%	104	205.8%	11,420	23.6%[22]
2023 (01.01-31.07)	1,059,166	44.0%	41	52.3%	7,957	36.1%[22]

Yer usti transporti

409-avtobus liniyasi aeroportni Varna shahri markazi va yaqin atrofdagi kurortlar bilan bogʻlaydi (marshrut: Varna aeroporti – Varna savdo markazi – Varna avtobus bekati / Grand Mall – shahar markazi – Avliyo Konstantin va Helena – Golden Sands)^[23]

Hodisalar va baxtsiz hodisalar

• 1983-yil 7-mayda Bolqon Bolgariya havo yoʻllari 013-reysi pichoq bilan qurollangan toʻrt kishi tomonidan olib qochilgan. Ularni Venaga olib borishni talab qilishayotganda, uchuvchilar Varnaga qoʻnish yoʻli orqali qurollanganlarni chalgʻitishdilar. Xavfsizlik kuchlari samolyotga bostirib kirib, uch nafar qurollanganlarni hibsga oldi va styuardessaga tahdid solayotgan bittasini oʻldirishdi.
• 1992- yil 5- iyunda Bolgariya aviakompaniyasining Tupolev 154B samolyoti yomon ob-havo sharoitida 27-qoʻnish yoʻlagini bosib oʻtdi. Qurbonlar boʻlmagan, ammo samolyotni samolyotlar roʻyhatidan chiqarishgan.^[24]
• 2013-yil 24-mayda Air VIAning Leyptsig/Xalledan Varnaga 502-reysi uchib ketganidan soʻng Varna aeroportida 09-qoʻnish reysi yoʻlakni bosib oʻtgan. Evakuatsiya vaqtida ikki yoʻlovchi jarohat olgan.^[25][26]
• 2014-yil 8-iyul kuni Golden Sandda dam olayotgan Germaniya fuqarosi Varna aeroporti yaqinida sirli ravishda gʻoyib boʻlgan Mittank oldingi ikki kun davomida Bolgariyada yolgʻiz boʻlgan va oʻzini gʻalati tutgani haqida xabar bergan va oxirgi marta xavfsizlik kameralarida aeroportdan tevarak-atrofdagi oʻrmonga qochib ketayotgani tasviri tushib qolgan.

Shuningdek qarang

• Bolgariyadagi aeroportlar roʻyxati
• Bolgariya aviakompaniyalari ro'yxati
• Yoʻlovchilar oqimi boʻyicha Yevropadagi eng band aeroportlar roʻyxati

Manbalar

1. „Varna Airport Closes for Runway Overhaul in October“. Qaraldi: 2015-yil 7-iyun.
2. „Flight Search“. www.varna-airport.com (2020-yil 10-sentyabr). 2017-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 7-sentyabr.
3. „Air Serbia to launch New Service to Krakow, Ohrid and Varna for Summer 2023“ (2022-yil 16-dekabr).
4. „Ранни записвания 2023 ✈️ - Почивки в Турция от Turkuaz“. 2023-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 7-sentyabr.
5. „Почивки в Анталия 2023, почивки в анталия със самолет | Онекс Тур“.
6. „Екскурзия до Кападокия 2022 с директен чартърен полет“.
7. „Почивки в Кемер, Турция“ (2023-yil 5-sentyabr).
8. „Почивки в Бодрум, Турция“ (2023-yil 27-may).
9. „Bulgaria Air NS23 Varna Scheduled Charters Network Additions“.
10. „EUROWINGS DISCOVER NS24 MUNICH NETWORK ADDITIONS“ (2023-yil 4-iyul).
11. „Flights | Varna Airport“.
12. „С Екватор на почивка в Бодрум с чартъри от София, Варна и Пловдив“.
13. „Почивки в Фетие, Турция“ (2023-yil 26-may).
14. „Почивка на остров Крит 2023 - с полет от Варна до Ираклион - Abax.bg“.^{[sayt ishlamaydi]}
15. https://www.lot.com/pl/en/flights/flights-to-europe/flights-to-poland/flights-to-warsaw/radom-airport-rdo Andoza:Bare URL inline
16. „Летище Варна“.
17. „5 kolejnych nowych tras Ryanaira z Polski! Dużo wakacyjnych kierunków“.
18. „Pasazer.com: Ryanair poleci z Krakowa nad Morze Czarne“. Pasazer.com.
19. „Ryanair NS23 Network Additions – 05DEC22“.
20. „Schedule“. skyup.aero.
21. „SkyUp announces flights from Kyiv to Bulgaria's Varna, Burgas“. SeeNews.
22. „Traffic Figures“.
23. „Начало“. 2013-yil 1-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 7-iyun.
24. Harro Ranter. „ASN Tupolevdagi samolyot halokati 154B LZ-BTD Varna aeroporti (VAR)“ (5-iyun 1992-yil). Qaraldi: 2015-yil 7-iyun.
25. „Morschet na Pistalet, Vastalet izmoslei ot dve jeni sa s's schupeni kraynici (doplena va video) - video - Dnevnik.bg“. www.dnevnik.bg (24 may 2013 yil). Qaraldi: 7 iyun 2015 yil.
26. „The Aviation Herald“. Qaraldi: 7-iyun 2015.

Havolalar

• Varna aeroportining bosh sahifasi (Wayback Machine saytida 2018-09-10 sanasida arxivlangan)
• Varna aeroportining tarixi (Wayback Machine saytida 2004-08-20 sanasida arxivlangan)