From Wikipedia, the free encyclopedia
Anadolu yarim oroli va Frakiya yerlarida asos solingan Turkiyada 81 ta viloyat mavjud. Viloyatlar Turkiyaning eng yirik maʼmuriy boʻlinmasi hisoblanadi. Bu 81 ta viloyat 973 ta tumanga boʻlingan[1]. Bu tumanlar eng kichik maʼmuriy birlik, mahalla va qishloqlarni oʻz ichiga oladi. Viloyatlarda ma'muriy va ijroiya vazifalari ichki ishlar vaziri tomonidan taklif qilingan va Vazirlar kengashi tomonidan tasdiqlanganidan keyin prezident tomonidan tayinlanadigan gubernatorlar tomonidan amalga oshiriladi.
Usmonlilar imperiyasi parchalanib, 1923-yil 29-oktabrda Turkiya Respublikasi rasman tashkil topganidan keyin maʼmuriy tizimda oʻzgarishlar amalga oshirildi. Ikki yil o'tgach, Ardaxon, Beyog'lu, Chatalja , Dersim, Ergani, Gelibolu, Genc, Kozan, Oltu, Mush, Siverek va Üsküdar viloyatlari tumanlarga aylantirildi[2][3] 1927-yilda Do'g'ubyazit tumanga aylantirildi va Ag'ri bilan bog'landi[4]. 1929-yilda Mush yana viloyatga, Bitlis esa tumanga aylandi[2]. 1936-yilda Rize, Tunceli va Hakkari yana viloyatlarga aylandi. Oʻsha yili Dersim nomi Tunceli deb oʻzgartirildi. 1939-yilda Hatay davlati Turkiya bilan bogʻlanib viloyatga aylandi[2][5]. 1953-yilda Ushakni viloyat, Kirshehirni tuman qilish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. 1954-yilda Adiyaman, Nevshehir va Sakariya viloyat maqomiga ega boʻldi[2]. 1956-yilda Choruh viloyati nomi Artvinga oʻzgartirildi va 1957-yilda Kirshehirning viloyat maqomi tiklandi[2]. Bu yildan keyin oʻttiz ikki yil davomida viloyatlar sonida oʻzgarish boʻlmadi[2]. 1989-yilda Aksaray[6], Bayburt[6], Karaman[6] va Qırıkkale[6]. 1990-yilda Batman[7] va Shirnak[7] Bartin 1991-yil[8] 1992-yilda Ardaxon[9] va Ig'dir[9]. 1995- yil Yalova[10], Karabuk[10] va Kilis[10] Usmoniya. 1996-yilda viloyat[11], Düzce 1999-yilda viloyatga aylandi[12][13].
Turkiya Statistika instituti maʼlumotlariga koʻra, 2019-yilda Turkiya aholisi 83 million kishiga yetdi[14]. Bu ko'rsatkichning 77 millioni viloyat va tuman markazlarida istiqomat qiluvchilar hissasiga to'g'ri keldi[14]. Mamlakatdagi eng koʻp aholiga ega viloyat Istanbul, eng kam aholiga ega viloyat esa Tunceli hisoblanadi[14]. Bundan tashqari, eng katta sirt maydoniga ega boʻlgan viloyat Konya va eng kichik hududga ega boʻlgan viloyat Yalova hisoblanadi[15]. Markazi Izmit boʻlgan Kojaeli viloyati, markazi Sakariya viloyati, markazi Adapazarı, markazi Mersin boʻlgan Icel viloyati va markazi Antakya boʻlgan Hatay viloyati bundan mustasno. Barcha nodavlatlarning markaziy tumanlari nomlari metropoliten viloyatlari viloyat bilan bir xil nomga ega.
| poytaxt va metropoliten | |
| Katta shahar | |
|
          |
| İl Adı | Rakım (Google Earth) |
|---|---|
| Adana | 25 |
| Adıyaman | 701 |
| Afyon | 1012 |
| Ağrı | 1630 |
| Amasya | 400 |
| Ankara | 905 |
| Antalya | 62 |
| Artvin | 530 |
| Aydın | 92 |
| Balıkesir | 145 |
| Bilecik | 513 |
| Bingöl | 1159 |
| Bitlis | 1637 |
| Bolu | 741 |
| Burdur | 963 |
| Bursa | 238 |
| Çanakkale | 11 |
| Çankırı | 730 |
| Çorum | 822 |
| Denizli | 392 |
| Diyarbakır | 674 |
| Edirne | 50 |
| Elâzığ | 1041 |
| Erzincan | 1216 |
| Erzurum | 1923 |
| Eskişehir | 796 |
| Gaziantep | 838 |
| Giresun | 14 |
| Gümüşhane | 1174 |
| Hakkâri | 1756 |
| Hatay | 89 |
| Isparta | 1058 |
| Mersin | 18 |
| İstanbul | 25 |
| İzmir | 9 |
| Kars | 1756 |
| Kastamonu | 814 |
| Kayseri | 1060 |
| Kırklareli | 231 |
| Kırşehir | 991 |
| Kocaeli | 4 |
| Konya | 1023 |
| Kütahya | 958 |
| Malatya | 970 |
| Manisa | 79 |
| Kahramanmaraş | 562 |
| Mardin | 938 |
| Muğla | 659 |
| Muş | 1334 |
| Nevşehir | 1197 |
| Niğde | 1239 |
| Ordu | 25 |
| Rize | 11 |
| Sakarya | 41 |
| Samsun | 10 |
| Siirt | 887 |
| Sinop | 27 |
| Sivas | 1313 |
| Tekirdağ | 28 |
| Tokat | 630 |
| Trabzon | 36 |
| Tunceli | 922 |
| Şanlıurfa | 527 |
| Uşak | 915 |
| Van | 1728 |
| Yozgat | 1317 |
| Zonguldak | 10 |
| Aksaray | 1228 |
| Bayburt | 1555 |
| Karaman | 1063 |
| Kırıkkale | 746 |
| Batman | 570 |
| Şırnak | 1343 |
| Bartın | 12 |
| Ardahan | 1799 |
| Iğdır | 860 |
| Yalova | 8 |
| Karabük | 264 |
| Kilis | 660 |
| Osmaniye | 121 |
| Düzce | 149 |
Balandlik (Google Earth) gubernatorning binolari joylashgan joy.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
