Nyu-York (shtat)

Nyu-York – AQShning shimoli-sharqiy qismidagi shtat. Atlantika okeani sohilida (Long-Aylend oroli ham Nyu-York tarkibida), Kanada bilan chegaradosh. Maydoni 141,3 ming km^2[1]. Aholisi – 19 571 216 kishi (2023)^[2]; 84% shaharlarda yashaydi. Maʼmuriy markazi – Albany shahri. Yirik shaharlari: Nyu-York, Buffalo, Rochester, Syracuse. Shtat hududining koʻp qismida Appalachi togʻ tizmalari (eng baland joyi 1 628 m) joylashgan. Iqlimi moʻtadil, sernam iqlim. Yanvarning oʻrtacha temperaturasi 0–8 °C, iyulniki 20–23 °C. Yillik yogʻin 800–1 000 mm. Yirik daryolari: Gudzon, Saint-Lavrens. Oʻrmonlar bor.

Bu atamaning boshqa maʼnolari ham mavjud. Qarang: Nyu-York (maʼnolari).

Nyu-York New York
Shtat
Nyu-York bayrogʻi Nyu-York tamgʻasi
Shtat laqabi: (Empire State)
Mamlakat	AQSh
Poytaxt	Albany
Eng yirik shaharlar	Nyu-York Buffalo Rochester
Maydon    • Butun    • % suv	AQSh: 27-oʻrinda 141297[1] km² 13.46 %
Aholi    • Butun (2021)    • Zichlik    • Senat oʻrinlari    • Elektoral ovozlari	AQSh: 4-oʻrinda 19571216[2] 159 kishi/km² 29 31
YIM    • YIM    • YIM/kishi	AQSh: 2-oʻrinda $896,739 million $46,510
Ittifoqqa kirish    • Sana	11-boʻlib 1788-yil 26-iyul
Vaqt	UTC-5 (EST)
Qisqartma	NY [36]
Shtat guli	Rose (Rosa)
Shtat daraxti	Sugar Maple (Acer saccharum)

Nyu-York – AQShning iqtisodiy jihatdan eng rivojlangan va aholisi zich shtatlaridan biri. Sanoat mahsuloti ishlab chiqarish va savdo aylanmasi boʻyicha AQShda 1-oʻrinda. Qishloq xoʻjaligining yetakchi tarmoqlari: sut chorvachiligi, parrandachilik, sabzavotchilik, tokchilik.

Nyu-York hududini VII asr boshida gollandlar bosib olgan^[3]. Shtatning mahalliy aholisi qirib tashlangan. 1664-yilda Nyu-Yorkni inglizlar egallagan. 1776-yilda Nyu-York AQShni tuzishda qatnashgan dastlabki 13 shtatdan biri boʻlgan.

Demografiyasi

Aholining oʻsishi

Yil Aholi ±% 1790 340 120 —     1800 589 051 +73.2% 1810 959 049 +62.8% 1820 1 372 812 +43.1% 1830 1 918 608 +39.8% 1840 2 428 921 +26.6% 1850 3 097 394 +27.5% 1860 3 880 735 +25.3% 1870 4 382 759 +12.9% 1880 5 082 871 +16.0% 1890 6 003 174 +18.1% 1900 7 268 894 +21.1% 1910 9 113 614 +25.4%	Yil Aholi ±% 1920 10 385 227 +14.0% 1930 12 588 066 +21.2% 1940 13 479 142 +7.1% 1950 14 830 192 +10.0% 1960 16 782 304 +13.2% 1970 18 236 967 +8.7% 1980 17 558 072 −3.7% 1990 17 990 455 +2.5% 2000 18 976 457 +5.5% 2010 19 378 102 +2.1% 2020 20 201 249 +4.2% 2023 19 571 216 −3.1%
Manba: 1910–2020; 2023.[4][2]

Manbalar

1. „How Wet is Your State? The Water Area of Each State | U.S. Geological Survey“. www.usgs.gov. Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr.
2. „US Census Quickfacts, Population Estimates, July 1 2023“. Census.gov. United States Census Bureau. 2021-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 21-dekabr.
3. Scheltema, Gajus; Westerhuijs, Heleen. Exploring Historic Dutch New York: New York City * Hudson Valley * New Jersey * Delaware. Courier Corporation, October 17, 2018. ISBN 978-0-486-83493-1.
4. „Historical Population Change Data (1910–2020)“. Census.gov. United States Census Bureau. 2021-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 1-may.

Adabiyotlar

• Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi, 1-jild, Toshkent, 2000-yil.

Havolalar

• Rasmiy sayti (inglizcha)
• Nyu-York (shtat) Curlie katalogida