Khel Ratna mukofoti

Khel Ratna mukofoti (hindcha talaffuzi: [kʰeːl rət̪nə]), rasmiy ravishda Major Dhyan Chand Khel Ratna mukofoti, ilgari Rajiv Gandi Khel Ratna mukofoti sifatida tanilgan Hindistonning eng oliy sport mukofoti^{[1][2][3][4][5]}. Mukofot har yili Yoshlar ishlari va sport vazirligi tomonidan taqdim etiladi.

Khel Ratna
Mukofot sohasi	Xalqaro miqyosdagi musobaqalarda yuqori natijalarga erishganligi uchun eng yuqori sport mukofoti
Tashkilotchi	Hindiston hukumati
Mamlakat	Hindiston
Birinchi berilgan yili	1992
Oxirgi berilgan yili	2021

Qabul qiluvchilar Vazirlik tomonidan tuzilgan qoʻmita tomonidan tanlanadi va xalqaro miqyosda „toʻrt yil davomida sport sohasidagi ajoyib va eng yaxshi koʻrsatkichlari“ uchun taqdirlanadi. 2020-yil holatiga koʻra, mukofot egalariga medalyon, sertifikat va 25 lakh (33 000 AQSH dollari) beriladi. 1991—1992-yillarda taʼsis etilgan ushbu mukofot sportchining bir yillik koʻrsatkichi uchun berilgan. 2014-yilgi taqdirlash komissiyasi tomonidan taqdim etilgan takliflar asosida vazirlik 2015-yil fevral oyida toʻrt yil davomida koʻrsatkichlarni koʻrib chiqish uchun mezonlarni qayta koʻrib chiqdi. Maʼlum bir yil uchun nomzodlar 30-aprelgacha yoki aprel oyining oxirgi ish kunigacha har bir sport intizomi boʻyicha ikki nafardan koʻp boʻlmagan sportchi koʻrsatilgan holda qabul qilinadi. Oʻn ikki aʼzodan iborat qoʻmita Olimpiada o'yinlari, Paralimpiya o'yinlari, Osiyo o'yinlari va Hamdo'stlik o'yinlari kabi turli xalqaro tadbirlarda sportchining chiqishlarini baholaydi. Keyinchalik qoʻmita oʻz tavsiyalarini qoʻshimcha tasdiqlash uchun Yoshlar ishlari va sport vaziriga taqdim etadi. 1991—2021-yillardagi mukofot Hindistonning sobiq bosh vaziri Rajiv Gandi (1944-1991) sharafiga nomlangan.

Mukofot 2021-yil 6-avgustdan beri barcha davrlarning eng zoʻr xokkeychilaridan biri sifatida eʼtirof etilgan va oʻz faoliyati davomida 1000 dan ortiq gol urgan hind xokkeychisi mayor Dhyan Chand (1905-79) sharafiga nomlangan. U 1926-yildan 1948-yilgacha 20 yildan ortiq vaqt davomida faoliyat yuritgan.^[6]

Nominatsiyalar

Mukofot uchun nomzodlar barcha hukumat tomonidan tan olingan Milliy sport federatsiyalari, Hindiston Olimpiya assotsiatsiyasi, Hindiston sport maʼmuriyati (SAI), Sportni targʻib qilish va nazorat qilish kengashlari, shuningdek, ikkitadan koʻp boʻlmagan huquqlarga ega boʻlgan shtat va ittifoq hududi hukumatlaridan olinadi. Har bir sport turidan nomzodlar tavsiya etiladi. Kriket boʻyicha nomzodlar Hindistondagi Kriket boʻyicha Nazorat Kengashidan olinadi va SAI barcha tan olingan yoki toʻxtatib qoʻyilgan Milliy sport federatsiyalari nomidan nomzodlarni taqdim etish huquqiga ega. Oldingi mukofot olganlar bitta nomzod taklif qilishi mumkin. Hukumat ikki nafargacha sportchini munosib hollarda nomzod qilib koʻrsatishi mumkin, agar nomzodlik organidan bunday nomzodlar olinmagan boʻlsa. Muayyan yil uchun nomzodlar 30-aprelgacha yoki aprel oyining oxirgi ish kuniga qadar qabul qilinadi.

Tanlash jarayoni

Qabul qilingan barcha nominatsiyalar tegishli ravishda daʼvo qilingan yutuqlarni tekshirish va dopingga qarshi kurashish uchun Milliy antidoping agentligiga yuboriladi. Jahon antidoping agentligi tomonidan taqiqlangan giyohvand moddalarni isteʼmol qilgani uchun jazolangan har qanday sportchi mukofotga loyiq emas. Kotib va sport departamenti direktori va kotib oʻrinbosari, kotib va Ijrochi direktordan (TEAMS) iborat qoʻmita nomzodlarni tekshiradi va tasdiqlaydi.

Oxirgi toʻrt yil davomida musobaqa uchun medallarni qoʻlga kiritish uchun ballar

Musobaqa	Medal
	2 Oltin	2 Kumush	2 Bronza
Olimpiya oʻyinlari/Paralimpiya oʻyinlari	80	70	55
Jahon chempionati/Jahon kubogi	40	30	20
Osiyo oʻyinlari	30	25	20
Hamdo'stlik o'yinlari	25	20	15

Mukofotning birinchi sovrindori Viswanathan Anand mamlakatdagi birinchi shaxmatchi Grossmeyster va Shaxmat boʻyicha jahon chempionatining besh karra gʻolibi hisoblanadi.^[7]

Pankaj Advani ikkita sport turi: bilyard va snuker boʻyicha mukofotni qoʻlga kiritgan yagona sportchidir.

The four recipients of the award in 2019 (from top to bottom)

Rohit Sharma (Kriket)

Mariyappan Thangavelu (Para-atletika)

Manika Batra (Stol tennisi)

Vinesh Phogat (Professional kurash)

Mukofot oluvchilar roʻyxati

Yil	Qabul qilib oluvchilar	Sport turi	Mnb.
1991-1992	Anand, ViswanathanViswanathan Anand	Shaxmat	[8]
1992-1993	Sethi, GeetGeet Sethi	Bilyard
1993-1994 #	Motivala, HomiHomi Motivala	Yelkanli qayiq sporti (Jamoaviy)	[9]
1993-1994 #	Garg, Pushpendra KumarPushpendra Kumar Garg	Yelkanli qayiq sporti (Jamoaviy	[9]
1994-1995	Malleswari, KarnamKarnam Malleswari	Og'ir atletika	[8]
1995-1996	Kunjarani, NameirakpamNameirakpam Kunjarani	Og'ir atletika	[8]
1996-1997	Paes, LeanderLeander Paes	Tennis	[8]
1997-1998	Tendulkar, SachinSachin Tendulkar	Kriket	[8]
1998-1999	Sikdar, JyotirmoyeeJyotirmoyee Sikdar	Yengil atletika	[10]
1999-2000	Pillay, DhanrajDhanraj Pillay	Chim ustida xokkey	[11][8]
2000-2001	Gopichand, PullelaPullela Gopichand	Badminton	[12]
2001	Bindra, AbhinavAbhinav Bindra	Oʻq otish (sport)	[13]
2002 #	Beenamol, K. M.K. M. Beenamol	Yengil atletika	[14]
2002 #	Bhagwat, AnjaliAnjali Bhagwat	Oʻq otish (sport)	[14]
2003	George, Anju BobbyAnju Bobby George	Yengil atletika	[15]
2004	Rathore, Rajyavardhan SinghRajyavardhan Singh Rathore	Oʻq otish (sport)	[16]
2005	Advani, PankajPankaj Advani	Bilyard and Snooker	[17]
2006	Sandhu, Manavjit SinghManavjit Singh Sandhu	Oʻq otish (sport)	[18]
2007	Dhoni, Mahendra SinghMahendra Singh Dhoni	Kriket	[19]
2008	No award		[8]
2009 #	Kom, MaryMary Kom	Boks	[20]
2009 #	Singh, VijenderVijender Singh	Boks	[20]
2009 #	Kumar, SushilSushil Kumar	Erkin kurash	[20]
2010	Nehwal, SainaSaina Nehwal	Badminton	[21]
2011	Narang, GaganGagan Narang	Oʻq otish (sport)	[22]
2012 #	Kumar, VijayVijay Kumar	Oʻq otish (sport)	[23]
2012 #	Dutt, YogeshwarYogeshwar Dutt	Erkin kurash	[23]
2013	Sodhi, RonjanRonjan Sodhi	Oʻq otish (sport)	[24]
2014	No award		[25]
2015	Mirza, SaniaSania Mirza	Tennis	[26]
2016 #	Sindhu, P. V.P. V. Sindhu	Badminton	[27]
2016 #	Karmakar, DipaDipa Karmakar	Gimnastika	[27]
2016 #	Rai, JituJitu Rai	Oʻq otish (sport)	[27]
2016 #	Malik, SakshiSakshi Malik	Erkin kurash	[27]
2017 #	Jhajharia, DevendraDevendra Jhajharia	Paralimpiya nayza	[28]
2017 #	Singh, SardaraSardara Singh	Chim ustida xokkey	[28]
2018 #	Chanu, Saikhom MirabaiSaikhom Mirabai Chanu	Ogʻir atletika	[29]
2018 #	Kohli, ViratVirat Kohli	Kriket	[29]
2019 #	Malik, DeepaDeepa Malik	Paralimpiya (o'q uloqtirish, nayza uloqtirish, boshqalar)	[30]
2019 #	Punia, BajrangBajrang Punia	Erkin kurash	[30]
2020 #	Sharma, RohitRohit Sharma	Kriket	[31]
2020 #	Thangavelu, MariyappanMariyappan Thangavelu	Paralimpiya balandlikka sakrash	[31]
2020 #	Batra, ManikaManika Batra	Stol tennisi	[31]
2020 #	Phogat, VineshVinesh Phogat	Erkin kurash	[31]
2020 #	Rampal, RaniRani Rampal	Chim ustida xokkey	[31]
2021 #	Chopra, NeerajNeeraj Chopra	Yengil atletika	[31]
2021 #	Dahiya, Ravi KumarRavi Kumar Dahiya	Erkin kurash	[31]
2021 #	Borgohain, LovlinaLovlina Borgohain	Boks	[31]
2021 #	Sreejesh, P. R.P. R. Sreejesh	Chim ustida xokkey	[31]
2021 #	Lekhara, AvaniAvani Lekhara	Paralimpiya o'q otish	[31]
2021 #	Antil, SumitSumit Antil	Paraatletika	[31]
2021 #	Bhagat, PramodPramod Bhagat	Para-badminton	[31]
2021 #	Nagar, KrishnaKrishna Nagar	Para-badminton	[31]
2021 #	Narwal, ManishManish Narwal	Paralimpiya o'q otish	[31]
2021 #	Raj, MithaliMithali Raj	Kriket	[31]
2021 #	Chhetri, SunilSunil Chhetri	Futbol	[31]
2021 #	Singh, ManpreetManpreet Singh	Chim ustida xokkey	[31]

Manbalar

1. „Scheme for the Rajiv Gandhi Khel Ratna Award“. Ministry of Youth Affairs and Sports (23-fevral 2015-yil). 9-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-may 2016-yil.
2. „Dhyan Chand Award: Rajiv Gandhi Khel Ratna Award renamed Major Dhyan Chand Khel Ratna Award | India News — Times of India“ (en). The Times of India (6-aug 2021-yil). Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
3. „Rajiv Gandhi Khel Ratna Award Renamed After Hockey Great Dhyan Chand“. NDTV.com. Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
4. „PM renames Rajiv Gandhi Khel Ratna award after Dhyan Chand“ (en). The Indian Express (2021-yil 7-avgust). Qaraldi: 2021-yil 11-avgust.
5. „Sania Mirza conferred with Rajiv Gandhi Khel Ratna award“ (29-avgust 2015-yil). 1-oktabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-may 2016-yil.
6. „Discover hockey's answer to Pele“ (en-GB) (2004-yil 26-fevral). Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
7. „Why is Viswanathan Anand a chess legend?“. NDTVSports (22-noyabr 2013-yil). 2015-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-noyabr 2015-yil.
8. „Rajiv Gandhi Khel Ratna Awards“. Sports Authority of India. 2016-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-aprel 2016-yil.

   • „List of Rajiv Gandhi Khel Ratna Award Winners“. Ministry of Youth Affairs and Sports, India (30-avgust 2005-yil). 4-iyul 2006-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-aprel 2016-yil.
9. „National Sports Awards“. Yachting Association of India. 10-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-aprel 2016-yil.
10. Press Information Bureau, India. „Arjun Awards 1998 announced Ms. Jyotirmoyee Sikdar gets Rajiv Gandhi Khel Ratna Award 1998–99“. Press-reliz.
11. Press Information Bureau, India (2000-yil 30-avgust). „Arjuna Awards to be presented tomorrow“. Press-reliz.
12. Press Information Bureau, India (2001-yil 29-sentyabr). „President presents Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
13. Press Information Bureau, India (2002-yil 29-avgust). „President presents Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
14. Press Information Bureau, India (2003-yil 29-avgust). „Arjuna Awards, Rajiv Gandhi Khel Ratna, Dhyan Chand and Dronacharya Awards given away“. Press-reliz.
15. Press Information Bureau, India (2004-yil 21-sentyabr). „President gives away Arjuna Awards and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
16. Press Information Bureau, India (2005-yil 29-avgust). „President gives away Arjuna Awards and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
17. Press Information Bureau, India (2006-yil 23-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna award, 2005, Arjuna awards 2005, Dhyan Chand awards, 2006 and Dronacharya awards for the year 2005 Announced“. Press-reliz.
18. Press Information Bureau, India (2007-yil 29-avgust). „President gives away Arjuna Awards and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
19. Press Information Bureau, India (2008-yil 19-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna & Arjuna Awards announced“. Press-reliz.
20. Press Information Bureau, India (2009-yil 29-iyul). „Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna Awards and other Sports Awards Announced“. Press-reliz.
21. Press Information Bureau, India (2010-yil 8-noyabr). „Sports Minister Gives away Rajiv Gandhi Khel Ratna Award to Saina Nehwal“. Press-reliz.
22. Press Information Bureau, India (2011-yil 18-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna Awards and other Sports Awards Announced“. Press-reliz.
23. Press Information Bureau, India (2012-yil 19-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna Award and Arjuna Awards Announced“. Press-reliz.
24. Press Information Bureau, India (2013-yil 22-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna and Arjuna Awards“. Press-reliz.
25. Press Information Bureau, India (2014-yil 21-avgust). „National Sports Awards 2014“. Press-reliz.
26. Press Information Bureau, India (2015-yil 14-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna 2015 and Arjuna Awards 2015“. Press-reliz.
27. Press Information Bureau, India (2016-yil 22-avgust). „National Sports Awards 2016“. Press-reliz.
28. Press Information Bureau, India (2017-yil 22-avgust). „National Sports Awards 2017“. Press-reliz.
29. Press Information Bureau, India (2018-yil 20-sentyabr). „National Sports Awards 2018 announced; Mirabai Chanu and Virat Kohli to get Rajiv Gandhi Khel Ratna“. Press-reliz.
30. Press Information Bureau, India (2019-yil 20-avgust). „National Sports Awards - 2019 announced Bajrang Punia and Deepa Malik to get Rajiv Gandhi Khel Ratna Award“. Press-reliz.
31. Press Information Bureau, India (2020-yil 21-avgust). „National Sports Awards 2020 announced – Rohit Sharma, Mariyappan T., Manik Batra, Ms Vinesh and Ms Rani bag the Khel Ratna“. Press-reliz.

Havolalar

• Official website