Chor Minor

Chor Minor
	Madrasa
	Chor Minor
	Chor Minor madrasasi
Mamlakat	Oʻzbekiston
Shahar	Buxoro
Maktab yoʻnalishi	sunniy
Mulkdor	Davlat mulki
Madrasa turi	Oʻrta
Meʼmoriy uslub	Islom meʼmorchiligi
Binokorlik tashabbuschisi	Xalifa Niyozquli
	Asosiy sana:; 1807-yil
Maqomi	Davlat himoyasida
	UNESCOning Butun jahon yodgorliklari
	Chor Minor Vikiomborda

36°46′29″N 64°25′39″E Chor Minor (fors. — toʻrt minora) — Buxorodagi meʼmoriy yodgorlik (1807). Xalifa Niyozquli qurdirgan. Chor Minor anʼanaviy usulda qurilgan masjid hamda madrasa, atrofi bir qavatli hujralar bilan oʻralgan hovlidan iborat^[2].

Qisqa faktlar

Yopish

Madrasa XIX asrda Buxoroda yashab oʻtgan boy turkman Xalifa Niyozqul tomonidan bunyod etilgan^[3]. Toʻrt minorali binoni baʼzan bir vaqtlar orqa tomonida mavjud boʻlgan madrasalarning eshik qismi boʻlgani taxmin qilinadi. Chor Minor aslida yashash va ibodat qilish uchun moʻljallangan kompleks bino hisoblanadi. Madrasa avval boshda mavjud boʻlib, keyinchalik yiqilgan koʻhna madrasaning bir parchasi boʻlgan. Niyozqul madrasani nimaning yoki kimning sharafiga bunyod ettirgani nomaʼlum^[4].

Bino bir vaqtning oʻzida masjid sanaladi. Oʻrta Osiyo meʼmorchiligida koʻrinishi jihatdan ajralib turuvchi bino zikrxonasi bilan ahamiyatga ega. Markaziy binoning har ikki tomonida mavjud boʻlgan hujralarning baʼzilari qulab tushgan va faqatgina poydevor oʻrni qolgan. Hujralar talabalar uchun yotoqxona vazifasini oʻtab kelgani taxmin qilinadi^[5].

Sinchli peshayvon tipidagi masjid hovlining janubi-gʻarbiy burchagida joylashgan. Madrasaga 2 qavatli, gumbaz tomli darvozaxona orqali kiriladi. Murabba tarhli darvozaxona oʻziga xos mujassamot yechimiga ega: oldi peshtoqli, toʻrt burchagida toʻrtta minora joylashgan (nomi ham shundan), minoralarning tepa qismi gumbaz shaklida yakunlangan boʻlib, ular sirkori koshinlar bilan bezatilgan. 2 qavatli xonaning 1-qavati miyonsaroy koʻrinishida boʻlib, izoralari toshlar bilan qoplangan, tomi gumbazli, 2-qavati kutubxona, kutubxonaning shifti pastak gumbazli boʻlib, sodda muqarnaslar halqasi bilan toʻldirilgan. 2-qavatga minoralarning biridagi zina orqali chiqiladi.

Chor Minor madrasasining oʻng tomonida bino bilan yoshi tengligi taxmin qilinadigan hovuz mavjud. Bugungi kunda madrasa atrofi kichik rastalar va aholi yashaydigan xususiy uylar bilan oʻralgan.

1995-yilda Chor Minor madrasasi UNESCO tashkiloti tomonidan „Butun Jahon madaniy yodgorliklari“ ro‘yxatiga kiritilgan^[6]. 2000-yil 30-avgustda O‘zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi qabul qilgan „Madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish“ hamda 2008-yil 12-sentyabr „Muzeylar to‘g‘risida“gi qonunlarining ijrosi oʻlaroq meʼmoriy obidaning taʼmirtalab qismlari qayta tiklangan^[7].