Xitoy kinosi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Xitoy kinosi Gonkong kinosi va Tayvan kinosi bilan birgalikda xitoy tilidagi kinoning uchta alohida tarixiy yo'nalishlaridan biridir.
Kino Xitoyda 1896 yilda paydo bo'lgan va birinchi Xitoy filmi "Dingjun tog'i " 1905 yilda yaratilgan. Dastlabki o'n yilliklarda kino sanoati Shanxayda joylashgan edi. 1920-yillarda kichik studiyalar va tijorat filmlari ustunlik qildi. Diskdagi ovoz texnologiyasidan foydalangan holda birinchi ovozli film " Sing-Song Girl Red Peony|Sing-Song Girl Red Peony" 1931 yilda yaratilgan. Xitoy kinosining birinchi "Oltin davri" deb hisoblangan 1930-yillarda kinmatografiya harakati paydo bo'ldi. Millatchilar va kommunistlar o'rtasidagi tortishuv ishlab chiqarilgan filmlarda aks etgan. Yaponiyaning Xitoyga bostirib kirishi va Shanxayni bosib olgandan so‘ng, shaharda sanoat keskin cheklanib, kino ijodkorlari Gonkong, Chungking (Chongqing) va boshqa joylarga ko‘chib o‘tdi. Shanxayda "Yakka orol" davri boshlandi, u yerda qolgan kinoijodkorlar xorijiy imtiyozlarda ishlashdi. Xitoyning birinchi badiiy animatsion filmi shu davr oxirida chiqdi. U urush davridagi yapon animatsiyasiga va keyinchalik Osamu Tezukaga ta'sir qildi.[1] 1945-yilda urush tugaguniga qadar shahardagi kino sanoati yaponiyaliklar nazorati ostida edi.
Urush tugagandan so'ng, Shanxayda ishlab chiqarish qayta tiklangan ikkinchi oltin asr yuz berdi. "Kichik shaharchadagi bahor" (1948) 24-Gonkong kino mukofotlari marosimida xitoy tilidagi eng yaxshi film deb topildi. 1949 yildagi kommunistik inqilobdan so'ng, allaqachon chiqarilgan mahalliy filmlar va 1951 yilda xorijiy filmlar tanlovi taqiqlangan, bu Xitoyda kino senzurasining shiddatli belgisi edi.[2] Shunga qaramay, kino tomoshabinlari keskin oshdi. Madaniy inqilob davrida kino sanoati jiddiy cheklandi, 1967 yildan 1972 yilgacha deyarli to'xtab qoldi. Sanoat Madaniy inqilob tugaganidan keyin gullab-yashnadi, jumladan 1980-yillardagi dramalar masalan, " Kechki yomg'ir " (1980), " Tyanyun tog'i afsonasi" (1980) va "Gibiskus shahri" (1986), ular tomonidan qoldirilgan hissiy jarohatlarni aks ettiradi. . 1980-yillarning oʻrtalari va oxirlaridan boshlab “Bir va Sakkiz ” (1983) va “Sariq Yer” (1984) kabi filmlar bilan Beshinchi avlodning yuksalishi Xitoy kinosiga xorijda, ayniqsa, Gʻarb sanʼatkorlari tomoshabinlari orasida mashhurlik olib keldi. “Qizil jo‘xori” (1987), “Qiu Dzyu hikoyasi” (1992) va “Kanizim bilan xayr ” (1993) kabi filmlar yirik xalqaro mukofotlarga sazovor bo‘lgan. Harakat 1989 yilgi Tiananmen maydonidagi norozilik namoyishlari va qirg'indan keyin qisman tugadi.
So'nggi yillarda xitoylik tomoshabinlar mahalliy ishlab chiqarilgan [xitoy tilidagi filmlar]ga qiziqish ortib bormoqda.[3] Mahalliy filmlarda ishlab chiqarish qiymati ortib bormoqda. Ampere Analysis tadqiqot firmasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2020-yilda Xitoyda ishlab chiqarilgan filmlarning 85 foizi mahalliy filmlar hissasiga to‘g‘ri kelgan.2021-yilda “ Salom, onam ” va “ Chanjin ko‘lidagi jang ” kabi xitoylik filmlarning yuqori kassa daromadi Xitoyning mahalliy kino sanoati o‘z-o‘ziga ishonganligini va tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli filmlar ishlab chiqarish uchun xalqaro tomoshabinlar e’tiroziga muhtoj emasligini ko‘rsatdi.[4][5]
Oxirgi vatanparvarlik filmlari g'arbiy ommaviy axborot vositalari tomonidan targ'ibot filmlari sifatida belgilandi. Biroq Nyu-Yorkdagi Kolumbiya universiteti sanʼat maktabi oʻqituvchisi Richard Penya “Amerika Ovozi”ga “tashviqot” yorligʻi haqidagi daʼvoga koʻra, bu koʻproq “tomoshabin” nuqtai nazariga bogʻliqligini aytdi. Massey universitetining Media tadqiqotlari bo‘yicha katta o‘qituvchisi Ian Xaffer qo‘shimcha qildi: “G‘arb jurnalistikasi targ‘iboti sifatida tavsiflangan so‘nggi xitoy filmlari haqiqatan ham ko‘proq Gollivud filmlariga o‘xshab ketadi, ular yillar davomida harbiy mojarolardan foydalanib, shoviniststlik tuyg‘usini uyg‘otadi. AQSh dunyoni global falokatdan qutqaradi".[6]