Uch parallel daryolar

Uch parallel daryolar (Xitoycha: 云南三江并流; talaffuzi: Yúnnán Sānjiāng Bìngliú) — Yunnan viloyatidagi UNESCO tomonidan Butunjahon Meʼrosi roʻyxatiga kiritilgan hududlardan biri hisoblanadi. U Xenduan togʻlarining Yunnan qismida Jinsha, Lancang va Nujiang daryolari yuqori qismida joylashgan^[1][2].

Uch parallel daryolar 云南三江并流
27°53′42″N 98°24′23″E
Mamlakat	Xitoy
Qachondan beri	2003
Uch parallel daryolar

Geografiyasi

Yunnan viloyatida muhofaza qilinadigan hududlar 15 dan ortiq asosiy maydonlarni, jami 939 441,4 gektar, 180 km dan 310 km gacha boʻlgan hudud boʻylab jami 758 977,8 gektarni tashkil etadi. Bu yerda, 300 km dan ortiq masofada, Osiyoning uchta buyuk daryosi bir-biriga parallel ravishda oqadi, ular choʻqqisi 6000 metrdan yuqori boʻlgan baland tog 'tizmalari bilan ajralib turadi. Maʼlum masofadan keyin daryolar sezilarli darajada ajralib chiqadi: Nujiang daryosi Salvinga aylanadi va Birmaning Moulmein shahridan Hind okeaniga quyiladi, Lancang Mekongga aylanadi va Vetnamning Xoshimin shahridan janubga quyiladi. Xitoy dengizi va Yantszi Shanxayda Sharqiy Xitoy dengiziga quyiladi. Ushbu noyob mintaqadagi tanlangan qoʻriqxonalar va manzilgohlar oʻzining bio va topografik xilma-xilligi uchun 2003-yilda Jahon merosi obyekti maqomiga sazovor boʻldi.

Biologiyasi

UNESCO bu hududni: „Bu yer yuzidagi biologik jihatdan eng xilma-xil boʻlgan moʻtadil mintaqa“, deb taʼriflagan.

Topografiyasi va geografik joylashuvi jihatdan Uch parallel daryo mintaqasi koʻplab iqlim turlarini oʻz ichiga oladi. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori Gongshan okrugining gʻarbidagi Dulongjian hududida 4600 mm dan Yangtszi daryosining yuqori vodiylarida 300 mm gacha. Himoya ostidagi hududlarda 6000 ga yaqin oʻsimliklar, 173 turdagi sutemizuvchilar va 417 turdagi qushlar yashaydi. Oʻsimlik va faunaning koʻp turlari mintaqaga endemik hisoblanadi.

Millati

Garchi bu mintaqa tabiiy Jahon merosi obyekti sifatida tan olingan boʻlsa-da, uning demografik tarkibi ham juda qiziq, chunki u Yunnan viloyatida istiqomat qiluvchi yigirma besh oz sonli xalqlarni, shu jumladan Xitoyning barcha millatlarning eng kichigi boʻlgan Derungni oʻz ichiga oladi. Bu mintaqada topilgan boshqa xalqlardan baʼzilari — Tibet xalqi, Nu xalqi, Lisu, Bay, Pumi va Naxi. Ushbu xalqlarning aksariyati hali ham anʼanaviy liboslardan odatdagi kundalik kiyim sifatida foydalanadilar.

Yunnan qoʻriqlanadigan hududlarining uchta parallel daryosi bilan bir xil mintaqada Lijiangning eski shaharchasi joylashgan boʻlib, u ham oʻziga xos Jahon merosi obyekti hisoblanadi.

Oʻsimlik dunyosi

Ushbu hududning quruqlik ekoregionlari katta qismi moʻtadil ignabargli va keng bargli oʻrmonlar bilan qoplangan. Qoʻriqlanadigan hududlarda 6000 ga yaqin oʻsimlik turlari mavjud boʻlib, ularning aksariyati mintaqaga xosdir. Hududlarda rhododendronning 200 dan ortiq navlari va 100 dan ortiq gentian va primula turlari mavjud.

Hayvonot dunyosi

Hududlarda topilgan fauna: sut emizuvchilarning 173 turi, shulardan 81 turi endemik, qushlarning 417 turi, shundan 22 turi endemikdir. Bu hududlarda yashaydigan sutemizuvchilardan baʼzilari — endemik qora burunli maymun, hind qoploni, qor qoploni va bulutli leopard; gaoligong pika, Gongshan muntjac, xitoy shrot mol va qalpoqli langur; dumli makaka, osiyolik yovvoyi it, qora mushk bugʻusi va takin; silliq qoplangan otter, hoolock gibbon, Osiyo qora ayigʻi va qizil panda.

Hududlarda kamdan-kam uchraydigan qush turlaridan kashtan tomoqli kaklik, Amxerst xonimi, oq quloqli qirgʻovul, Yunnan nuthatchi va ulkan nuthatchi; oq dogʻli kulgi, temir oʻrdak, Severtzov gurzi va jigarrang qanotli toʻtiqush; Wardning trogon, qora boʻyinli turna va Verreauxning monal-keklik kabilarni uchratish mumkin.

Galereya

Nu daryosi (Salween)

Lancang daryosi (Mekong)

Jinsha daryosi (Yanszi)

Manbalar

1. UNESCO World Heritage Centre 1992-2016. „Three Parallel Rivers of Yunnan Protected Areas“. World Heritage List. Qaraldi: 2016-yil 1-iyul.
2. „Three Parallel Rivers of Yunnan Protected Areas, China“. Eoearth.org (25-avgust 2008-yil). Qaraldi: 7-noyabr 2012-yil.