From Wikipedia, the free encyclopedia
Tatar adabiyoti (tatarcha: tatar әdәbiyati) – Rossiyadagi Tatariston Respublikasida yashab keluvchi, turkiy tillar oilasiga mansub boʻlgan tatar tilida soʻzlashuvchi xalqning adabiyoti. Tatar adabiyoti tatar jamiyatining bir qismi boʻlib, tatar davlati mavjud boʻlganidan beri tatar tarixining asosiy qismlaridan biri boʻlib kelgan[1]. Mashhur tatar shoirlari orasida Qosim Bikqulov, Ğabdulla Toʻqay va Näqi Isänbät kabi oʻz davrining mashhur ijodkorlari bor.
Tatar adabiyoti bundan bir necha ming yil avval boshlangan. Ilk tatar adabiyotining eng mashhur asari Qol Ghalining qalamiga mansub „Yusuf qissasi“ hisoblanadi[2][3]. Tatar adabiy tili grammatikasi standart tatar tilidan biroz farq qilar edi, chunki unda fors, arab va eski turkiy soʻzlar nisbatan koʻproq boʻlgan. Rossiyaning Tataristonga bostirib kirishi va bosib olinishi davrida tatar shoirlari arab yozuvidan foydalanishar edi. Keyinchalik esa bunday yozuvlar Rossiya hukumati tomonidan taqiqlangan[4]. Tatarlar ham oʻz dinlari boʻlgan Islom dinining rivoji uchun adabiyotdan unumli foydalanganlar[5]. XVIII asrda ijod qilgan mashhur qozoq shoiri Abay Kunanbayev ham tatar tilida koʻplab sheʼrlar yozib qoldirgan[6]. Tatar adabiyoti XX asrda va butun sovet davrida, ayniqsa Kosmik poyga davrida anchagina ommalasha boshladi[7]. Bundan tashqari, Qozon shahri ham tatar va rus tillarida asarlar yozgan shoir Muso Jalil tufayli oʻz adabiyoti bilan juda mashhur boʻlgan[8].
Tatariston hukumati tatar adabiyotini rivojlantirish maqsadida tatar adabiyoti boʻlimi deb nomlangan maxsus tatar adabiyoti tashkilotini tuzdi[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.