From Wikipedia, the free encyclopedia
Sam amaki (uning bosh harflari Amerika Qoʻshma Shtatlari bilan bir xil) – Amerika Qoʻshma Shtatlari federal hukumati yoki umuman olganda mamlakatning umum milliy timsolidir. Afsonalarga koʻra, bu obraz 1812-yilgi urush paytida ishlatilgan va Samuel Uilson sharafiga nomlangan boʻlishi mumkin. Haqiqiy kelib chiqishi noaniq[2].
Bu maqola avtomat tarjima qilingan yoki mashina tarjimasi tayinli oʻzgartirishsiz chop etilgani eʼtirof etilmoqda. Tarjimani tekshirib chiqish hamda maqoladagi mazmuniy va uslubiy xatolarini tuzatish kerak. Siz maqolani tuzatishga koʻmaklashishingiz mumkin. (Shuningdek, tarjima boʻyicha tavsiyalar bilan tanishib chiqishingiz mumkin.) DIQQAT! BU OGOHLANTIRISHNI OʻZBOSHIMCHALIK BILAN OLIB TASHLAMANG! Maqolaning originali koʻrsatilinmagan. |
19-asr boshidan Sam amaki Amerika madaniyatida AQSh hukumati va vatanparvarlik tuygʻusining mashhur ramzi sifatida namoyon boʻlishni boshladi[3].
Sam amaki obrazi muayyan tarzda hukumatni aks ettirsa, Kolumbiya nomli ayol surati esa AQShni millat sifatida ifodalaydi. Arxaik qahramon, birodar Jonatan ham Amerika aholisini tasvirlaydi.
Sam amaki 1917-yilgi Birinchi jahon urushida JM Flagg tomonidan chop etilgan afishadagi harbiy tashviqotning paydo boʻlishi bilan mashhur boʻldi[4].
Rasmiy adabiyotda (gazetalardan farqli ravishda) Sam amaki haqida ilk maʼlumotlar 1816-yilda Frederik Avgust Fidfaddining yoʻqolgan shon-sharafni qidirishdagi „Sam amakining sarguzashtlari“ allegorik kitobida keltirilgan.
Amerika Qoʻshma Shtatlarining eng qadimgi timsoli Kolumbiya ismli ayol boʻlib, u birinchi marta 1738-yilda (AQShdan oldin) paydo boʻldi va baʼzida boshqa ayol timsol – Lady Liberty bilan bogʻlanadi.
1775-yildagi Amerika inqilobiy urushi bilan erkak timsoli boʻlgan birodar Jonatan paydo boʻldi.
Nihoyat, Sam amaki 1812-yilgi urushdan keyin paydo boʻldi[5]. Kolumbiya ramzi birodar Jonatan yoki Sam amaki bilan birga paydo boʻldi, lekin undan foydalanish Ozodlik foydasiga milliy shaxs sifatida rad etildi va 1920-yillarda Columbia Picturesning maskotiga aylanganidan keyin undan butunlay voz kechildi.
Nilesning haftalik registrining 1810-yilgi nashrida Sam amakini " Qoʻshma Shtatlar uchun armiyadagi mumkin boʻlmagan atama " deb taʼriflovchi izoh mavjud.[6] Ehtimol, u Amerika Qoʻshma Shtatlarining qisqartmasidan kelib chiqqan.
Sam amaki xarakterining aniq kelib chiqishi nomaʼlum, ammo mashhur afsonaga koʻra, „Sam amaki“ nomi 1812-yilgi urush paytida amerikalik askarlarga oziq-ovqat yetkazib bergan Troyadan (Nyu-York) goʻsht sotuvchi Samuel Uilsondan olingan. Oʻsha paytda pudratchilar oʻz nomini va ratsion ular yuborayotgan oziq-ovqatga qayerdan kelganini muhrlashi kerak edi. Uilsonning paketlari „EA-US“ deb yozilgan edi. Kimdir bu nimani anglatishini soʻraganida, hamkasbi hazillashib: „Elbert Anderson [pudratchi] va Sam amaki“ Uilsonga ishora qildi, garchi U.S aslida „Amerika Qoʻshma Shtatlari“ ni anglatadi. .[7]
Ushbu hikoyaning haqiqiyligiga shubhalar paydo boʻldi, chunki daʼvo 1842-yilgacha bosma nashrlarda paydo boʻlmagan[8] Bundan tashqari, metaforik Sam amaki haqida aniq maʼlum boʻlgan eng qadimgi eslatma 1810-yilga tegishli boʻlib, Uilsonning hukumat bilan shartnomasidan oldin boʻlgan.[9]
1835-yilda Jonatan birodar Sam amakiga ishora qilib, ular turli xil narsalarni ramziy qilishini nazarda tutgan: Jonatan birodar mamlakatning oʻzi, Sam amaki esa hukumat va uning kuchi edi.[10]
1849-yilgi komediya romanida soatsozlar „biz Amerika jamoatchiligini Sam amaki deb ataymiz, siz britaniyalik Jon Bull deb ataganingizdek“ deb tushuntiradi.[11]
1850-yillarga kelib, birodar Jonatan va Sam amaki ismlari deyarli bir-birining oʻrnida ishlatila boshlandi, shu sababli ilgari „Jonatan birodar“ deb nomlangan narsalarning tasvirlari „Sam amaki“ deb nomlana boshladi. Xuddi shunday, ikkala timsolning koʻrinishi juda xilma-xil edi. Misol uchun, 1860-yilda Sam amakining tasvirlaridan biri Benjamin Franklinga[12] oʻxshab koʻrinsa, Jonatan birodarning[13] zamondoshi tasviri koʻproq Sam amakining zamonaviy versiyasiga oʻxshaydi, garchi echki soqolsiz.
1893-yilda chop etilgan Lyuteran guvohi maqolasida aytilishicha, Sam amaki Jonatan birodarning boshqa nomi edi:
Biz uni siyosatda uchratganimizda, biz uni Sam amaki deb ataymiz; biz uni jamiyatda uchratganimizda, biz uni birodar Jonatan deb ataymiz.[14]
Sam amaki standart koʻrinishga ega boʻlmadi, hatto Amerika fuqarolik urushi oxiriga yaqin birodar Jonatanning samarali tark etilishi bilan, Sam amakining taniqli yollash qiyofasi birinchi jahon urushi paytida Jeyms Montgomeri Flagg tomonidan yaratilgunga qadar. Tasvir lord Kitchenerni xuddi shunday pozada aks ettirgan britaniyalik ishga qabul qilish posteridan ilhomlantirgan. Aynan mana shu surat Sam amakining zamonaviy qiyofasiga boshqalardan koʻra koʻproq taʼsir koʻrsatgan: oq sochli va echki soqolli, oq shlyapa kiygan, koʻk tasmada oq yulduzcha kiygan, dumi koʻk paltoli keksa oq odam, qizil-oq chiziqli shimlar.
Flaggning Sam amaki tasviri birinchi marta, baʼzilarga koʻra, iyul oyida Leslieʼs Weekly jurnalining muqovasida namoyish etilgan.(1916-yil) „Siz tayyorlanish uchun nima qilyapsiz?“(sarlavha ostida)[15][16] Ushbu rasmning million nusxasi 1917—1918-yillarda chop etilgan. Flaggning surati Ikkinchi Jahon urushi paytida ham keng qoʻllangan, bu davrda Germaniya razvedka agentligi Abver tomonidan AQShga „Samland“ kod nomi berilgan.[17] Bu atama 1942-yilda Yankee Doodle Dandy musiqiy filmida namoyish etilgan " The Yankee Doodle Boy " qoʻshigʻida markaziy oʻrin tutgan.
Sam amakiga ikkita yodgorlik oʻrnatilgan boʻlib, ularning ikkalasi ham Samuel Uilson hayotiga bagʻishlangan: Arlingtondagi Sam amaki yodgorlik haykali, Massachusets shtati, uning tugʻilgan joyi; va Riverfront Parkdagi uzoq muddatli qarorgohi yaqinidagi yodgorlik, Troy, Nyu-York. Uilsonning bolalikdagi uyiga hali ham Nyu-Xempshir shtatining Meyson shahrida tashrif buyurish mumkin. Samuel Uilson iyul oyida vafot etdi (1854, 87 yoshda)va Okvud qabristoniga dafn etilgan.
1976-yilda Sam amaki Stenli Meltsoff tomonidan Bell System uchun " Xalqimizning 200 yilligi, Telefonning 100 yilligi " filmida tasvirlangan.
1989-yilda „Sam amaki kuni“ rasmiylashtirildi. Kongressning qoʻshma rezolyutsiyasi[18] 1989-yil 13-sentabr Sam amaki kuni deb belgiladi, (Samuel Uilsonning tugʻilgan kuni). 2015-yilda MyHeritage oilaviy tarix kompaniyasi Sam amakining shajarasini oʻrganib chiqdi va uning tirik qarindoshlarini izlaganini daʼvo qildi.[19][20]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.