From Wikipedia, the free encyclopedia
Rabia Bala Malhun Xotun Usmonlilar imperiyasining asoschisi Usmon I ning rafiqasi edi[1]. U mashhur Shayx Edebalining qizi va onasi Alovuddin Poshoning va U Sulton Oʻrxonning.[2]
Birinchi Usmonli tarixchilaridan biri Oshiqpashazode, Mal/Malhun Xotunni Shayx Edebalining qizi deb taʼriflaydi va Usmonning tushini buyuk davlat tugʻilishining xabarchisi deb talqin qilgan Shayx Edebalining unga qizini berganini qayd etadi; U O‘rxon Bey ham uning o‘g‘li ekanligini aytadi. U shuningdek, Shayx Edebaliy va Mal Xotun bir-ikki oy ichida vafot etganini va ulardan uch oy keyin vafot etadigan Usmon Bey ikkalasini ham o'z qo'llari bilan Bilejikda dafn qilganini qo'shimcha qiladi. Agar bu maʼlumot toʻgʻri boʻlsa, Oʻrxonning onasining vafot etgan sanasi 1324 yilga toʻgʻri keladi. Asrning ikkinchi yarmidagi Usmonli rasmiy yozuvlarida Shayx Edebalining qizi O'rxon Beyning onasi ekanligi qabul qilingan.[3]
Edebalining qizi manbalarda turli nomlar bilan atalgan. Shayx Edebalining qizi Urik tarixida „Rabia“, Oshiqpashazoda, Neshri, Rüstem posho va Lütfi Poshoda „Malhun“ nomi bilan tilga olinadi.
Usmon Edebalining dergohiga tez-tez kelib turardi. Shunday tashriflardan birida u davlat haqida orzu qilgan. U tushini Edebaliga so‘zlab berdi va u o‘z navbatida unga bo‘lajak davlat barpo etilishi haqida xushxabar berdi. Shundan so‘ng Edebalining qizi Usmon I ga turmushga chiqadi. Bu nikoh natijasida barcha Ahiy shayxlari Usmonlilar tasarrufiga o‘tadilar. Bu Usmonli Beylikning vujudga kelishi va rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatdi. U nikoh paytida olgan mulkiga oid markaziy hukumat yozuvlaridan: otasining Bilecik hududi Kozagach qishlogʻi darvesh uyi (darveshxonasi) joylashgan. Uning otasi Shayx Edebali Usmonlilar hududida nufuzli diniy rahbar boʻlgan.
U 1324-yilda vafot etdi. U turmush oʻrtogʻi Usmondan oldin vafot etgan, Bilecikda otasi bilan dafn etilgan. Rabia Bala Malhun Xotun maqbarasi va onasining qabri Shayx Edebaliy qabri majmuasida topilgan mashhur tarixiy yodgorlikdir. Bu majmua O‘rxon G‘oziy tomonidan qurilgan va keyinchalik Abdul Hamid II tomonidan ta’mirlangan.[4][5][6]
2019-yilgi turk tarixiy fantastik teleserialida „Kuruluş: Usmon, Bala Sulton“ rolini turk aktrisasi Oʻzge Törer bajaradi[7][8][9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.