From Wikipedia, the free encyclopedia
Oqqovoq GES-1 | |
---|---|
Mamlakat | Oʻzbekiston |
Joylashuvi | Oʻzbekiston |
Daryo | Chirchiq |
Kaskad | Chirchiq-Boʻzsuv suvenergetika trakti |
Boshqaruvchisi | „Oʻzbekgidroenergo“ AJ |
Maqomi | Amalda |
Qurilishi boshlangan yil | 1941 |
Agregatlar ishga tushgan yillar | 1943, 1951 |
Asosiy tavsifi | |
Yillik elektr energiyasi ishlab chiqarishi | 213,8 |
Elektrostansiya turi | derivatsion |
Elektr quvvati, MVt | 39,7 |
Asosiy inshoot | |
Toʻgʻon turi | mavjud emas |
Shlyuz | mavjud emas |
Taqsimlovchi qurilma | 35 kV |
Xarita | |
Oqqovoq GES-1 (GES-10) – Oʻzbekistondagi gidroelektr stansiya, Toshkent shahrida. Chirchiq daryosida (Chirchiq GESlar Derivatsiya kanali) joylashgan, Chirchiq-Boʻzsuv suvenergetika trakti, Chirchiq GESlari guruhi tarkibiga kiradi. Oʻzbekistondagi eng qadimgi elektr stansiyalaridan biri, 1943-yilda ishga tushirilgan. Stansiyaga davlat nomidan „Oʻzbekgidroenergo“ AJ egalik qiladi[1].
Oqqovoq GES-1 dervatsiya kanali shaklidagi tabiiy oqim bilan taʼminlangan burilishga ega, inshoot tarkibida toʻgʻon yoʻq. Elektr stansiyasining oʻrnatilgan quvvati 39,7 MVt, oʻrtacha yillik elektr energiyasi ishlab chiqarish 213,8 million kVt/soatni tashkil etadi. Stansiyaga quyidagilar kiradi[1][2][3]:
GES binosida ikkita vertikal gidroagregat oʻrnatilgan. 2023-yilda tugallanadigan modernizatsiya jarayonida gidravlik agregatlari almashtirildi, ular quyidagi parametrlarga ega edi: birinchi nvabat gidroagregati 10,7 MVt quvvatga ega, 28,25 m balandlikda ishlagan va ishchi oʻqi diametri 2,5 metr, oʻtkazish quvvati 45 m³/s boʻlgan radial-oʻqli turbina bilan jihozlangan. Ikkinchi navbat gidroagregat bloki 24 MVt quvvatga ega boʻlib, 35,5 m balandlikda ishlagan va ishchi oʻqi diametri 3,875 metr, oʻtkazish quvvati 45 m³/s boʻlgan aylanadigan qanotli turbina bilan jihozlangan. GES binosiga yuk koʻtarish quvvati 75 tonna boʻlgan ikkita yuk koʻtaruvchi kran oʻrnatilgan. Birinchi bosqich gidroagregati TD-15000/35 quvvat transformatoriga 6,6 kV kuchlanishdagi elektr energiyasini, ikkinchi bosqich gidroagregati TD-31500/35 quvvat transformatoriga 10,4 kV kuchlanishli elektr energiyasini yetkazib bergan. Transformatorlardan elektr energiyasi energiya tizimiga 35 kV kuchlanishli ochiq kommutator orqali yetkazib beriladi[1][2][3].
Ulugʻ Vatan urushi boshlangandan soʻng, Toshkentda beshta yangi GES qurish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi: Oqtepa, Oqqovoq-1, Qibray, Salor va Quyi Boʻzsuv-1. Stansiyalarni Rossiyaning shimoli-gʻarbidagi (Kondopoga, Quyi Tuloma, Niva-2) gidroelektr stansiyalaridan koʻchirilgan uskunalardan qisman foydalanish orqali imkon qadar tezroq qurish rejalashtirilgan edi. Chirchiq shahrining energiyadan foydalanish sxemasiga koʻra, Oqqovoq GES-1 qurilgan maydonda dastlab 40 m balandlikdagi va 260 m³/s suv oqimiga ega Troitsk GESni qurish rejalashtirilgan edi. Stansiyani tezroq foydalanishga topshirish zarurligini inobatga olib, GESni ikki bosqichda qurish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. Oqqovoq GES-1ning qurilishi 1941-yil oxirida (boshqa maʼlumotlarga koʻra, 1942-yilda) boshlangan, stansiyaning birinchi bosqichi 1943-yil mart oyida ishga tushirilgan va Quyi Tuloma GESdan evakuatsiya qilingan gidroagregat oʻrnatilgan. Shunday qilib, qurilish muddati, turli manbalarga koʻra, faqat 8 yoki 15 oy davom etgan. Birinchi navbatni qurishda mavjud Zax irrigatsiya kanalidan foydalanildi, bu esa birinchi bosqichdagi bosimni 28,25 m gacha cheklagan. Stansiyaning ikkinchi navbati 1951-yil iyulda foydalanishga topshirilgan, 1957-yil aprelda suv kelish kanalini kengaytirish ishlari nihoyasiga yetgach, Oqqovoq GES toʻliq quvvatga – 35,2 MVt quvvatga keltirildi. GESning loyiha quvvati (36,8 MVt) va ishlab chiqarish quvvatiga (232 million kVt/soat) erishilmagan. 2019-yil holatiga koʻra, gidroelektrostantsiyaning quvvati 34,7 MVtni, oʻrtacha yillik elektr energiyasi ishlab chiqarish esa 172 million kVt/soatni tashkil etadi[1][2][3].
2019-yil aprel oyida stansiyani modernizatsiya qilish loyihasining texnik-iqtisodiy asoslari tasdiqlandi, loyihani Xitoyning Eksim banki krediti hamda „Oʻzbekgidroenergo“ aksiyadorlik jamiyati oʻz mablagʻlari hisobidan amalga oshirish rejalashtirilgan. Loyihaning umumiy qiymati 18,6 million dollarga baholanmoqda, ish 2020-yilda boshlanib, 2023-yilda yakunlanadi. Modernizatsiya natijasida stansiyaning quvvati va elektr energiyasi ishlab chiqarilishi oshiriladi[1][4][5][6].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.