Nerchinsk shartnomasi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nerchinsk shartnomasi (Xitoy tilida: 尼布楚條約) - 1689-yilda imzolangan Rossiya podsholigi va Xitoyning Sin sulolasi oʻrtasidagi birinchi shartnoma. Ruslar Amur daryosining shimolidagi Stanovoy tizmasigacha bo'lgan hududdan voz kechdilar va Argun daryosi va Baykal ko'li orasidagi hududni saqlab qoldilar. Argun daryosi va Stanovoy tizmasi bo'ylab bu chegara 1858 yildagi Aigun shartnomasi va 1860-yildagi Pekin konventsiyasi orqali Amurning qo'shilishigacha davom etdi. U Xitoyda rus tovarlari uchun bozorlarni ochdi va ruslarga Xitoy zahiralari va boyliklaridan foydalanish imkonini berdi.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Amurrivermap.png/640px-Amurrivermap.png)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/MANCHURIA-U.S.S.R_BOUNDARY_Ct002999.jpg/640px-MANCHURIA-U.S.S.R_BOUNDARY_Ct002999.jpg)
Shartnoma 1689-yil 27-avgustda Nerchinskda imzolangan[1] Imzolovchilar Kansi imperatori nomidan Songgotu va rus podsholari Pyotr I va Ivan V nomidan Fyodor Golovin edi.
Nufuzli versiya lotin tilida bo'lib, rus va manjur tillariga tarjima qilingan, ammo bu versiyalar sezilarli darajada farq qilgan. Keyingi ikki asr davomida rasmiy xitoycha matn mavjud emas edi[2], lekin chegara belgilari manjur, rus va lotin tillari bilan birga xitoy tilida ham yozilgan edi.[3]
Keyinchalik, 1727-yilda Kiaxta shartnomasi Argun g'arbidagi hozirgi Mo'g'uliston chegarasini aniq belgilab berdi va karvon savdosi uchun yo'l ochdi. 1858-yilda (Aygun shartnomasiga ko`ra) Rossiya Amur shimolidagi yerni qo'shib oldi va 1860-yilda (Pekin shartnomasiga ko`ra) Vladivostokgacha bo'lgan qirg'oqlarni o`ziga qo`shib oldi. Hozirgi chegara Argun, Amur va Ussuri daryolari bo'ylab o'tadi.