qush turlari From Wikipedia, the free encyclopedia
Moviy qalpoqli ifrit (Ifrita kowaldi), shuningdek, koʻk qalpoqli ifrita sifatida ham tanilgan, hozirgi vaqtda Ifritidae monotipik oilasiga tegishli kichik va hasharotxoʻr chumchuqsimonlar turining bir vakili[2][3]. Ilgari, ifrit Cinclosomatidae yoki Monarchidae kabi koʻplab oilalarga tegishli deb hisoblangan[2]. Moviy qalpoqli ifritlar Yangi Gvineya uchun endemik qadimgi relikt tur hisoblanadi. Ushbu korvoid turi dastlabki oligotsen davrida, proto-Papua orollarida paydo boʻlgan, hozirgi turi bilan taqqoslaganda bir qator evolyutsion tafovutlari koʻzga tashlanadi[4].
Moviy qalpoqli ifritning uzunligi 16-17 sm (6,3-6,7 dyuym) va ogʻirligi 34-36 g (1,2-1,3 oz) ga teng[5]. Ayrim turlarining patlari sargʻish jigarrang boʻlib, ularning keng bosh qismida koʻk-qora toji bor. Bu jinsiy dimorf tur boʻlib, quloq chizigʻining rangi narlarida oq, modalarida esa koʻproq toʻq sariq rangda boʻladi[2]. Ifritlar keng koʻkrak patlari va sayoz ostki patlari bilan yanada ulkanroq tana shaklini namoyon etadi[2]. Ularning qanotlari qisqa va yumaloq, oyoqlari esa patlari bilan qoplangan, etikcha hosil qilgan, patlari qalin[2]. Bundan tashqari, koʻk qalpoqli ifritlarning patlari va terisida batraxotoksin mavjud[6].
Moviy qalpoqli ifritlar Yangi Gvineya va Papua-Yangi Gvineya orollari uchun endemik tur boʻlib, ular yer yuzining boshqa hech bir joyida uchramaydi va 388 000 km 2 maydonda tarqalgan[7]. Ifritlar Yangi Gvineyaning togʻli tropik oʻrmonlarida, dengiz sathidan 1000-4000 metr (3280-13123 fut) balandlikda yashaydilar[2]. Odatda, ular 1500 metr (4921 fut) yoki undan yuqori balandliklarda in quradilar[3].
Uchish qobiliyati zaif qushlar sifatida, koʻk qalpoqli ifritlar zichroq yomgʻir oʻrmonlari oʻsimliklarining shoxlarida yerdan taxminan 1-3 metr (3-10 fut) balandlikda uya quradilar[2]. Bu uyalar odatda patlar va oʻsimlik tolalaridan quriladi. Ota-onalar uyaning tashqi qismini mox va jigarrang oʻsimliklar tolalarii bilan koʻrinmas holatga keltirishga urinadilar. Ifritlar faqat bitta nasluchungina in quradilar va keyingi yili oʻzlari uchun qaytadan in quradilar[3]. Uyaning kamuflyaji, toksinlarning chiqarilishi va kichik debriyaj oʻlchamlari tarixan yuqori darajadagi depredatsiya va uya parazitizmidan kelib chiqqan boʻlishi mumkin[8].
Koʻk qalpoqli ifritlar zaharli boʻlgan qushlar turlarining kichik guruhiga kiradi, shuningdek, Yangi Gvineyada uchrovchi boshqa vakillari kichik qichitqi (Colluricincla) turkumiga mansub hisoblanadi. Ifritlar oʻzlarini yirtqichlardan himoya qilish uchun patlar va teri qatlamidan batraxotoksinni chiqaradilar[8]. Odatda, batraxotoksin asab hujayralarining kanallariga kuchli taʼsir koʻrsatadi va doimiy ravishda sachraydi va falaj boʻlishga olib kelishi mumkin[9]. Toksinlarning odamlarga taʼsiri ular joylashgan hududga qarab oʻzgarib turadi va bu toksinning oʻziga xos sababi boʻlgan Choresine spp qoʻngʻizlarining mavjudligi bilan bogʻliq boʻlishi mumkin[10].
Ifritlar yoʻqolish havfida emaslar, chunki ular katta diapazonda tarqalganlar. Ifritlar barqaror koʻpayish shakliga ega boʻlib, ular juda koʻp songa ega ekanligi aniqlangan[5]. Ularning bir qismi tabiatni muhofaza qilish hududlarida yashaydi[11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.