Lazerli sovutish
From Wikipedia, the free encyclopedia
Lazerli sovutish – atomlar, molekulalar va kichik mexanik tizimlar lazer nurlari bilan sovutiladigan bir qator texnikalarni o'z ichiga oladi. Lazerlarning yo'naltirilgan energiyasi ko'pincha isitish materiallari bilan bog'liq, masalan. lazerli kesish, shuning uchun lazerli sovutish ko'pincha namuna haroratining mutlaq nolga yaqinlashishiga olib kelishi mumkin. Lazerli sovutish ob'ekt, masalan, atom, fotonni (yorug'lik zarrasi) yutganda va qayta chiqaradigan momentning o'zgarishiga tayanadi. Zarrachalar ansambli uchun ularning termodinamik harorati tezligidagi dispersiyaga proporsionaldir. Ya'ni, zarralar orasidagi bir hil tezliklar pastroq haroratga to'g'ri keladi. Lazerli sovutish texnikasi atom spektroskopiyasini yorug'likning yuqorida aytib o'tilgan mexanik ta'siri bilan birlashtirib, zarralar ansamblining tezlik taqsimotini siqib chiqaradi va shu bilan zarrachalarni sovutadi.
1 | Statsionar atom lazerni na qizil, na ko‘k rangga siljigan holda ko‘radi va fotonni yutmaydi. |
---|---|
2 | Lazerdan uzoqlashayotgan atom uning qizilga siljishini ko‘radi va fotonni yutmaydi. |
3 | Lazer tomon harakatlanayotgan atom uning ko‘k rangga siljganini ko‘radi va fotonni yutadi, bu atomni sekinlashtiradi. |
4 | Foton atomni uyg‘ongan holatga o‘tkazadi, natijada elektron yuqori kvant holatiga o‘tkaziladi. |
5 | Atom tasodifiy yo‘nalishda foton nurlaydi. Atom impuls vektorlari, agar ular bir xil yo‘nalishda bo'lsa, asl nusxaga qo‘shiladi, ammo ular atom energiyasini yo‘qib, soviydi. |
1997-yilgi fizika bo‘yicha Nobel mukofoti Klod Koen-Tannoudji, Stiven Chu va Uilyam Deniel Fillipsga "atomlarni lazer nuri bilan sovutish va tutib olish usullarini ishlab chiqqani uchun" berildi.[1]