Kostrzin

Kostrzin [ˈkɔstʂɨn] (nemischa: ) — Polshadagi shahar, Katta Polsha voevodeligining Poznan okrugidagi Gmina Kostrzin tumanida joylashgan, 8398 nafar aholi istiqomat qiladi (2004-yil).

Kostrzyn
Gerb
52°23′38.9″N 17°13′19.6″E
Aholisi  (2006-yil)	8 539
Vaqt mintaqasi	UTCCET
Kostrzyn

Tarixi

1939-yil 20-oktabrda nemislar tomonidan polyaklarga qarshi qirg‘in qilingan joydagi yodgorlik

Katta Polsha hududi, ya'ni Polsha davlatining beshigi bo'lgan hudud X asrda tashkil topganidan beri Polsha tarkibiga kirgan. Bu maʼmuriy jihatdan Buyuk Polsha viloyatidagi Poznan voevodeligidagi Poznan okrugida joylashgan xususiy cherkov shaharchasi edi^[1].1793-yilda Polshaning ikkinchi bo'linishida u Prussiya tomonidan qo'shib olindi. 1807-yilda u polyaklar tomonidan qaytarib olingan va qisqa muddatli Polsha Varshava gersogligi tarkibiga kiritilgan. 1815-yilda gersoglik tarqatib yuborilgach, u Prussiya tomonidan qayta anneksiya qilindi, 1871-yildan u ham Germaniya tarkibiga kirdi. Aholi germanlashtirish siyosatiga bo'ysundi.

Birinchi jahon urushidan so'ng, 1918-yilda Polsha mustaqillikka erishdi va Germaniyaga qarshi Buyuk Polsha qo'zg'oloni boshlandi, uning maqsadi shahar va mintaqani qayta qurilgan Polsha bilan qayta birlashtirish bo'lgan. Shaharda 100 nafar qoʻzgʻolonchi va 40 ga yaqin otryad tuzildi, ulardan 11 nafari qoʻzgʻolonda halok boʻldi. .Kostrzin Polsha bilan qayta integratsiya qilindi.

Ikkinchi jahon urushi boshlanishida shahar 1939-yil 10-sentabrda Germaniya tomonidan bosib olindi. Keyingi kunlarda nemislar birinchi marta mahalliy polyaklarni hibsga olish, kaltaklash, qiynoqqa solish va o'ldirishgan^[2].16-sentyabr kuni Eynsatzkommando 14-otryadi Kostrzinga kirdi, so'ng barcha polshalik erkaklarni Bozor maydoniga to'pladi va kaltaklash va 100 mahbusni tanlashni amalga oshirdi, ular oxir-oqibat Svartsedzdagi yangi tashkil etilgan lagerga piyoda yuborildi^[3]. O'sha kuni va undan keyingi kunlarda nemislar mahalliy polyaklarni qotillik qilishdi^[4]. 1939-yil 20-oktabrda nemislar 28 polyakni, jumladan oʻqituvchilar, maktab direktorlari, savdogarlar, hunarmandlar va boshqalarni ommaviy qatl qildilar^[5]. Bu Germaniya tomonidan 20-23-oktyabr kunlari butun mintaqa bo'ylab Polsha aholisini tinchlantirish va qo'rqitish maqsadida amalga oshirilgan^[6][7].1939-yil noyabr oyida Xilfspolizei mahalliy polyaklarga yana qotillik qildi^[8].

1939-yil oxirida nemis politsiyasi birinchi marta polyaklarni, Intelligenzaktion davrida o'ldirilgan yoki kontslagerlarga surgun qilingan polyaklar oilalarini, ustaxonalar va yaxshi uylar egalarini haydab chiqarishgan^[9]. Badarg'a qilingan polyaklar Germaniya tomonidan bosib olingan Polshaning sharqiy qismidagi umumiy hukumatga surgun qilindi^[9] . Kostrzindagi polyaklarga qarshi jinoyatlar uchun mas'ul bo'lgan nemislarning aksariyati Sharqiy frontga yaqinlashmasdan oldin shaharni tark etishgan ya'ni qochib ketishgan^[8].

Manbalar

1. Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część I. Mapy, plany (polyakcha). Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2017 — 1a-bet.
2. Rubiś, pp. 56–57
3. Rubiś, pp. 57–58
4. Rubiś, pp. 58–59
5. Wardzyńska, Maria. Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (polyakcha). Warszawa: IPN, 2009 — 194-bet.
6. Grochowina, Sylwia. Cultural policy of the Nazi occupying forces in the Reich district Gdańsk–West Prussia, the Reich district Wartheland, and the Reich district of Katowice in the years 1939–1945, Toruń, 2017 — 87-bet. ISBN 978-83-88693-73-1.
7. Rubiś, p. 59
8. Rubiś, p. 62
9. Wardzyńska, Maria. Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939-1945 (polyakcha). Warszawa: IPN, 2017 — 153–154-bet. ISBN 978-83-8098-174-4.

Andoza:Gmina Kostrzyn