John Quincy Adams

John Quincy Adams (1767-yil 11-iyul — 1848-yil 23-fevral) amerikalik davlat arbobi, diplomat, huquqshunos va kundalik yozuvchisi boʻlgan, 1825-1829-yillarda Qoʻshma Shtatlarning oltinchi prezidenti boʻlgan. U ilgari 1817-yildan 1825 -yilgacha Qoʻshma Shtatlarning sakkizinchi Davlat kotibi boʻlib ishlagan. Oʻzining uzoq diplomatik va siyosiy faoliyati davomida Adams, shuningdek, elchi, AQSh Senati va Massachusets shtati vakili boʻlgan.Vakillar palatasi aʼzosi sifatida ham ishlagan. U 1797-yildan 1801-yilgacha Qoʻshma Shtatlarning ikkinchi prezidenti boʻlib ishlagan.John Adams Abigayl Adams ning toʻngʻich oʻgʻli boʻlgan.Demokratik-Respublika partiyasi aʼzosi sifatida prezidentlikka saylanishda gʻalaba qozonadi va 1830-yillarning oʻrtalarida Whig partiyasiga qoʻshildi.

John Quincy Adams
Tavalludi	1767-yil 11-iyul Braintree, Massachusets koʻrfazi, Britaniya Amerikasi (hozirgi Quincy)
Vafoti	1848-yil 23-fevral (80 yoshda) Vashington, D.C., AQSH
Fuqaroligi	AQSh va Britaniya Amerikasi
Otasi	John Adams
Onasi	Abigail Adams

Karyera

Massachusets shtatining Breyntri shahrida tugʻilgan^[1]. Adams yoshligining koʻp qismini Evropada oʻtkazgan, u yerda otasi diplomat boʻlib xizmat qilgan. Amerika Qoʻshma Shtatlariga qaytgach, Adams Bostonda muvaffaqiyatli yuridik amaliyotni yoʻlga qoʻyadi. 1794-yilda Prezident Jorj Vashington Adamsni AQShning Niderlandiyadagi elchisi etib tayinladi va Adams 1801-yilgacha, Tomas Jefferson prezident lavozimini egallagunga qadar yuqori martabali diplomatik lavozimlarda xizmat qildi. Massachusets shtatidagi federalist liderlar 1802 -yilda Adamsning Qoʻshma Shtatlar Senatiga saylanishini tashkillashtirishdi, ammo Adams Federalistlar partiyasi bilan tashqi siyosat boʻyicha uzildi va qayta saylanish rad etiladi. 1809-yilda Demokratik-Respublika partiyasi aʼzosi boʻlgan prezident Jeyms Medison Adamsni AQShning Rossiyadagi elchisi etib tayinladi. Adams Medison prezidentligi davrida diplomatik lavozimlarda ishlagan va u 1812-yilgi urushni tugatish boʻyicha muzokaralar olib borgan Amerika delegatsiyasi tarkibida xizmat qildi. 1817-yilda Prezident Jeyms Monro Adamsni Davlat kotibi etib sayladi. Bu roʻlda Adams Amerikaning Floridani sotib olishini nazarda tutgan Adams-Onis shartnomasini muhokama qiladi. Shuningdek, u AQSh tashqi siyosatining asosiy tamoyiliga aylangan Monro doktrinasining shakllanishiga yordam beradi. 1818-yilda Adams Filadelfiyadagi Amerika falsafiy jamiyatining aʼzosi etib saylandi^[2].

Adams, Endryu Jekson, Uilyam X. Krouford va Genri Kley — Demokratik-Respublika partiyasining barcha aʼzolari — 1824-yilgi prezidentlik saylovlarida ishtirok etishadi. Hech bir nomzod saylovchilarning koʻp ovozini qoʻlga kirita olmaganligi sababli, Vakillar palatasi shartli saylovlar oʻtkazdi, bunda Adams Palata spikeri Kleyning qoʻllab-quvvatlashi bilan gʻalaba qozonadi, Adams munozarali ravishda oʻzining Davlat kotibi etib tayinlash uchun ketdi. Prezident sifatida Adams federal moliyalashtiriladigan infratuzilma loyihalarini, milliy universitetni tashkil etishni va Lotin Amerikasi mamlakatlari bilan hamkorlikni oʻz ichiga olgan ambitsiyali kun tartibiga chaqirdi, ammo Kongress uning koʻplab tashabbuslarini qabul qilishdan bosh tortadi. Adams prezidentligi davrida Demokratik-Respublikachilar partiyasi ikkita yirik lagerga boʻlindi: Prezident Adamsni qoʻllab-quvvatlagan Milliy Respublikachilar partiyasi va Endryu Jeksonning Demokratik partiyasi. Demokratlar Adams va uning milliy respublikachi tarafdorlariga qaraganda samaraliroq siyosiy tashkilotchilar ekanligini isbotladilar va Jekson 1828-yilgi prezidentlik saylovlarida Adamsni ishonchli tarzda magʻlub etib, Adamsni qayta saylanishda gʻalaba qozona olmagan ikkinchi prezidentga aylantirdi.

Adams davlat xizmatidan ketishning oʻrniga, Vakillar palatasiga saylovda gʻalaba qozondi, u 1831-yildan 1848-yilda vafotigacha xizmat qiladi. U palataga saylangan yagona sobiq prezident boʻlib qolmoqda. Massachusets gubernatori va Senatga qayta saylanish uchun oʻz takliflarini qisqa muddatda yoʻqotib qoʻygandan soʻng, Adams 1830-yillarning boshlarida Prezident Jeksonga qarshi boʻlganlarni birlashtirgan Whig partiyasiga qoʻshilishdan oldin Antimasonik partiyaga qoʻshiladi. Kongressdagi faoliyati davomida Adams qullik va Demokratik partiyani nazorat qilishiga ishongan janubiy liderlarni tobora koʻproq tanqid qila boshladi.Texasning anneksiya qilinishiga va Meksika-Amerika urushiga qarshi edi, bu urushni qullik va uning Kongressga siyosiy taʼsirini kengaytirish uchun urush deb biladi.Shuningdek, Vakillar palatasida qullikni bekor qilish toʻgʻrisidagi petitsiyalarni muhokama qilishiga toʻsqinlik qilgan „gag qoidasi“ ni bekor qilishga rahbarlik qiladi. Tarixchilarning fikricha, Adams Amerika tarixidagi eng buyuk diplomat va davlat kotiblaridan biri boʻlgan.Ular odatda uni oʻrtacha prezident sifatida baholaydilar, chunki uning ambitsiyali kun tartibi bor edi.

Shaxsiy hayoti

John Quincy Adams 1767-yil 11-iyulda John va Abigayl Adams oilasida Massachusets shtatidagi Braintree shahrida, yaʼni hozirgi Quincy shahrida tugʻilgan^[3]. U onasining onasi tomonidan bobosi polkovnik Jon Kvinsining sharafiga nomlangan boʻlib, uning sharafiga Massachusets shtatidagi Quincy nomi berilgan, u Adams tugʻilganidan ikki kun oʻtib vafot etgan^[4]. Yosh Adams xususiy repetitorlar va amakivachchasi Jeyms Tekster va otasining advokati Neytan Rays tomonidan taʼlim olgan^[5].John Adabiy mahoratini namoyon etadi va 1779-yilda u oʻlimigacha davom etgan kundalikni boshladi 1848-yil^[6].Oʻn yoshga qadar Adams Breyntridagi oilaviy fermada, asosan, onasining qaramogʻida oʻsgan. Amerika inqilobidagi ishtiroki tufayli tez-tez qatnashmagan boʻlsa-da, Jon Adams oʻgʻli bilan yozishmalarni davom ettiradi va uni Fukidid va Gyugo Grotius kabi mualliflarning asarlarini oʻqishga undadi^[7].Otasining daldasi bilan Adams Virjil, Horatsi, Plutarx va Aristotel kabi klassik mualliflarni ham tarjima qilgan^[8].

Manbalar

1. „John Quincy Adams Birthplace - Adams National Historical Park (U.S. National Park Service“ (inglizcha). Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.
2. „APS Member History“ (inglizcha). Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.
3. „John Quincy Adams Birthplace“ (inglizcha). Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.
4. The National Portrait Gallery of Distinguished Americans. ISBN 978-0-405-02500-6.
5. „Remini, Robert V. (2002)“ (inglizcha). Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.
6. „The Diaries of John Quincy Adams: A Digital Collection“ (inglizcha). 2021-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-avgust.
7. Cooper, William J. (2017). The Lost Founding Father: John Quincy Adams and the Transformation of American Politics. Liveright Publishing. ISBN 978-1-63149-389-8.
8. „Richard, Carl (2009). The Golden Age of the Classics in America: Greece Rome and the Antebellum United States“ (inglizcha). Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.

Havolalar

• „Life Portrait of John Quincy Adams“, from C-SPANʼs American Presidents: Life Portraits, April 18, 1999
• Works by John Quincy Adams at Project Gutenberg
• Works by or about John Quincy Adams at Internet Archive