Imperiya

Imperiya (lot. imperium — hokimiyat) — 1) imperator boshqargan monarxiya davlatining nomi; baʼzi qadimiy zamon (Rim imperiyasi), oʻrta asr ("Muqaddas Rim imperiyasi") yirik monarxiya davlatlari ham imperiya deb atalgan. Podsho Rossiyasi Pyotr I davri (1721)dan Romanovlar hokimiyati agʻdarilguniga qadar (1917), Fransiya Napoleon I (1-imperiya) va Napoleon III (2-imperiya) davrida, Avstriya 1804— 1914-yillarda (1868-yildan Avstriya-Vengriya), Germaniya (1871-yildan 1918-yil inqilobiga qadar) imperiya boʻlgan; 2) mustamlakalari boʻlgan yirik davlatlar. Masalan, Buyuk Britaniya dominion va mustamlakalari bilan birga Britaniya imperiyasini tashkil etgan^[1].

Imperiya (lot. imperium, ma'nosi yuqori hokimiyat) — boshligʻi imperator unvoniga ega boʻlgan monarxiya davlati. Bitta markazdan boshqariladigan koʻpmillatli, yoki koloniyalarga ega boʻlgan davlatlar ham imperiya deb yuritiladi. Hozirgi vaqtda davlat boshligʻi imperator boʻlgan bitta davlat bor - Yaponiya (lekin amalda Yaponiyaning oʻzi imperiya emas).

Mashhur imperiyalar

• Avstriya-Vengriya imperiyasi (1867 — 1918)
• Akkad imperiyasi (tah. e. a. 2350 — 2150 - tarixdagi ilk imperiya)
• Ossuriya imperiyasi (ок. 900 — 612 до н. э.)
• Bolgariya imperiyasi (681 — 1018; 1185 — 1396)
• Braziliya imperiyasi (1822 — 1889)
• Britaniya imperiyasi (ок. 1583 — 1960)
• Venetsiya imperiyasi (c. 900 — 1797)
• Vizantiya imperiyasi (395 — 1453)
• Vetnam imperiyasi ( — 1945)
• Gʻaznaviylar imperiyasi (977 — 1186)
• German imperiyasi (1871 — 1918)
• Germaniya kolonial imperiyasi (1884 — 1918)
• Daniya kolonial imperiyasi
• Misr imperiyasi (e. a. 1550 — 1070)
• Oltin Oʻrda (1378 — 1502)
• Asteklar imperiyasi (1375 — 1521)
• Gabsburglar imperiyasi (Avstriya imperiyasi) (1804 — 1867)
• Gaiti imperiyasi (1804 — 1806)
• Gana imperiyasi
• Gupta imperiyasi (320 — 550)
• Inklar imperiyasi (1438 — 1533)
• Kongo imperiyasi
• Kushon imperiyasi
• Mali imperiyasi
• Nanda imperiyasi
• Sosoniylar imperiyasi (224 — 651)
• Temuriylar imperiyasi (1401 — 1505)
• Tu'i Tonga imperiyasi (950 — 1875)
• Ispan imperiyasi (1492 — 1975)
• Italiya kolonial imperiyasi(1885-1960)
• Xitoy imperiyasi (e. a. 221 — 1912)
• Koreya imperiyasi (1897 — 1910)
• Kxmer imperiyasi (802 — 1462)
• Makedon imperiyasi (tah. e. a. 338 — tah. e. a. 309)
• Boburiylar saltanati (1526 — 1857)
• Maura imperiyasi
• Meksika imperiyasi (1822 — 1823, 1864 — 1867)
• Mog'ul imperiyasi (1206 — 1294)
• Niderlandiya kolonial imperiyasi
• Usmoniylar imperiyasi (1281 — 1923)
• Fors imperiyasi (tah. e. a. 550 — 330)
• Portugaliya imperiyasi (1495 — 1975)
• Rim imperiyasi (27 до н. э. — 476)
• Rossiya imperiyasi (1721 — 1917)
• Muqaddas Rim imperiyasi (843 – 1806)
• Serb imperiyasi (1345 — 1371)
• Teotixuakan imperiyasi
• Uchinchi reyx (1933 — 1945)
• Birinchi fransuz imperiyasi (1804 — 1815)
• Ikkinchi fransuz imperiyasi (1853 — 1871)
• Fransuz kolonial imperiyasi (tah. 1605 — 1960-yillar)
• Xett imperiyasi (e. a. 1460 — 1180)
• Markaziy Afrika imperiyasi (1977 — 1979)
• Shved imperiyasi (1561 — 1878)
• Shved kolonial imperiyasi
• Elam imperiyasi
• Efiopiya imperiyasi (XIX asr — 1974)
• Yaponiya imperiyasi(1867-1945)

Manbalar

1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil