Gary Cooper

Gary Cooper (talaffuzi: Gari Kuper; asl ismi Frank James Cooper (talaffuzi: Frank Jeyms Kuper) 1901-yil 7-may – 1961-yil 13-may) amerikalik aktyor boʻlib, oʻzining kuchli, sokin ekran xarakteri va bejirim aktyorlik uslubi bilan tanilgan. U ikki marta eng yaxshi erkak roli uchun Akademiya mukofotini qo'lga kiritdi va yana uchta nominatsiyaga ega bo'ldi, shuningdek, 1961-yilda o'zining aktyorlik yutuqlari uchun Akademiyaning faxriy mukofotiga sazovor bo'ldi. U 23 yil ketma-ket 10 ta kino arbobi va 18 yil davomida eng yaxshi mablag' ishlab topuvchi yulduzlardan biri boʻlgan. Amerika kino instituti (AFI) Kooperni Klassik Gollivud kinosining 25 ta eng buyuk erkak yulduzlari ro'yxatida 2-o'ringa qo'ydi.

Gary Cooper
Tavalludi	Frank James Cooper 1901-yil 7-may Helena, Montana, AQSh
Vafoti	1961-yil 13-may Los Angeles, California, AQSh
Fuqaroligi	AQSh
Kasbi	Aktyor
Faoliyat yillari	1925–1961
Partiyasi	Respublikachi [1]
Turmush oʻrtogʻi	Veronica Balfe
Bolalari	1 ta
Otasi	Charles Henry Cooper
Onasi	Alice Cooper
Veb-sayti	garycooper.com
Imzosi

Kooperning faoliyati 36 yilni, 1925-yildan 1961-yilgacha davom etgan va 84 ta badiiy filmda bosh rollarni ijro etgan. U "jim kino" davrining oxiridan klassik Gollivudning oltin davrining oxirigacha boʻlgan yirik kino yulduzi edi. Uning ekrandagi personaji erkaklarga ham, ayollarga ham yoqdi va uning diapazoni aksariyat kino janrlarida rollarni o'z ichiga oldi. Uning o'z shaxsiyatini o'zi o'ynagan qahramonlarga aks ettirish qobiliyati uning ekranda tabiiy va haqiqiy ko'rinishiga yordam berdi. Faoliyati davomida u ideal amerikalik qahramonni aks ettiruvchi ekran shaxsini saqlab qoldi.

Kooper o'z faoliyatini filmda qo'shimcha va kaskadyor sifatida boshlagan, ammo tez orada aktyorlik rollarini o'ynagan. Dastlabki ovozsiz filmlarida o'zini G'arb qahramoni sifatida ko'rsatgandan so'ng, u Virjiniyalik sifatida paydo bo'ldi va 1929-yilda o'zining birinchi ovozli "The Virginian" filmi bilan kino yulduziga aylandi. 1930-yillarning boshlarida u oʻzining qahramonlik qiyofasini kengaytirib, sarguzasht filmlari va "A Farewell to Arms" (1932) va "The Lives of a Bengal Lancer" (1935) kabi dramatik filmlarda ehtiyotkorroq obrazlarni ijro etdi. Faoliyatining eng yuqori cho'qqilarida Kooper "Mr. Deed Goes to Town" (1936), " Meet John Doe" (1941), "Sergeant York" (1941), “The Pride of the Yankees” (1942) va “For Whom The Bell Tolls” (1943) kabi filmlarda turli qahramonlarni tasvirladi. Keyinchalik u "The Fountainhead" (1949) va "High Noon" (1952) kabi filmlarda dunyoga zid boʻlgan yetuk qahramonlarni tasvirladi. O'zining so'nggi filmlarida u "Friendly Persuasion" (1956) va 'Man of the West" (1958) kabi filmlarda zo'ravonliksiz qahramonlarni o'ynadi.

Yoshligi

Kooper kovboydek kiyingan, 1903-yil

Frank James Cooper 1901-yil 7-mayda Montana shtatining Xelena shahrida tug'ilgan, ingliz ota-onasi Alice (1873–1967) va Charles Henry Kooperning (1865–1946) ikki o'g'lining kenjasi^[2]. Uning akasi Arthur undan olti yosh katta. Kooperning otasi Houghton Regis, Bedfordshire dan kelgan taniqli advokat^[3], chorvador va Montana Oliy sudi sudyasiga boʻlgan^[4]. Uning onasi Kent Gillingham shahridan boʻlgan va Montana shtatida Charlesga turmushga chiqqan^[5].

Alice o'g'illarini ingliz tilini o'rganishini xohladi, shuning uchun u ularni 1909-yilda Bedfordshirdagi Danstable shahridagi Danstable grammatika maktabiga kiritish uchun ularni Angliyaga olib ketdi. U yerda Kooper va uning akasi otalarining amakivachchalari William va Emily Barton bilan Xoughton Regisdagi uyida yashagan^[6][7]. Kooper 1912-yilgacha Danstableda lotin, fransuz va ingliz tilini o‘rgangan^[8]. Uning onasi 1912-yil avgust oyida o'g'illari bilan AQShga qaytib keldi va Kooper Xelenadagi Jonson Grammatika maktabida o'qishni davom ettirdi^[9][10][11].

Shaxsiy hayoti

Kooper o'zining bo'lajak rafiqasi, Nyu-Yorklik 20 yoshli debyutant Veronica Balfe bilan 1933-yil Pasxa yakshanbasida amakisi, badiiy direktor Sedric Gibbons tomonidan berilgan kechada rasman tanishishgan^[12][13][14]. Oilasi va do'stlari tomonidan "Rocky" deb atalgan Park Avenueda o'sgan va maktablarni bitirgan^[15]. Uning o'gay otasi Wall Street magnati Paul Shields edi^[16]. Kooper va Rocky 1933-yil 15-dekabrda ota-onasining Park Avenue qarorgohida turmush qurishdi^[17]. Do'stlarining so'zlariga ko'ra, nikoh Kooperga ijobiy ta'sir ko'rsatgan, u o'tmishdagi beparvoliklardan yuz o'girib, hayotini nazorat ostiga olgan^[18]. Atletik va ochiq havoni yaxshi ko'radigan Rocky Kooperning ko'plab qiziqishlariga, jumladan, ot minish, chang'i uchish va skeyt otish bilan shug'ullandi^[19]. U ularning ijtimoiy hayotini tashkil qildi va uning boyligi va ijtimoiy aloqalari Kooperga Nyu-York oliy jamiyatiga kirish imkonini berdi^[20][21]. Kooper va uning rafiqasi Los-Anjeles hududidagi Encino (1933–1936)^[22], Brentwood (1936–1953) va Holmby Hills (1954–1961) da uylariga ega boʻlgan va Aspen, Kolorado (1949–1953) ularda dam olish uyi boʻlgan^[23][24].

Mukofotlari va nominatsiyalari

Yil	Mukofot	Turkum	Film	Natija
1937	Akademiya mukofoti	Eng yaxshi aktyor	Mr. Deeds Goes to Town	Nominatsiya
1937	Nyu-York kino tanqidchilari doirasi mukofoti	Eng yaxshi aktyor	Mr. Deeds Goes to Town	Nominatsiya
1941	Nyu-York kino tanqidchilari doirasi mukofoti	Eng yaxshi aktyor	Sergeant York	Gʻolib
1942	Akademiya mukofoti	Eng yaxshi aktyor	Sergeant York	Gʻolib
1943	Akademiya mukofoti	Eng yaxshi aktyor	The Pride of the Yankees	Nominatsiya
1944	Akademiya mukofoti	Eng yaxshi aktyor	For Whom the Bell Tolls	Nominatsiya
1945	Nyu-York kino tanqidchilari doirasi mukofoti	Eng yaxshi aktyor	Along Came Jones	Nominatsiya
1952	Photoplay mukofoti	Eng mashhur erkak yulduz	High Noon	Gʻolib
1953	Akademiya mukofoti	Eng yaxshi aktyor	High Noon	Gʻolib
1953	Oltin globus mukofoti	Eng yaxshi aktyor	High Noon	Gʻolib
1953	Nyu-York kino tanqidchilari doirasi mukofoti	Eng yaxshi aktyor	High Noon	Nominatsiya
1957	Oltin globus mukofoti	Eng yaxshi aktyor	Friendly Persuasion	Nominatsiya
1957	Nyu-York kino tanqidchilari doirasi mukofoti	Eng yaxshi aktyor	Friendly Persuasion	Nominatsiya
1959	Laurel mukofoti	Eng yaxshi harakat samaradorligi	The Hanging Tree	Gʻolib
1960	Laurel mukofoti	Eng yaxshi harakat samaradorligi	They Came to Cordura	Gʻolib
1961	Akademiya mukofoti	Akademiyaning faxriy mukofoti		Gʻolib

Radio chiqishlari

Sana	Dastur	Epizod
1935-yil 7-aprel	Lux radio teatri	The Prince Chap
1937-yil 1-fevral	Lux radio teatri	Mr. Deeds Goes To Town
1938-yil 2-may	Lux radio teatri	The Prisoner Of Shark Island
1940-yil 23-sentyabr	Lux radio teatri	The Westerner
1941-yil 28-sentyabr	Ekran Gildiyasi teatri	Meet John Doe
1942-yil 20-aprel	Lux radio teatri	North West Mounted Police
1943-yil 4-oktyabr	Lux radio teatri	The Pride Of The Yankees
1944-yil 23-oktyabr	Lux radio teatri	The Story Of Dr. Wassell
1944-yil 11-dekabr	Lux radio teatri	Casanova Brown
1945-yil 12-fevral	Lux radio teatri	For Whom The Bell Tolls

Manbalar

1. Critchlow, Donald. When Hollywood Was Right (en), 2013. ISBN 978-0521519694.
2. Meyers 1998, pp. 1, 4–5, 198, 259.
3. Meyers 1998, p. 1.
4. Arce 1979, pp. 17–18.
5. Meyers 1998, pp. 4–5.
6. Meyers 1998, pp. 10–12.
7. Janis 1999, p. 98.
8. Swindell 1980, p. 19.
9. Meyers 1998, pp. 104–05, 153, 313.
10. Dickens 1970, pp. 29–278.
11. Meyers 1998, p. 175.
12. Janis 1999, p. 22.
13. Swindell 1980, pp. 300–01.
14. Arce 1979, p. 121.
15. Swindell 1980, pp. 308–328.
16. Meyers 1998, p. 99.
17. Meyers 1998, p. 315.
18. Meyers 1998, p. 103.
19. Meyers 1998, p. 104.
20. Meyers 1998, p. 106.
21. Meyers 1998, p. 175.
22. Meyers 1998, pp. 59, 299.
23. Meyers 1998, p. 271.
24. Meyers 1998, p. 175.