Enceladus
From Wikipedia, the free encyclopedia
Enselad — Saturnning oltinchi eng katta yo'ldoshidir (Quyosh tizimida 19-o'rinda). Uning diametri 500 kilometr (310 milya)[1], Saturnning eng katta yoʻldoshi bo'lgan Titan diametrining oʻndan biriga teng. Enselad asosan yangi, toza muz bilan qoplangan, bu uni Quyosh tizimining eng aks ettiruvchi jismlaridan biriga aylantiradi. Binobarin, peshin vaqtida uning sirt harorati -198 °C (75,1 K; -324,4 °F) ni tashkil etadi, bu yorug'likni yutuvchi jismdan ancha sovuqroq. Kichkina o'lchamiga qaramay, Enselad juda ko'p sirt xususiyatlariga ega, ular eski, og'ir kraterli hududlardan va tektonik deformatsiyalangan yuzadan iborat.
Kashf etilishi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kashf etilgan | William Herschel | ||||||||||||
Kashf etilgan sanasi | August 28, 1789 | ||||||||||||
Tasnifi |
Saturn II | ||||||||||||
Talaffuzi | /ɛnˈsɛlədəs/ | ||||||||||||
Kimning sharafiga nomlangan | Egkelados | ||||||||||||
Sifatlari | Enceladean /ɛnsəˈleɪdiən/ | ||||||||||||
Mehvar tasnifi | |||||||||||||
Katta yarim oʻqi | 7008237948000000000♠237948 km | ||||||||||||
Ekssentrisiteti | 6997470000000000000♠0.0047 | ||||||||||||
Orbital davri | 7005118386835200000♠1.370218 d | ||||||||||||
Chekinish | 0.009° (Saturnning ekvatori) | ||||||||||||
Tabiiy yoʻldoshi | Saturn | ||||||||||||
Fizik tasnifi | |||||||||||||
Oʻlchamlari | 513.2 × 502.8 × 496.6 km | ||||||||||||
Oʻrtacha radiusi | 7005252100000000000♠252.1±0.2 km (6998395000000000000♠0.0395 Earths, 6999145100000000000♠0.1451 Oy) | ||||||||||||
Massasi | 7020108022000000000♠(1.08022±0.00101)×1020 kg (1.8×10-5 Yer massasi) | ||||||||||||
Zichlik | 7000160900000000000♠1.609±0.005 g/cm3 | ||||||||||||
Inersiya faktori momenti | 6999330500000000000♠0.3305±0.0025 | ||||||||||||
Aylanish davri | Sinxron | ||||||||||||
Ekliptikaga ogʻish burchagi | 0 | ||||||||||||
Albedo | 7000137500000000000♠1.375±0.008 (geometrikda 550 nm) yoki 6999810000000000000♠0.81±0.04 (Bond) | ||||||||||||
| |||||||||||||
Koʻrinma yulduz kattaligi | 11.7 | ||||||||||||
Atmosfera | |||||||||||||
Atmosfera bosimi | Trace, significant spatial variability | ||||||||||||
Atmosfera tasnifi |
91% suv bug'i 4% nitrogen 3.2% karbanat angidrid 1.7% metan |
Enselad 1789-yil 28-avgustda Uilyam Gerschel[2][3] tomonidan kashf etilgan, ammo Voyajer I va Voyajer II 1980-1981-yillarda Saturn yonidan uchib oʻtgunga qadar bu haqida juda kam narsa maʼlum edi[4]. 2005-yilda Kassini kosmik kemasi Enseladga bir nechta yaqin parvozlarni boshladi va uning yuzasi va atrof-muhitni batafsilroq ochib berdi. Xususan, Kassini janubiy qutb hududidan chiqadigan suvga boy qismlarni topdi[5]. Janubiy qutb yaqinidagi kriovulqonlar geyzerga o'xshash oqimlarni otadi. Tarkibida suv bug'i, molekulyar vodorod, boshqa uchuvchi moddalar va qattiq moddalar, shu jumladan natriy xlorid kristallari va muz zarralari kosmosga katta tezlikda chiqariladi. Yo'ldoshning yuzasida 100 dan ortiq geyzerlar aniqlangan[6]. Suv bugʻining bir qismi “qor” boʻlib qaytib tushadi; qolganlari kosmosga cuhib ketadi va Saturnning halqasini tashkil etuvchi materialning ko'p qismini ta'minlaydi[7][8]. Kassini qalinligi taxminan 10 km (6 milya) bo'lgan suyuq suvdan iborat katta janubiy qutb yer osti okeanining dalillarini topdi, 2014-yilda NASA bu haqda xabar berdi[9]. NASA olimlari fikriga ko'ra, plumerlar tarkibi jihatidan kometalarga o'xshaydi. Enseladning yer osti okeanining mavjudligi shundan beri matematik modellashtirilgan va takrorlangan[10].