Chelomno konslageri
From Wikipedia, the free encyclopedia
Chelomno konslageri (nemischa: , Kulmhof; 1941-1945) — fashistlarning bosib olingan Polshada yahudiylar va loʻlilarni yoʻq qilishga moslashtirilgan birinchi konslageri. Lager Lodz shahridan 70 km gʻarbda, Reichsgau Wartheland, Dombe shahri yaqinida joylashgan. Chelomno SSSRning bosib olingan hududlaridan tashqaridagi birinchi raqamli lager hisoblanib, u yerda yahudiylarni ommaviy qirgʻin qilish boshlangan.
Lager bir-biridan toʻrt kilometr masofada joylashgan ikki qismdan iborat edi: Chelmno qishlogʻidagi qal’a va qoʻshni Juxovskiy oʻrmonidagi „oʻrmon lageri“.
Rasmiy ravishda lager „Sonderkommando Kulmhof“ deb nomlangan boʻlib, uni 1941-yilda SS Hauptsturmfürer Gerbert Lange va 1942-yil mart oyidan boshlab SS Hauptsturmfürer Hans Botman boshqargan. Ular toʻgʻridan-toʻgʻri Berlindagi Imperator xavfsizlik boshqarmasi boʻsunuvida boʻlgan. Sonderkommando xavfsizligi uchun 20 nafar xavfsizlik politsiyasi xodimi va 120 nafar politsiya qo‘riqchisi ajratilgan.
Chelomnodagi qirgʻinlar 1941-yil 7-dekabrda boshlangan. Maxfiy boʻlishiga qaramay, lagerdan bir nechta qochishlar amalga oshirilgan va shuning uchun uning Gitlerga qarshi koalitsiyaga aʼzo mamlakatlarga yordami 1942-yil fevral oyining boshida maʼlum boʻldi. Qurbonlarning umumiy soni 320 mingga yaqin kishini tashkil etdi[1], ularning 98 foizining etnik kelib chiqishi yahudiylar . Urushdan keyin Polsha hukumati tomonidan Juxovskiy oʻrmonida genotsid qurbonlari uchun yodgorlik oʻrnatildi.