Bleuet de France

Fransiyada bleuet de France faxriylar, urush qurbonlari, bevalar va yetimlarning xotirasi va ular bilan birdamlik ramzi boʻlib, Britaniya Hamdoʻstligining remembrancy poppy (koʻknori xotirasi) ramziga oʻxshaydi. 11-noyabr va 8-may kunlari „bleuet de France“ nishonlarining sotilishi xayriya ishlarini moliyalashtirish uchun ishlatiladi^[1].

Bleuet de France, 2013-yil versiyasi

Bleuet de France, 2012-yil versiyasi

Kelib chiqish tarixi

Birinchi jahon urushidagi fransuz askarlari oʻzlarining ramziy koʻk liboslarini kiyib, dam olishmoqda.

Gullar ramzlari izohida joʻxori guli noziklik va uyatchanlik maʼnosini anglatadi va xabarning sof, begʻaraz yoki nozik niyatga ega ekanligini koʻrsatadi. 

Makkajoʻxori gullari – xuddi koʻknori singari – Gʻarbiy frontning mustahkam qoʻshinlari tomonidan har kuni otilgan minglab snaryadlardan vayron boʻlgan yerlarda oʻsishda davom etdi. Bu gullar koʻpincha hayotning yagona koʻrinadigan dalili va xandaqlar loyidagi yagona rang belgisi edi.

Shu bilan birga, „bleuets“ atamasi 1895-yilda paydo boʻlgan, bleu horizon tufayli Aisne ikkinchi jangi oldidan kelgan harbiy xizmatchilar sinfiga nisbatan ham ishlatilgan. 1915-yildan keyin fransuz askarlari tomonidan bu nishon taqilgan. Koʻpchilik yigirma yoshga toʻlmagan chaqiriluvchilar tomonidan kiyiladigan forma oʻziga xos xususiyatga ega edi, chunki u Birinchi jahon urushigacha standart formaning bir qismi boʻlgan keksa askarlar kiygan qizil formalardan ajralib turardi^[2].

Urush davom etar ekan, bu atamaning qoʻllanishi oddatiy tusga kirdi va bu nom saqlanib qolindi, chunki yangi kelganlar xandaqda kiyib yurgan kiyimlari faxriy qo‘shinlarning loyga bo‘yalgan kiyimlaridan farqli o‘laroq, hali ham yangi va yorqin rangda edi.

Bu atamaning mashhurligi shundan iborat ediki, tasvir otkritkalar, plakatlar, qoʻshiqlar va sheʼrlarda kuchli timsollardan biriga aylanib ulgurgan edi:

Propoganda markasi

"Les voici les p’tits"Bleuets"			Mana, bu kichkina „Bleuets“
Les Bleuets couleur des cieux			Bu Bluets osmon rangi,
Ils vont jolis, gais et coquets,			Chiroyli, quvnoq, zamonaviy,
Car ils nʼont pas froid aux yeux.			Chunki ular qoʻrqmaydilar.
Eng avant parttez joyeux;			Xursand boʻling, oldinga boring
Partez, amis, au revoir!			Davom eting, doʻstlarim, uzoq davom eting!
Salut à vous, les petits „bleus“,			Sizga omad, kichik „koʻklar“
Petits „bleuets“, vous notre espoir!"			Kichkina „blueets“, siz bizning umidimizsiz!

 — Alphonse Bourgoin, Bleuets de France dan, 1916-yil^[3]

Champs-Elyséesda bleuet sotayotgan urush amputatsiyasi, 1919-yil 4-iyul.

Belgining kelib chiqishi 1916-yilga toʻgʻri keladi. U Les Invalides bosh hamshirasi Suzanne Lenhardt va Charlotte Malleterre tomonidan yaratilgan. Lenhardt 1915-yilda oʻldirilgan mustamlaka davlat piyodalari kapitanining bevasi boʻlsa, Malleterre esa general Gustav Léon Nioxning singlisi va general Gabriel Malleterrening rafiqasi edi. Ularning ikkalasi ham urush yaradorlarining azob-uqubatlaridan taʼsirlanib, ular uchun mas’ul boʻlgan va ularga maʼlum bir faoliyat turi yordamida moddiy taʼminlash kerak deb hisoblab, qogʻozdan makkajoʻxori guli koʻrinishidagi nishonlari yasaladigan ustaxonalar tashkil etishgan. Bular turli vaqtlarda aholiga sotilgan va yigʻilgan pullar frontdagi erkaklarga ozgina boʻlsa ham daromad keltirgan^[4]. Ular asta-sekin askarlarning mehnat orqali tiklanishining asosiy ramziga aylangan.

1920-yil 15-sentyabrda Mutiles de France prezidenti Luis Fontenaille, bleuetni Fratsiya himoyasi uchun jon fido qilganlarning abadiy ramzi sifatida belgilashni taklif qildi. Bu FIDAC (Interalliee des Anciens Combattants federatsiyasi) tomonidan qoʻllab-quvvatlandi.

1928-yilda Fransiya Prezidenti Gaston Doumergue bleuet savdosiga homiylik qilganidan soʻng, savdo asta-sekin butun mamlakat boʻylab tarqaldi. 1934-yil 11-noyabrga kelib 128,000 dona gul bleuetlari sotildi. 1935-yildan boshlab Fransiya hukumati Xotira kunida bleuetlarni sotishni rasmiylashtirdi.

1957-yilda ikkinchi xotirlash kuni 8-may, yaʼni Ikkinchi jahon urushida fashistlar Germaniyasi taslim boʻlganligining yilligi sifatida belgilandi.

Galereya

• 
  Bleuet ramzi olingan gul tasviri
• 
  Bleuet de France markasi
• 
  Bleuet ramzi tushirilgan yevro tangasi
• 
  Orleandagi bleuet ramzi tushirilgan buyumlar
• 
  Orleandagi monument

Yana qarang

• Poilu
• Xandaq san'ati

Manbalar

1. ONAC. „Présentation du Bleuet de France“. 2021-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-sentyabr.
2. Marival. „Des bleuets par milliers…“ (fr). La lettre du Chemin des Dames n° 12 (2007-yil noyabr). 2013-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-may.
3. Bourgoin, Alphonse „Bleuets de France“, . Chansons et poèmes de guerre. Paris: Bloud et Gay, 1916.
4. „Guerre 14 18 en Alsace – Le symbole du bleuet.“ (fr). alsace1418.fr (2009-yil 25-dekabr). Qaraldi: 2016-yil 3-noyabr.

Adabiyotlar

• Lindecker, Jacques. Les Bleuets de l'Espoir. Éditions Nathan, 1999. ISBN 2092824805.
• Rouaud, Jean. Les Champs d'honneur. Éditions de Minuit, 1990. ISBN 2707313475.
• Japrisot, Sébastien. Un long dimanche de fiançailles. Denoël, 1991. ISBN 2207236102.

Havolalar

• Rasmiy veb-sayt (fransuz)

Andoza:World War I War Memorials in France