Arxitekturaning funkional uslubi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Arxitekturada Funksionallik — bu binolarni faqat ularning maqsadi va funktsiyalari asosida loyihalash tamoyilidir. Qurilishda bino funksiyasi alohida oʻrin egallaydi.
Bu tamoyil, ayniqsa, zamonaviy arxitektura bilan bogʻliq holda, kasb ichidagi chalkashlik va qarama-qarshilik masalasidir.
Binolarda funksionallikning nazariy artikulyatsiyasi Vitruvian triadasiga borib taqaladi. Funktsionalistik qarashlar gotika uygʻonish davri meʼmorlariga xos edi. Jumladan, Avgust Uelbi Pugin „binoda qulaylik, qurilish yoki moslik uchun zarur boʻlmagan xususiyatlar boʻlmasligi kerak“ va „barcha bezak binoning asosiy konstruktsiyasini boyitishdan iborat boʻlishi kerak“ deb yozgan[1].
Birinchi jahon urushidan soʻng, modernizm toʻlqinining bir qismi sifatida xalqaro funksionalist arxitektura harakati paydo boʻldi. Shu nuqtai nazardan, funktsional arxitektura koʻpincha sotsializm va zamonaviy insonparvarlik gʻoyalari bilan bogʻliq boʻlgan. Funktsionalizmning ushbu yangi toʻlqiniga bir oz qoʻshimcha shundan iborat ediki, binolar va uylar nafaqat funktsional maqsadlarda loyihalashtirilishi kerak, balki arxitektura ham keng maʼnoda odamlar uchun yaxshiroq dunyo va yaxshiroq hayotni jismonan yaratish vositasi sifatida ishlatilishi kerak edi. Ushbu yangi funksional arxitektura Chexoslovakiya, Germaniya, Polsha[2], SSSR va Niderlandiyada, 1930-yillardan boshlab esa Skandinaviya va Finlandiyada eng kuchli taʼsir koʻrsatdi.