From Wikipedia, the free encyclopedia
Armaniston - Kavkaz mintaqasida, Qora va Kaspiy dengizlari oʻrtasida, shimol va sharqda Gruziya va Ozarbayjon bilan, janubda va gʻarbda Eron, Ozarbayjonning eksklavi Naxichevan va Turkiya bilan chegaradosh, dengizga chiqish imkoniyati yoʻq mamlakat.
Relyefi asosan togʻli va tekis boʻlib, tez oqadigan daryolar va oʻrmonlar oz, ammo koʻp daraxtlar mavjud. Iqlimi togʻli kontinental: yozi issiq va qishi sovuq. Aragats togʻining balandligi yer dengiz sathidan 4090 mdir.
Armaniston janubiy Kavkazda, Qora dengiz va Kaspiy dengizi oʻrtasida Rossiyaning janubi-gʻarbiy qismida joylashgan. Zamonaviy Armaniston tarixiy Armanistonning bir qismini egallaydi, uning qadimiy markazlari Araks daryosi vodiysida va Turkiyaning Van koʻli atrofida joylashgan. Armaniston shimolda Gruziya, sharqda Ozarbayjon, janubi-sharqda Artsax, janubda Eron va gʻarbda Turkiya bilan chegaradosh.
Yigirma besh million yil muqaddam sodir boʻlgan geologik toʻntarish Yer poʻstini koʻtarib, Armaniston platosini hosil qildi va zamonaviy Armanistonning murakkab topografiyasini yaratdi. Kichik Kavkaz tizmasi Armanistonning shimoliy qismidan oʻtib, Sevan koʻli va Ozarbayjon oʻrtasida janubi-sharqdan oʻtadi, soʻngra Armaniston-Ozarbayjon chegarasi boʻylab Eronga boradi. Shunday qilib joylashgan togʻlar shimoldan janubga sayohat qilishni qiyinlashtiradi. Geologik notinchlik Armaniston uchun dahshatli zilzilalar koʻrinishida davom etmoqda. 1988-yil dekabr oyida respublikaning ikkinchi yirik shahri boʻlgan Leninakan (hozirgi Gumri) 25,000 dan ortiq odamning oʻlimiga olib kelgan katta zilzila tufayli katta zarar koʻrgan[1].
Armanistonning 29,743 km2 maydonining (11,483,8 sqm) taxminan yarmi balandligi kamida 2000 m (6,562 ft) balandlikda joylashgan va mamlakatning atigi 3% i 650 m (2,133 fut) dan pastroqda joylashgan hududlardan iboratdir. Eng past joylar Araks daryosi vodiysida va shimoliy Debed daryosida joylashgan boʻlib, ular mos ravishda 380 va 430 m balandliklarga ega (1247 va 1411 fut).
Armanistonda harorat odatda balandlikka bogʻliq. Togʻlarning shakllanishi Oʻrta yer dengizi va Qora dengizning moʻtadil iqlim taʼsirini toʻsib qoʻyadi, qishda sovuq qorli va yozda issiq mavsumiy oʻzgarishlarni yaratadi. Armaniston platosida qishning oʻrtacha harorati 0 °C (32 °F) dan -15 °C (5 °F) gacha, yozning oʻrtacha harorati esa 15 °C (59 °F) dan 30 °C (86°) gacha boʻladi. Oʻrtacha yogʻingarchilik Araks daryosi vodiysida yiliga 250 millimetrdan (9,8 dyum), eng baland balandlikda 800 millimetrga (31,5 dyum) teng[2].
Maydoni:
jami: 29,743 km²[1]
quruqlik: 28,203 km²
suv: 1,540 km²
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
