پٹہ خزانہ
From Wikipedia, the free encyclopedia
د پښتو ژبی اولني شاعر څوک د بیټ بابا د او که امیرکروړ د
اول خو چه مونږ دا خبره په ذهن کی اونیسو چه د پښتنو د روایتی شجری تر مخه بیټ نیکه د قیس عبد الرشید ځوے دے.او په تاریخ کی د قیس د وفات زمانه 41 هجری خودلی شوی ده.نو پکار ده چه د بیټ نیکه د پیدائش زمانه د ړومبئ هجری صدئ لسیزه وي.
د پښتنو د روایتی شجری نه دا ثابته ده چه پښتانه ټول د دغه دریو نیکونو اولاد دے چه سړبن،غرغشت او بیټان دي.امیرکروړ سوری چونکه د غور سوری پښتون دے او سوری د پښتنو متوزی څانګه ده چه د بی بی متو او د شاه حسین غوري اولاد دے.او بی بی متو د بیټ بابا لور ده.نو په دی حساب امیرکروړ د بیټ بابا نمسے دے.او ظاهره خبره چه د نمسی زمانه د نیکه نه روستو راځي.
دغه رنګ که تاسو یو بله تاریخی حواله اوګورئ کومه چه بېټ نیکۀ د امیر کروړ نه لرغونے ثابتوي هغه د مجمع الانساب حواله ده.چه محمد بن علی شبانکارای دغه کتاب لیکلے دے.دا ښاغلے لیکي چې کله د حجاج بن یوسف پۀ مشري کښې اسلامي لښکرو پۀ غور او خراسان حمله وکړه نو د غور امیر شاه معزالدین د افراتفرئ او د خپل حکومت د کمزوروالي له سببه مکې یعنی عربستان طرف ته تېښته وکړه او د دۀ زوے شاه حسېن د کوه سلیمان د غرونو پۀ طرف لاړو چې هلته بیا بېټ نیکۀ سره پناه واحیسته. او وروستو بېټ نیکۀ ورله خپله لو بي بي متو نکاح کښې ورکړه. که تاریخ اوګورو نو د حجاج بن یوسف د مړینی نیټه 96 هجري خودلی شوی ده.اوس نو که مونږ د قېس نیکۀ وفات او د حجاج بن یوسف زمانه ته غور وکړو نو جوته به شي چه بیټ نیکه به په دی زمانه کی واقعی سپین ګیرے وی.
ښه جی اوس د حبیبي صېب قیاس ته راځو چې هغه واي چه بېټ نیکۀ د وړومبي دور د غور د باچاهانو معاصر وۀ نو د وړومبني معلوم تاریخ تر مخه خو د غور اولنے معلوم باچا شنسب بن خرنک دے چې د حضرت علي رض
پۀ دور خلافت کښې ورته د غور امارت فرمان ورکړے شو.چه زمانه ي د 35 نه تر 40 هجری جوړیږي.اوس که دغه تاریخي حواله پۀ بنیاد د بېټ نیکۀ د ژوند وخت اوکتے شی نو دغه حواله دا ثابتوي چې بېټ نیکۀ د امیر کروړ نه مشر وۀ.
دغه رنګ نور تاریخي کتابونو لکه افسانه شاهان از شيخ محمد کبیر خزیاني،بتني دا ثابتوي چې بېټ نیکۀ د حجاج بن یوسف پۀ وخت کښې د عربو سفرونه کړي او د تذکرةالملوک مطابق دے د حجاج بن یوسف همعصر وۀ.
او ډیره اهمه خبره دا ده چه د بېټ نیکۀ، د دۀ زوے شېخ اسماعیل او د دۀ ورارۀ شېخ خرشبون پۀ عمرونو کښې ډېر زیات غیر فطري فرق دے.چه حبیبی صیب ورته هم فکر نه دے کړے.لکه حبیبي صېب پۀ خپل کتاب پښتانۀ شعرا کی بېټ نيکۀ د 300 او 400 هجري پۀ منځ کښې یادوي.هم دغه رنګ د بېټ نیکۀ ځوے شېخ اسماعیل د 500 هجري نه څو کاله پس هم ژوندے یادوي. د بېټ نیکۀ ورارۀ او د سړبن ځوی شېخ خرشبون مړینه د پټې خزانې پۀ حواله 411 هجري ښائي. نو که مخکښې ذکر کړے شوې نکاتو ته غور اوشي نو دا غلطه معلومیږي.
پخپله د حبیبي صېب دغه ښودلې شوې د عمرونو نېټو کښې بلها غير فطري فرق ښکاري
دغو نېټو نه دا ظاهرېږي چې بېټ نېکۀ به قریباً 370 هجري خوا و شا مړ شوے وي ولې چې د پټې خزانې پۀ حواله شېخ خرشبون به د ترۀ د مرګ نه پس هم د دۀ قبر زیارت ته لۀ غوړې مرغې نه کوه سلېمان ته کال کښې یو وار ضرور راتلو.اوس د بېټ نیکۀ مشر ځوے شېخ اسماعیل چې د خرشبون نه مشر وۀ، د هغۀ مړینه حبیبي صېب 510 هجري خواوشا ښائي نو بیا خو د دۀ عمر کم نه کم 160 کاله جوړېږي.او دے تر خرشبون نه قریباً سل کاله پس مري چې واقعی غیر فطري ښکاري.
که تاسو یو کتاب تذکرةالملوک مطالعه کړئ چه په فارسئ ژبه لیکلے شوے دے. او مصنف ي شهزاده علی محمد خان سدوزے دے
نو په دغه کتاب دا ښاغلے د خپل قام شجره داسې بیانوي.
د ملک طالوت دوه زامن وۀ.مشر ارمیا او کشر برخیا.بیا د ارمیا ځوے ملک افغان او د برخیا ځوے ملک آصف وۀ.ملک افغان چه پسر ي قېس وو چې بارګاه رسالت کښې مدینه منوره کښې یې حاضرکېدلو شرف حاصل کړو.
اسلام یې قبول کړو او نوم یې ورله عبد الرشید خوښ کړو.
قېس عبد الرشید درې زامن وۀ.
سړے- سړبن
ګړے- غرغشت
بتړے-بېټن
سړبن نه ملک خرشبون پېدا شو چې د حجاج بن یوسف هم عمر وو.د دۀ اولاد ترین- ترین نه ابدال.ابدال نه رجړ یا رځړ- رځړ څلور زامن- عیسی، نور، کاکړ او ماکو.عیسی نه زیرک
دلته چې خرشبون د حجاج بن یوسف هم عصر شو نو لازماً به د دۀ ترۀ بېټ نیکۀ تر امیر کروړ مشر وۀ ولې چې د حجاج بن یوسف وفات پۀ 96 هجري کښې شوې.
د بیټ بابا رح مناجات شعر
لويه خدايه لويه خدايه .. ستا په مېنه په هر ځايه
غر ولاړ دی درناوۍ کې .. ټوله ژوي په زارۍ کې
دلته دي د غرو لمنې .. زموږ کږدۍ دي پکې پلنې
دا وگړي ډېر کړې خدايه .. لويه خدايه لويه خدايه
دلته لږ زموږ اوربل دی .. ووړ کورگی دی ووړ بورجل دی
مېنه ستا کې موږ مېشته يو .. بل د چا په مله تله نه يو
هسک او زمکه نغښته ستا ده .. د مړو وده له تا ده
دا پالنه ستا د ه خدايه .. لويه خدايه لويه خدايه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
#فقیرزاده0عرفان0الله0بيټنی
پٹہ خزانہ (پوشیدہ خزانہ) تذکرہ ہے جو ہوتکی سلطنت کے بادشاہ شاہ ہوتک نے لکھا ہے ، داؤد خان ہوتک کا بیٹا ، اس وقت کے مشہور مصنف ، محمد ہوتک ، 1141-1142 قمری سالوں میں لکھا گیا۔ اس کتاب میں مصنف نے پشتو زبان کے پچاس شاعروں اور ادیبوں کی سوانح عمری جمع کی ہے اور قارئین کو ان کے کاموں کی مثالوں سے زیادہ سے زیادہ متعارف کرایا ہے۔ اسے پروفیسر عبد الحئی حبیبی نے1322 ھ میں دریافت کیا اور فارسی ترجمہ کے ساتھ چھاپا۔ چھپے ہوئے خزانوں کی بدولت پشتو ادب کی تاریخ بہت سے صفحات کھو چکی ہے ، لیکن مشہور شخصیات ابھر کر سامنے آئی ہیں اور ایک بار پھر کہا گیا ہے کہ پشتو زبان میں قدیم ادب موجود ہے ، لیکن اسے بدقسمتی ، واقعات اور جنگوں نے کھا لیا ہے۔ وقت دی پوشیدہ خزانہ کی اشاعت کے برسوں بعد ایک کتاب پر جنونی اور پرجیوی عناصر نے پشتو زبان میں تنقید کی۔ان غیر معقول اور غیر معقول بیانات کی کوئی تعلیمی بنیاد تھی اور نہ مستقبل میں ہوگی۔
(پوشیدہ خزانہ) کی دریافت کے ساتھ ، علامہ حبیبی پشتو ادب کی تاریخ میں ایک شخصیت کے طور پر مشہور ہوئیں جنھوں نے پشتو زبان کی قدیم تاریخ کو زندہ کیا اور تمام افغانوں نے علامہ عبد الحئی حبیبی کی کوششوں کو سراہا۔
پاٹا خزانہ کی اشاعت تک ، پشتو ادب کے بارے میں خیال کیا جاتا تھا کہ یہ بایازید روشن ، خوشحال بابا اور رحمان بابا سے شروع ہوا ہے ، جبکہ پتا خزانہ نے انکشاف کیا کہ پشتو ادب کی ایک طویل تاریخ ہے۔
بیسویں صدی کے آغاز سے جب پشتو زبان اور ادب کی ترقی کے لیے ایک قومی تحریک شروع ہوئی اور کئی نامور اساتذہ نے پشتو زبان اور ادب کی تاریخ کے تاریک گوشوں کو روشن کیا ، اس ربڑ نے کچھ جنونی لوگوں کی حسد اور حسد کو ہوا دی پڑوسی ثقافتوں کے حلقے ان کے مطابق ، پشتو پہاڑوں کے لوگوں کی مادری زبان ہے اور اگر اس زبان کی ٹوٹی پھوٹی ثقافت کو دوبارہ تعمیر کیا گیا تو پشتون شہری زندگی پر توجہ دیں گے ، بالآخر قومی شعور اور سیاسی آزادی حاصل کریں گے۔ اس عمل کو روکنے کے لیے ، ایرانیوں اور پاکستانیوں کے درمیان کچھ شخصیات ابھر کر سامنے آئیں جنھوں نے اپنے آپ کو کسی دوسرے ملک اور قوم کی ثقافتی تاریخ کی توہین کا حق دیا ہے۔ وہ وہی تھا جس نے ان کے خلاف سازش کی ، ان میں سے ایک پوشیدہ خزانے کو بے نقاب کرنا تھا۔ بدقسمتی سے ، بہت سے پشتون ادیب بھی براہ راست یا بالواسطہ ان گھوٹالوں کا شکار ہو گئے۔ لیکن جنونی ، بیمار اور پشتو زبان اور پشتونوں کے خلاف فروخت ہونے والی تمام دشمن کوششوں کے باوجود ، "پوشیدہ خزانہ" پشتو زبان کی ادبی تاریخ کی ایک مشہور اور معروف شخصیت میں سے ایک ہے۔ . یہ تاریخی کتاب ، غیر معقول اور خود غرض شخصیات کی حسد آمیز تحریروں کے باوجود اپنی قیمت نہیں کھو سکتی اور ہمیشہ عظیم افغان عوام کے دلوں میں رہے گی۔ . [1]