Мазандеранська мова (самоназва— مازرونی زیوون, Mazandarani або Tabari), також відома під назвами Mazeniki, Taperki— іранська мова північно-західної гілки. Поширена в основному в іранських провінціях Мазандаран та Голестан.
Коротка інформація Мазандеранська (мазендеранськ) мова, Māzərūni مازرونی -Mazəni مازنی Tapəri تپری ...
Мазендаранці практично всі двомовні (друга мова— перська).[1][2]
Перси частково можуть розуміти мазендеранську мову, хоча граматика і словник останньої архаїчніші ніж у фарсі.[3][4][5].
Серед живих іранських мов мазандеранська має одну з найбільш довгих письмових традицій, з 10 до 15 століть, коли Мазендеран користувався відносною незалежністю[6]. Мазандаранською мовою створена багата література, зокрема, Марзбан-наме (пізніше ця праця перекладена на перську мову), поема Амір Пазеварі. Однак з 15 ст. намітився занепад у використанні мазандеранської мови, оскільки місцева адміністрація почала переходити і в 17 ст. остаточно перейшла на перську мову.[7].
Мазандеранська мова— найближчий родич гілянської (ґілакі), зі значною схожістю в лексиці і граматиці. Обидві зазначені мови, на відміну від перської, не підпали під вплив сусідніх арабської і тюркських мов.[8]
Мазандеранська мова— синтетична і використовує велику кількість суфіксів для утворення прикметників, дієслів та особливо іменників.
Персо-арабський алфавіт і романізація
Мазендеранська користується персо-арабським алфавітом[11]. Латиницю для мазендеранського алфавіту запропонував Джахангір Наср Ашраф для використання в словниках як транслітерації.
Мазандеранська мова зберегла ряд архаїчних індоєвропейських слів, які зникли в інших іранських мовах, в тому числі у перській. Нижче наведено список декількох мазандеранських слів у порівнянні з їх англійськими «родичами».
В Ірані існує безліч компаній, назви яких утворені від мазандеранських слів.
Неіранські мови
Ряд мазандеранських запозичень є в туркменській[12]. Санскрит також має ряд спільних слів з мазандеранською— наприклад, vrika— санскр. «Вовк», в мазандеранській— varg (як і в шведській).
Дану схожість можна пояснити загальними індоєвропейськими ідентичностями, а не прямим запозиченням.
Kalbāsi, Iran, 2004, «Gozašte-ye Naqli dar Lahjehā va Guyešha-ye Irāni», Dialectology, Journal of the Iranian Academy of Persian Language and Literature, vol. 1, No.2, pp.66-89.
Le Coq, P., 1989, "Les dialects Caspiens et les dialects du nord-ouest de l'Iran, " in Schmitt, R. (Ed), Compendium Linguarum Iranicarum, pp.296-312, Wiesbadan.
Melgounof, G., 1868, «Essai sur les dialects du Masenderan et du Guilanla pronunciation locale», Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Geselaschaft, vol.xxII, pp. 195—224.
Архівована копія(PDF). Архів оригіналу(PDF) за 21 вересня 2006. Процитовано 2 листопада 2010.{{cite web}}: Обслуговування CS1: Сторінки з текстом «archived copy» як значення параметру title (посилання)
Jahangir Nasr Ashrafi, 2005, Dictionary of Tabari, Vol 5, comparison between Mazanderani and Turkmen
Habib Borjian, Archiv Orientálni, 2006, The Oldest Known Texts in New Tabari: The Collection of Aleksander ChodŸko, 74/2, pp.153-171.
Dr. Borjian, Habib; 2006; Amir Pazevari (legendary poet of Mazandarani language), University of Minnesota, United States
Habib Borjian, Iranian Studies, 2006, A Mazandarani account of the Babi Incident at Shaikh Tabarsi, 39/3, pp.381-400.
Habib Borjian, Guyesh-shenâsi, 2006, Textual sources for the study of Tabari language I. Olddocuments, no. 4.
Nawata, T; 1984; Mazandarani; Asian and African Grammatical Manual, No 17, Tokyo, ILCAA
Johannes Albrecht Bernhard Dorn, 1860-66, Masanderanische Sprache (I—II/1, 3, St. Petersburg)
Satoko Yoshie, 1998, Sari Dialect (of Mazandarani language), Institute for the Study of Languages and Cultures of Asia and Africa, Tokyo, Japan [недоступне посиланняз червня 2019] [Архівовано 14 січня 2011 у Wayback Machine.]
Dr. Shokri, Guiti; 1995, Sari Dialect (of Mazandarani), Tehran, Institute for Humanities and Cultural Studies.
Dr. Shokri, Guiti; 2006, Ramsari Dialect, Tehran, Institute for Humanities and Cultural Studies.
Chodzko, Alexander, 1842, Specimens of the popular poverty of Persia as found in the adventures and improvisations of Kurroglou, the bandit- minstrel of Northern Persia; and in the songs of the people inhabiting the shores of the Caspian Sea. Orally collected and translated, with philological and historical notes, London, pp.510-517, 568—581.
Christensen, A.; 1995 (tr); Contributions a la dialectologie iraniene, Dialect Guiläki de Recht, (Guyesh -e Gilaki-ye Rasht) translated, with notes by Ja‘far Khomāmi Zāde, Tehran.
DeMorgan, J., 1904, Mission Scientifique en Perse, vol.5,Etudes linguistiques(I.) Dialectes du Kurds. Langues et dialects du nord de la Perse, Paris, pp.200-246.
Geiger, w., &., Wilhelm Kuhn, 1898—1901; Die Kaspischen Dialekte;Grundriss der Iranischen Philologie , 1Band, 2Ab., Strassburg. pp.344-380..
Dorn B. (ed.); 1860—1866; Kenntniss der Iranischen Srachen, St. Petersburg.
Lambton, A.K.S.; 1938, Three Persian Dialects, London.
Le Coq, P.; 1989; Les dialects Caspiens et les dialects du nord- ouest de l, Iran in Schmitt, R. (ed), Compendium Linguarum Iranicarum, pp.296-312, Wiesbaden.
Makenzi, D.; 1969; Iranian Languages, in Sebeok, Thomas, A. (ed), Current Trends in Linguistics, Vol.5, pp.450-477, Nederland. MG.
Melgounof, G., 1868, Essai sur les dialects du Masenderan et du Guilanla pronunciation locale, Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Geselaschaft, vol.xxII, pp.195-224.
Nowata, T., 1948, Māzandarāni, (Asian and African Grammatical Manual, No 17), ILCAA, Tokyo.
Oranski, I., M., 1979, (tr.), Moqaddame -ye Feqholloqe- ye Irani, translated by Kešāvarz, Tehran.
Purriyahi, M., 1971, Barresi-ye dastur-e Guyesh-e Gilaki-ye Rasht (A Grammatical Study of Gilaki dialect of Rasht), (Ph. D Thisis), Tehran University.
Sartip pur, J., 1990, Vižegihā-ye Dasturi va Farhang-e vāžehā-ye Gilaki (Grammatical Characteristics and Glossary of Gilaki), Rasht.
Shokri, G., 1990, Verb Structure in Sāri dialect, Farhang, Vol.6, pp.217-231, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran.
----------, 1998, Māzi -ye Naqli dar Guyeshhā-ye Gilaki va Mazandarāni (Present perfect in Gilani and Mazandarāni Dialects), Nāme-ye Farhangestān, The Quarterly Journal of Iranian Academy of Persian Language and Literature, vol.4, No.4, Tehran.
----------, 2002, Verb Structure in Rāmsari Dialect, Professor Jes Peter Asmussem, Memorial Volum, Copenhagen, pp.83-111.
----------, 1356, Farhang e Semnāni, Sorxe i, Lāsgerdi, Sangsari, šahmizādi, Vezārate Farhang o Honar, Tehrān.
Sokolova, V.S. & Grjunberg, A.L.; 1962; История изучения бесписменных иранских языков (Istorija izuchenija bespis'mennyx iranskix azykov), lzd. AN SSSR, Moscow, pp.118-147.
A manuscript of Maghamat e Hariri in Arabic with translation into Mazandarani Tarjome -ye Maghamat e Hariri, Teheran, Malek library. (600 A.H)
Zav'jalova, V:I:, 1956, Novye svedenija po fonetike iranskix jazykov, Gilanskij I mazanderanskij jazyki, Trudy Instituta Jazykoznaija AN SSSR, Moskva, vol.6, pp.92-112.