Корей теле

Корей теле — КХДҖ һәм Көньяк Кореядә яшәгән кореялылар теле. Гомуми сөйләшүчеләр саны — 78 млн кеше. Шулай ук Кытайда, Япониядә, Россиядә, АКШта һ. б. илләрдә сөйләшүчеләр бар. Гомуми сөйләшүчеләр саны 78 млн. Күбесе галимнәр корей телен изолят телләр рәтенә кертә^[2], ә кайберләре исә гипотезадагы Алтай телләренең бер теле дип саныйлар ^[3]. Корей теле — җөмләне SOV тәртибендә төзүче агглютинатив телләр рәтенә керә ^[4].

Корей теле
Үзисем:	한국어, 조선어, 조선말 韓國語, 朝鮮語, 朝鮮말
Илләр:	КХДҖ, Көньяк Корея, Кытай, Япония, АКШ, Канада, Россия
Рәсми халәт:	Көньяк Корея КХДҖ Кытай (Яньбянь-Корей автономияле округы)
Күзәтүдә тора:	Корей теленең милли институты
Сөйләшүчеләр саны:	78 млн.
Дәрәҗә:	тере
Халәт:	иминлектә[d]
Классификация
Төркем:	Ауразия телләре
Язу:	һангыл, һанча
Тел кодлары
ГОСТ 7.75–97:	коо 330
ISO 639-1:	ko[1]
ISO 639-2:	kor[1]
ISO 639-3:	kor[1]

Тарих

Төп мәкалә: Корей теле тарихы

Әүвәлдәге өч Корея патшалыкларының телләре булган пэкче, силла һәм когурё хәзерге корей теленә ясаган тәэсире һаман да бәхәсле булып тора, чагыштырмача алар арасындагы лексика һәм грамматика буенча охшашлыклар очраса да. Кайбер лингвистлар фикеренчә, бу телләр арасында нык аерманы когурё телендә табарга була, шуңа да аны кайберәүләр япон теленең якын туганы яисә башлангычы дип саныйлар. Силла телен исә киресенчә, корей теленең нигезе булып тора.

Телнең үзатамасы

1945 елга кадәр «чосонмал» (кор. 조선말^?, 朝鮮말^?) яки «чосоно» (кор. 조선어^?, 朝鮮語^?) дип аталган, әлеге атама һаман Төньяк Кореяда кулланыла. Көньяк Кореяда «хангуго» (кор. 한국어^?, 韓國語^?) яисә, «хангуңмал» (кор. 한국말^?, 韓國말^?); күбесе очракта бары «куго» (кор. 국어^?, 國語^?, «дәүләт теле») дип әйтәләр. Кореянең ике ягында да халыкта «урималь» (우리말, «безнең тел») сүзе кулланыла.

Язу

Иң борынгы Корея теле сүзлеге (1920)

Кытай иероглифлары Кореяга Буддачылык белән бергә Прото–Өч Патшалык чорында безнең эрага кадәр 1-енче гасырда кертелгән булган. Алар корей теле өчен адаптацияләнгән булган һәм һанча буларак мәгълүм булган һәм мең ел буена корей телендә язу өчен төп язма булып калган, шулай ук соңрак уйлап чыгарылган төрле фонетик язмалар кулланылган, мәсәлән, иду язмасы, кугёл һәм һяңчһал. Күп привилегияле элита Ханҗа укый һәм яза белгән. Шулай да, күпчелек халык надан булган.
15-енче гасырда патша Сежоң Бөек хәзер һангыл буларак мәгълүм әлифба сызыклы язу системасын уйлап чыгарган.^[5][6]

Шулай ук карагыз

	Тел порталы
	Тел белеме порталы

• Сөйләшүчеләр саны буенча телләр исемлеге
• Телләрнең Интернета кулланылышы
• Киң таралган телләр исемлеге

Искәрмәләр

1. Language

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q75488338https://wikidata.org/wiki/Track:Q75487064
2. Song, Jae Jung (2005) «The Korean language: structure, use and context» Routledge, p. 15
   Lyle Campbell & Mauricio Mixco. 2007. A Glossary of Historical Linguistics. University of Utah Press. («Korean, A language isolate», pg. 90; «Korean is often said to belong with the Altaic hypothesis, often also with Japanese, though this is not widely supported», pp. 90-91; «…most specialists…no longer believe that the…Altaic groups…are related», pg. 7)
   David Dalby. 1999/2000. The Linguasphere Register of the World’s Languages and Speech Communities. Linguasphere Press.
   Nam-Kil Kim. 1992. «Korean», International Encyclopedia of Linguistics. Volume 2, pp. 282—286. («…scholars have tried to establish genetic relationships between Korean and other languages and major language families, but with little success», pg. 282)
   András Róna-Tas. 1998. «The Reconstruction of Proto-Turkic and the Genetic Question», The Turkic Languages. Routledge. Pp. 67-80. («[Ramstedt’s comparisons of Korean and Altaic] have been heavily criticised in more recent studies, though the idea of a genetic relationship has not been totally abandoned», pg. 77.)
   Claus Schönig. 2003. «Turko-Mongolic Relations», The Mongolic Languages. Routledge. Pp. 403—419. («…the 'Altaic' languages do not seem to share a common basic vocabulary of the type normally present in cases of genetic relationship», pg. 403)
3. Sanchez-Mazas; Blench; Ross et al., eds (2008). "Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology?". Human migrations in continental East Asia and Taiwan: genetic, linguistic and archaeological evidence. Taylor & Francis.
4. Корейский язык // БРЭ. Т.15. М., 2009.
5. Kim-Renaud, Young-Key (1997) (in en). The Korean Alphabet: Its History and Structure. University of Hawaii Press. p. 15. ISBN 9780824817237. https://books.google.com/books?id=nonRl2cerIgC&pg=PA15. Retrieved 16 May 2018.
6. 알고 싶은 한글 (ko). National Institute of Korean Language.

Сылтамалар

Википедия

Википедиянең
корей телендә бүлеге бар!
ko:위키백과:대문

• Корей теле дәресләре (рус.)