Гвинея

Гвине́я Респу́бликасы (фр. République de Guinée) — Көнбатыш Африкада урнашкан дәүләт. Төньякта Сенегал белән, көньяк-көнчыгышта Мали белән, көнчыгышта Кот-д’Ивуар, көньякта Либерия белән, көньяк-көнбатышта Сьерра-Леоне белән, төньяк-көнбатышта исә Гвинея-Бисау белән чиктәш. Көнбатыштан Атлантик океан сулары белән юыла.

Гвинея
фр. République de Guinée
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	2 октябрь 1958
Рәсми исем	Guinée, ߖߌ߬ߣߍ߫, République de Guinée[1] һәм ߖߌ߬ߣߍ߬ ߞߊ߲ߓߍ߲
Кыскача исем	🇬🇳
Гомер озынлыгы	60,015 ел[2]
Демоним	Guinean, guineai, guineaner, Guineano, Gineyänan, غيني, غينية, غينيون, гвинейцы, guineeni, guineean, guineeană, গিনিয়, guinéen, guinéenne, guineano, guineana, guineani, guineane, ginean, guineanu, guineana, Gvineano, Guinéenne[1], Guinéen[1], Gine, גינאי, גינאית, guineana, guineane, guineani, guinean, غيني, غينية, غينيين, غينيات һәм Guineach[3]
Рәсми тел	француз теле[4]
Гимн	Гвинея гимны[d]
Мәдәният	Гвинея мәдәнияте[d]
Шигарь тасвирламасы	Work, Justice, Solidarity[d]
Шигарь тексты	Travail, Justice, Solidarité, Work, Justice, Solidarity, Труд, справедливост, солидарност, ߓߊ߯ߙߊ ߸ߕߋߟߋ߲ ߸ߢߐ߲߯ߘߍߡߍ߲ һәм Gwaith, Cyfiawnder, Undod
Дөнья кисәге	Африка[5]
Дәүләт	Гвинея
Башкала	Конакри[d]
Сәгать поясы	UTC±00:00[d] һәм Africa/Conakry[d][6]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Атлантик океан
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Көнбатыш Африка
Иң көнчыгыш ноктасы	8°22′40″ т. к. 7°38′16″ кб. о.
Иң төньяк ноктасы	12°40′ т. к. 13°42′ кб. о.
Иң көньяк ноктасы	7°11′26″ т. к. 9°06′29″ кб. о.
Иң көнбатыш ноктасы	10°37′00″ т. к. 15°21′55″ кб. о.
Геомәгълүматлар	Data:Guinea.map
Иң югары ноктасы	Нимба[d]
Иң түбән ноктасы	Атлантик океан
Идарә итү формасы	җөмһүрият
Дәүләт башлыгы вазыйфасы	Гвинея президенты[d]
Ил башлыгы	Мамади Думбуя[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Гвинея премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы	Амаду Ури Ба[d]
Канунбирү органы	Гвинея милли җыелышы[d]
Үзәк банкы	Гвинея республикасы үзәк банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Германия, Швеция, Кытай Җөмһүрияте, Америка Кушма Штатлары, Кытай, Гөрҗистан һәм Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[7]
Әгъзалык	Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Ислам хезмәттәшлеге оешмасы[8], Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d][9], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Африка илләре сәүдә хокукын гармонизация оешмасы[d], Интерпол[10][11], ХКТО[d][12][13], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[14], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], АФРИСТАТ[d], Бөтендөнья почта берлеге[15][16], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][17], Франкофония[d], Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d][18], Бөтендөнья метеорология оешмасы[19], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[20], Көнбатыш Африка илләре икътисади җәмгыяте[d], Мано елгасы дәүләтләре берлеге[d], Бөтендөнья таможня оешмасы[d][21], Атом-төш коралларының таратылмау турында килешү[d][22] һәм African Continental Free Trade Area[d][23]
Балигълык яше	18 яшь
Халык саны	12 717 176 (2017)[24]
Ир-ат халкы	6 349 991[25], 6 518 034[25], 6 685 900[25] һәм 6 854 020[25]
Хатын-кыз халкы	6 527 547[25], 6 687 118[25], 6 846 006[25] һәм 7 005 320[25]
Административ бүленеше	Боке[d], Конакри[d], Фарана[d], Канкан[d], Киндиа[d], Лабе[d], Маму[d] һәм Нзерекоре[d]
Акча берәмлеге	Гвинея франкы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт	16 091 817 842 $[26] һәм 21 227 749 389 $[26]
Кеше потенциалы үсеше индексы	0,465[27]
Inequality-adjusted Human Development Index	0,299[28]
Эшсезлек дәрәҗәсе	2 ± 1 процент[29]
Нәрсә белән чиктәш	Кот-д’Ивуар, Гвинея-Бисау, Либерия, Мали, Сенегал һәм Сьерра-Леоне
Автомобил хәрәкәте ягы	уң[d][30]
Челтәр көчәнеше	220 вольт[31]
Электр аергычы төре	Europlug[d][31], Schuko[d][32] һәм K төре[d][32]
Әүвәлгесе	People's Revolutionary Republic of Guinea[d]
Алыштырган	Француз Көнбатыш Африкасы[d]
Кулланылган тел	Bainouk-Gunyuño[d], Pular[d], нко теле[d], француз теле, Northern Kissi[d], пулаар теле[d], Dan[d], Mixifore[d], мано теле[d], Jahanka[d], Kakabe[d], Kuranko[d], леле теле[d], басари теле[d], бадьяра теле[d], Pukur[d], ландума теле[d], ялунка теле[d], Nalu[d], мбулунгиш теле[d], вамей теле[d], зиало теле[d], сусу теле[d], Kono[d], Baga Kaloum[d], Baga Sobané[d], Eastern Maninkaka[d], East Limba[d], Sankaran Maninka[d], Toma[d], Manya[d], Guinea Kpelle[d], Konyanka Maninka[d], Guinean Sign Language[d], Kla-Dan[d], Baga Sitemu[d], Baga Manduri[d], Baga Koga[d] һәм манден телләре[d]
Мәйдан	245 857 ± 1 км²
Рәсми веб-сайт	presidence.gov.gn
Һәштәге	Guinea
Югары дәрәҗәле Интернет домены	.gn
Тематик география	Гвинея географиясе[d]
Феноменның икътисады	Гвинея икътисады[d]
Феноменның демографиясе	Гвинея халкы[d]
Мәктәптә укымаган балалар саны	1 490 614[33]
Джини коэффициенты	29,6[34]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме	18 процент
Тулаем туулар коэффициенты	5,013[35]
Шәһәр халкы	4 700 302[25], 4 869 400[25], 5 042 529[25] һәм 5 220 537[25]
Авыл халкы	8 177 237[25], 8 335 753[25], 8 489 377[25] һәм 8 638 804[25]
Демократия индексы	3,08[36]
BTI Governance Index	3,86[37], 2,62[37], 2,14[37], 4,98[37], 5,15[37], 5,83[37], 5,82[37], 5,98[37] һәм 5,07[38]
BTI Status Index	4,2[37], 3,72[37], 3,42[37], 4,55[37], 4,66[37], 5,08[37], 5,28[37], 5,33[37] һәм 4,6[38]
Туым күрсәткече	35,436[25], 34,944[25], 34,425[25] һәм 33,855[25]
Үлем күрсәткече	9,712[25], 9,847[25], 9,99[25] һәм 9,87[25]
Happy Planet Index score	38,1[39]
Илнең мобиль коды	611
Илнең телефон коды	+224
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны	117[d], 18[d] һәм 442-020[d]
Номер тамгасы коды	RG
Диңгездәге идентификацияләү номеры	632
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	Төркем:Гвинеядә төшерелгән фильмнар[d]
Гвинея Викиҗыентыкта

Демография

Халык саны — 11,1 млн (2009 елның июленә фараз). Төп дин — Ислам (85 %). 8 %ка якын христианнар.

Дин

Гвинеядә ил халкының (12 млн, 2020 елга) 85 % ы – мөселманнар (күпчелеге Мәлики мәзһәбе сөнниләре, суфичылык вәкилләре бар), 8 % ы ― христианнар, 7 % ы ― җирле традицион диннәргә (анимизм) ышанучылар^[40].

• Гвинеядә ислам

Галерея

• 
  atlas Guinea
• 
  Dame de Mali
• 
  Chute de Tabouna à Kindia
• 
  Chute de Saala Labé
• 
  Chimpanzé de Bossou
• 
  Plage sur les Ile de Loos