From Wikipedia, the free encyclopedia
Гвине́я Респу́бликасы (фр. République de Guinée) — Көнбатыш Африкада урнашкан дәүләт. Төньякта Сенегал белән, көньяк-көнчыгышта Мали белән, көнчыгышта Кот-д’Ивуар, көньякта Либерия белән, көньяк-көнбатышта Сьерра-Леоне белән, төньяк-көнбатышта исә Гвинея-Бисау белән чиктәш. Көнбатыштан Атлантик океан сулары белән юыла.
| Гвинея | |
| фр. République de Guinée | |
| Байрак[d] | Илтамга[d] |
 |  |
| Нигезләнү датасы | 2 октябрь 1958 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Guinée, ߖߌ߬ߣߍ߫, République de Guinée[1] һәм ߖߌ߬ߣߍ߬ ߞߊ߲ߓߍ߲ |
| Кыскача исем | 🇬🇳 |
| Гомер озынлыгы | 60,015 ел[2] |
| Демоним | Guinean, guineai, guineaner, Guineano, Gineyänan, غيني, غينية, غينيون, гвинейцы, guineeni, guineean, guineeană, গিনিয়, guinéen, guinéenne, guineano, guineana, guineani, guineane, ginean, guineanu, guineana, Gvineano, Guinéenne[1], Guinéen[1], Gine, גינאי, גינאית, guineana, guineane, guineani, guinean, غيني, غينية, غينيين, غينيات һәм Guineach[3] |
| Рәсми тел | француз теле[4] |
| Гимн | Гвинея гимны[d] |
| Мәдәният | Гвинея мәдәнияте[d] |
| Шигарь тасвирламасы | Work, Justice, Solidarity[d] |
| Шигарь тексты | Travail, Justice, Solidarité, Work, Justice, Solidarity, Труд, справедливост, солидарност, ߓߊ߯ߙߊ ߸ߕߋߟߋ߲ ߸ߢߐ߲߯ߘߍߡߍ߲ һәм Gwaith, Cyfiawnder, Undod |
| Дөнья кисәге | Африка[5] |
| Дәүләт |
Гвинея |
| Башкала | Конакри[d] |
| Сәгать поясы | UTC±00:00[d] һәм Africa/Conakry[d][6] |
| Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Атлантик океан |
| Табигый-георафик объект эчендә урнашкан | Көнбатыш Африка |
| Иң көнчыгыш ноктасы | 8°22′40″ т. к. 7°38′16″ кб. о. |
| Иң төньяк ноктасы | 12°40′ т. к. 13°42′ кб. о. |
| Иң көньяк ноктасы | 7°11′26″ т. к. 9°06′29″ кб. о. |
| Иң көнбатыш ноктасы | 10°37′00″ т. к. 15°21′55″ кб. о. |
| Геомәгълүматлар | Data:Guinea.map |
| Иң югары ноктасы | Нимба[d] |
| Иң түбән ноктасы | Атлантик океан |
| Идарә итү формасы | җөмһүрият |
| Дәүләт башлыгы вазыйфасы | Гвинея президенты[d] |
| Ил башлыгы | Мамади Думбуя[d] |
| Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы | Гвинея премьер-министры[d] |
| Хөкүмәт башлыгы | Амаду Ури Ба[d] |
| Канунбирү органы | Гвинея милли җыелышы[d] |
| Үзәк банкы | Гвинея республикасы үзәк банкы[d] |
| Дипломатик мөнәсәбәтләр | Германия, Швеция, Кытай Җөмһүрияте, Америка Кушма Штатлары, Кытай, Гөрҗистан һәм Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[7] |
| Әгъзалык | Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Ислам хезмәттәшлеге оешмасы[8], Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Африка илләре сәүдә хокукын гармонизация оешмасы[d], Интерпол[9][10], ХКТО[d][11][12], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[13], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], АФРИСТАТ[d], Бөтендөнья почта берлеге[14][15], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][16], Франкофония[d], Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d][17], Бөтендөнья метеорология оешмасы[18], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[19], Көнбатыш Африка илләре икътисади җәмгыяте[d], Мано елгасы дәүләтләре берлеге[d] һәм Бөтендөнья таможня оешмасы[d][20] |
| Балигълык яше | 18 яшь |
| Халык саны | 12 717 176 (2017)[21] |
| Ир-ат халкы | 6 349 991[22], 6 518 034[22], 6 685 900[22] һәм 6 854 020[22] |
| Хатын-кыз халкы | 6 527 547[22], 6 687 118[22], 6 846 006[22] һәм 7 005 320[22] |
| Административ бүленеше | Боке[d], Конакри[d], Фарана[d], Канкан[d], Киндиа[d], Лабе[d], Маму[d] һәм Нзерекоре[d] |
| Акча берәмлеге | Гвинея франкы[d] |
| Номиналь тулаем эчке продукт | 16 091 817 842 $[23] һәм 21 227 749 389 $[23] |
| Кеше потенциалы үсеше индексы | 0,465[24] |
| Inequality-adjusted Human Development Index | 0,299[25] |
| Эшсезлек дәрәҗәсе | 2 ± 1 процент[26] |
| Нәрсә белән чиктәш | Кот-д’Ивуар, Гвинея-Бисау, Либерия, Мали, Сенегал һәм Сьерра-Леоне |
| Автомобил хәрәкәте ягы | уң[d][27] |
| Челтәр көчәнеше | 220 вольт[28] |
| Электр аергычы төре | Europlug[d][28], Schuko[d][29] һәм K төре[d][29] |
| Әүвәлгесе | People's Revolutionary Republic of Guinea[d] |
| Алыштырган | Француз Көнбатыш Африкасы[d] |
| Кулланылган тел | Bainouk-Gunyuño[d], Pular[d], нко теле[d], француз теле, Northern Kissi[d], пулаар теле[d], Dan[d], Mixifore[d], мано теле[d], Jahanka[d], Kakabe[d], Kuranko[d], леле теле[d], басари теле[d], бадьяра теле[d], Pukur[d], ландума теле[d], ялунка теле[d], Nalu[d], мбулунгиш теле[d], вамей теле[d], зиало теле[d], сусу теле[d], Kono[d], Baga Kaloum[d], Baga Sobané[d], Eastern Maninkaka[d], East Limba[d], Sankaran Maninka[d], Toma[d], Manya[d], Guinea Kpelle[d], Konyanka Maninka[d], Guinean Sign Language[d], Kla-Dan[d], Baga Sitemu[d], Baga Manduri[d], Baga Koga[d] һәм манден телләре[d] |
| Мәйдан | 245 857 ± 1 км² |
| Рәсми веб-сайт | presidence.gov.gn |
| Һәштәге | Guinea |
| Югары дәрәҗәле Интернет домены | .gn |
.svg) | |
| Тематик география | Гвинея географиясе[d] |
| Феноменның икътисады | Гвинея икътисады[d] |
| Феноменның демографиясе | Гвинея халкы[d] |
| Мәктәптә укымаган балалар саны | 1 490 614[30] |
| Джини коэффициенты | 29,6[31] |
| Өстәлгән кыйммәт салымы күләме | 18 процент |
| Тулаем туулар коэффициенты | 5,013[32] |
| Шәһәр халкы | 4 700 302[22], 4 869 400[22], 5 042 529[22] һәм 5 220 537[22] |
| Авыл халкы | 8 177 237[22], 8 335 753[22], 8 489 377[22] һәм 8 638 804[22] |
| Демократия индексы | 3,08[33] |
| BTI Governance Index | 3,86[34], 2,62[34], 2,14[34], 4,98[34], 5,15[34], 5,83[34], 5,82[34], 5,98[34] һәм 5,07[35] |
| BTI Status Index | 4,2[34], 3,72[34], 3,42[34], 4,55[34], 4,66[34], 5,08[34], 5,28[34], 5,33[34] һәм 4,6[35] |
| Туым күрсәткече | 35,436[22], 34,944[22], 34,425[22] һәм 33,855[22] |
| Үлем күрсәткече | 9,712[22], 9,847[22], 9,99[22] һәм 9,87[22] |
| Happy Planet Index score | 38,1[36] |
| Илнең мобиль коды | 611 |
| Илнең телефон коды | +224 |
| Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны | 117[d], 18[d] һәм 442-020[d] |
| Номер тамгасы коды | RG |
| Диңгездәге идентификацияләү номеры | 632 |
| Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме | Төркем:Гвинеядә төшерелгән фильмнар[d] |
 | |
 Гвинея Викиҗыентыкта | |
Халык саны — 11,1 млн (2009 елның июленә фараз). Төп дин — Ислам (85 %). 8 %ка якын христианнар.
Гвинеядә ил халкының (12 млн, 2020 елга) 85 % ы – мөселманнар (күпчелеге Мәлики мәзһәбе сөнниләре, суфичылык вәкилләре бар), 8 % ы ― христианнар, 7 % ы ― җирле традицион диннәргә (анимизм) ышанучылар[37].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
