From Wikipedia, the free encyclopedia
Zäñgär taypılma, şulay uq şämäxä taypılma — ximik elementlarnıñ spektr sızıqlarınıñ şämäxä (qısqa dulqınlı) yaqqa taypılışı. Qızıl taypılmağa qarşı tora.
Küreneş bar diapazonnar öçen küzätelä, şuña kürä tös - şartlı atama.
Taypılma parametrı
biredä
, — küzätü noqtalarında dulqın ozınlıqları (küzätü häm çığaru noqtalarında)
Çığanaq spektrınıñ dulqın ozınlığınıñ Doppler taypılması, - nur tizlege, - tulı tizlek
Qızıl taypılma öçen bu paramtetr uñay 0 ... +∞, zäñgär taypılma öçen - tiskäre −1 ... 0.
Gravitatsion zäñgär taypılma absolüt, zurraq gravitatsion qırda kvantnıñ yışlığı arta.
Ğomumi çağıştırmalılıq teoriäsendä Albert Eynşteyn gravitatsion taypılmanı aldan äytä. Sızqça yaqınçalıqta
,
biredä , - gravitatsion potensiallar küzätü häm nurlandıru noqtalarında
küzätü noqtasında potensial zurraq oçraqta (module keçeräk, tiskäre zurlıq)
Zur gravitatsion qırı belän massiv obyektlar öçen (neytron yoldız, qara tişek), sfera öçen:
biredä
massa , radius
- gravitatsion radius
Taypılma dulqın ozınlığına bäyle bulmıy, törle diapazonnarda dulqın ozınlığı üzgärä.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.