Hyu Bler

Hyu Bler (ingl. Hugh Blair; 1718 yılnıñ 7 aprele, Edinburg — 1800 yılnıñ 27 dekäbre, Edinburg) — Şotlandiä wäğäzçese, fälsäfäçese, yazuçısı, näşire, pedagogı häm ädäbi tänqitçese; yazma diskursnıñ berençe böyek teoretiklarınıñ berse dip sanala.

Hyu Bler ingl. Hugh Blair
Tuu datası	7 aprel 1718[1][2]
Tuu urını	Edinburg
Ülem datası	27 dekäber 1800 (82 yäş)
Ülem urını	Edinburg[3]
İl	Böyekbritaniä[en]
Eşçänlek töre	fälsäfäçe, ädäbi tänqitçe, yazuçı, wäğäzçe, universitet uqıtuçısı, näşir
Din	presviterianlıq[en]
Büläklär	Edinburg patşa cämğiäte äğzası[d]

Biografiäse

Hyu Bler 1718 yılnıñ 7 aprelendä Edinburg şähärendä belemle presviterian^[en] ğailäsendä tuğan^[4]. Anıñ ätise Con Bler — Edinburg säwdägäre bulğan^[5].

Tuğan şähär universitetın uñışlı tämamlağan häm magistr däräcäsen alğan^[4]. Anıñ «Dissertatio Philosophica Inauguralis de fundamentis et requirede legis naturae»^[6] dissertatsiäse äxlaq häm yaxşılıq prinsipları turında soñraq basılğan wäğäzlärneñ elgäre bulıp xezmät itä.

1741 yılda, dissertatsiäsen bastırğannan soñ ike yıl ütkäç, Bler presviterian wäğäzçese litsenziäsen alğan. Ozaqlamıy Liven grafı^[en] Blernıñ populärlığı turında işetkän häm anı Fayftağı^[en] Kollessi^[en] çirkäwenä üzeneñ xezmätçese itep täqdim itkän; anda beraz waqıt eşlägännän soñ Bler Edinburgqa eşkä kitkän^[4].

1757 yılda Sent-Endrüs universitetı^[en] aña din beleme doktorı^[en] däräcäsen birgän häm beraz soñraq Bler alma-materda ritorika häm näfis süz icatı^[d] kafedrasın alğan; ul bu wazifanı 1783 yılda pensiägä çıqqançı saqlağan. Blernıñ kursı anıñ ike tomlı «Lectures on rhetoric and belles lettres» xezmätendä yazılğan, ul berençe tapqır 1783 yılda Londonda basılğan (yaña basma 1879 yılda dönya kürgän)^[4]. Ber ük waqıtta ul Şotlandiä çirkäweneñ xezmätçese dä bulğan^[7].

Bler başta Edinburg kirmänendä^[en] urnaşqan 71-nçe pexota polkınıñ kapellanı^[en] itep bilgelängän^[8].

Bler küp tapqırlar Şotlandiä şağire-mistifikatorı Ceyms Makfersonnı^[en] «Ossian cırları»n çığarğanda yaqlağan, alarnıñ çınlığın ul 1763 yılda «Dissertation on the poems of Ossian» mäqäläsendä yaqlağan^[4]. Waqıt uzu belän cırlarnıñ çınlıqta Makferson üze yazğanlığı açıqlanğan, ä Ossian^[en] poemalarınıñ gel telennän tärcemäse tügel^[9].

1755 yılda Bler ingliz telendä «Edinburg küzätüwe» («Edinburgh Review») jurnalına nigez salğan^[4][10][11].

Hyu Bler 1800 yılnıñ 27 dekäbrendä Edinburg şähärendä wafat bulğan häm Greyfrayers ziratında^[en] cirlängän.

Anıñ xezmätläre Edinburg patşa cämğiätendä^[en] äğza buluwı belän bilgelängän.

İskärmälär

1. Hugh Blair | Biography & Facts | Britannica.
2. Hugh Blair. әлеге чыганактан 2024-06-15 архивланды. 2024-07-01 тикшерелгән.
3. 1911 Encyclopædia Britannica/Blair, Hugh - Wikisource, the free online library.
4. Блэр, Гуг // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
5. Schmitz R. M. «Hugh Blair», King’s Crown Press, New York (1948), 162 pages.
6. Blair, Hugh (1739). "Dissertatio Philosophica Inauguralis de fundamentis et obligatione legis naturae" (Document). University of Edinburgh. hdl:1842/10330.
7. Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Blair, Hugh" . Encyclopædia Britannica. Vol. 4 (11th ed.). Cambridge University Press.
8. Corbett, Edward P. J. «Hugh Blair as an Analyzer of English Prose Style.» College Composition and Communication 9(2): 93-103. 1958.
9. Балобанова Е. В. К вопросу об оссиановском цикле сказаний // «ЖМНП». — 1893. — № 9.
10. Shattock, Joanne. Politics and Reviewers: the Edinburgh and the Quarterly in the Early Victorian Age. London, Leicester, and New York: Leicester University Press, 1989.
11. Christie, William. The Edinburgh Review in the Literary Culture of Romantic Britain. London, Pickering & Chatto, 2009.

Ädäbiät

• Schmitz, Robert M., «Hugh Blair», King’s Crown Press, New York (1948), 162 pages.
• Corbett, Edward P. J. «Hugh Blair as an Analyzer of English Prose Style.» College Composition and Communication 9(2): 93-103. 1958.
• Downey, Charlotte. «Introduction.» Lectures on Rhetoric and Belles Lettres.Delmar, N.Y.: Scholars' Facsimiles & Reprints, 1993.
• Hill, John. An Account of the Life and Writings of Dr. Hugh Blair,
• Ulman, H. Lewis. Things, Thoughts, Words, and Actions: The Problem of Language in Late Eighteenth-Century British Rhetorical Theory. Illinois: Southern Illinois Press, 1994. ISSN 0161-7729

Sıltamalar

• Hugh Blair at James Boswell – a Guide.
• Hugh Blair at MSU – a Website on Hugh Blair's life and philosophy.
• Hugh Blair at Thoemmes Continuum – an Encyclopedia article.
• Great Scots at Electric Scotland – an Article on Hugh Blair's legacy as a Scottish theorist.