İo (uydu)
Jüpiter'in uydusu / From Wikipedia, the free encyclopedia
İo veya Io (eski adıyla Jüpiter I), Jüpiter'in Galilei uydularından yörüngesi en içte bulunanı ve üçüncü en büyük olanıdır. Güneş Sisteminin en büyük dördüncü uydusudur. 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisinde Zeus'un sevgililerinden biri olan "Io" karakterinden alır. Güneş Sistemi'nde üzerinde sürekli olarak gazlar ve lav püskürten yanardağlar bulunan tek uydudur.
Keşif | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Keşfeden | Galileo Galilei | ||||||||
Keşif tarihi | 8 Ocak 1610[1] | ||||||||
Adlandırmalar | |||||||||
Adın kaynağı | Ἰώ Īō | ||||||||
Alternatif adlar | Jüpiter I | ||||||||
Sıfatlar | Ionian[2][3] | ||||||||
Yörünge özellikleri | |||||||||
Enberi | 420000 km (0,002807 AU) | ||||||||
Enöte | 423400 km (0,002830 AU) | ||||||||
Ortalama yörünge yarıçapı | 421700 km (0,002819 AU) | ||||||||
Dış merkezlik | 0,0041 | ||||||||
1,769137786 g (152853,5047 sn, 42,45930686 sa) | |||||||||
Ortalama yörünge hızı | 17,334 km/s | ||||||||
Eğiklik | 0,05° (Jüpiter'in ekvatoru) 2,213° (Ekliptik) | ||||||||
Doğal uydusu | Jüpiter | ||||||||
Grup | Galilei uyduları | ||||||||
Fiziksel özellikler | |||||||||
5,02 (Karşı konum)[4] | |||||||||
Boyutlar | 3.660,0 × 3.637,4 × 3.630,6 km[5] | ||||||||
Ortalama yarıçap | 1821,6±0,5 km (0.286 Dünya)[6] | ||||||||
41910000 km2 (0.082 Dünya) | |||||||||
Hacim | 2,53×1010 km3 (0.023 Dünya) | ||||||||
Kütle | (8,931938±0,000018)×1022 kg (0.015 Dünya)[6] | ||||||||
Ortalama yoğunluk | 3,528±0,006 g/cm3[6] | ||||||||
1,796 m/sn2 (0,183 g) | |||||||||
Atalet momenti faktörü | 0,37824±0,00022[7] | ||||||||
2,558 km/sn | |||||||||
Eşzamanlı | |||||||||
Ekvatoral dönme hızı | 271 km/sa | ||||||||
Albedo | 0,63±0,02[6] | ||||||||
| |||||||||
Atmosfer | |||||||||
Yüzey basıncı | 5 - 40 nbar | ||||||||
Bileşimleri | %90 Kükürt dioksit | ||||||||
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |||||||||
Io, 400 aktif yanardağı ve jeolojik yapısı ile Güneş Sistemi'ndeki en aktif gök cismi[9][10] ve en yüksek yoğunluk ve yüzey yerçekimine sahip olan uydudur. Jüpiter'in çekim gücü ile kendi çekim gücü arasındaki iç sürtünmeden dolayı sürekli gelgitlere maruz kalmaktadır. Volkanları, yüzeyden 500 km yukarıya sülfür ve sülfür dioksit püskürtür.
Io, Europa ve Ganymede ile 1:2:4 oranında bir Laplace rezonansı içinde gezegeninin etrafında dönmektedir.