İngiliz-Amerikan Kredi Anlaşması

İngiliz-Amerikan Kredi Anlaşması,^[1] 15 Temmuz 1946 tarihinde ABD ve Kanada tarafından Birleşik Krallık'la yapılan II. Dünya Savaşı sonrası kredi anlaşmasıdır. Geri ödemesi 29 Aralık 2006'da bitmiştir.^[2] Anlaşma, Birleşik Krallık adına John Maynard Keynes tarafından müzakere edilmiştir.^[3]

Krediyi müzareke eden ünlü ekonomist John Maynard Keynes

Olaylar

Ana madde: Ödünç Verme-Kiralama Programı

Kredi anlaşması, bilinenin aksine refah reformlarını uygulayabilmesi için değil, savaş sonrasında İngiliz denizaşırı harcamalarını desteklemek için imzalanmıştır. İngiliz hazine yetkilileri İşçi Partisi hükûmetinin iç reformları uygulamak isteğinin İngiltere'nin tüm büyük denizaşırı taahhütlerinden çekilmesi halinde uygulanabileceğine ve kredi olmazsa bu taahhütlerden vazgeçilmesi gerektiğine inanıyordu.^[4] Ayrıca, İngiltere "Ödünç Verme-Kiralama Programını" 650 milyon dolarla (2014'te 8.428 milyon dolar) kapatmıştı.

Savaşın başlangıcında, İngiltere ABD'nin "Ödemeli Taşıma Programı" kapsamında temin ettiği savaş malzemelerinin normal ödemelerini bitirmişti. Ancak 1941'de İngiltere çok kötü bir mali durum içerisindeydi. Bu aşamada çözüm için "Ödünç Verme-Kiralama Programı" devreye alındı.

29 Ağustos 1945 tarihinde Washington beklenmedik bir şekilde programı sona erdirdi. İngiliz ekonomisinin ağırlıklı üretimi (yaklaşık % 55) savaşa yönelikti^[5] ve büyük ölçüde ihracatı düşmüştü. İngiltere bu nedenle artık ihracat gelirlerini kullanarak bu öğeleri ödemeyi göze alırken, gıda gibi temel tüketim mallarını elde etmek için "Ödünç Verme-Kiralama Programı" ile ithalata dayanıyordu. Programın sona ermesiyle büyük bir ekonomik şok geldi. İngiltere hemen savaş sonrası dönemde bazı ekipmanlarını korumak için paraya ihtiyaç duyuyordu. Sonuç olarak İngiliz-Amerikan kredi anlaşması ortaya çıktı. 1.075 milyon Sterlin başlangıç değeri olan malzemeler İngiltere'ye satıldı.^[6]

Anlaşma

Şartlar

John Maynard Keynes daha fazla para almak için Birleşik Krallık tarafından Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada ile müzakereye gönderildi.^[7] İngiliz politikacılar, özellikle Amerika Birleşik Devletleri 1941 yılında savaşa girmeden önce kaybolan hayatları için savaş çabalarına Birleşik Krallık katkısı görünümünde, Amerika'nın uygun şartlar sunmasını beklemekteydiler. Bunun yerine Keynes'e uygun şartlarla kredi teklif edildi. Tarihçi Alan Sked durumu "ABD İngiltereyi iflastan farklı görmüyordu" şeklinde yorumladı ve kredi "Lordlar Kamarası'nda kınandı, ama sonunda ülke için hiçbir seçenek yoktu" görüşündeydi.^[3] ABD 3.75 milyar dolar (2014 yılında 56 milyar dolar) Kanada 1,19 milyar dolar (2014 yılında 15 milyar dolar) kredi sundular. Her ikisinin de yıllık faiz ornı % 2 idi.^[8] İlginç olanı İngiltere geri ödemeyi bitirdiğinde 7,5 milyar dolar toplam ödeme yaptı.^[9][10] Konvertibilitenin sterlin üzerindeki etkisi nedeniyle kredi pahalıya mal oldu.^[11] Konvertibilite İngiliz savaş sonrası ekonomik problemlerini kötüleştirebiliyordu. Sterlin kredi onaylandıktan bir yıl sonra 15 Temmuz 1947'de konvertibiliteye dahil oldu. Bir ay içinde, İngiltere'nin dolar rezervi neredeyse bir milyar dolara düşmüştü. 1949 yılında sterlin dolar karşısında devalüe edildi.^[12] Daha sonraki yıllarda, cari piyasa faiz oranlarının yerine daha az oranda olduğu için % 2 faizli kredi, İngiliz hükûmetinin üyeleri tarafından "çok avantajlı kredi" olarak nitelendirildi.

Geri ödeme

Son ödeme, yaklaşık 83 milyon dolar (45.5 milyon sterlin) olarak 29 Aralık 2006 tarihinde yılın son iş gününde yapıldı.^[2][6][13] Aslında ödeme altı yıl geç yapılmıştı. İngiliz Hükûmeti 1956, 1957, 1964, 1965, 1968 ve 1976 yıllarında ödemelerini askıya almıştı; çünkü döviz kurları pratik olarak görülüyordu.^[14] Son ödemeden sonra, İngiltere'nin Hazineden sorumlu Ekonomi Bakanı, Ed Balls, savaş ve sonrasındaki destekleri için ABD'ye resmen teşekkür etti.

Televizyon

Sir Christopher Meyer kredinin geçmişini ve etkilerini BBC dizisi "Yankilere İpotek" 'te ele aldı (Mortgaged to the Yanks). Meyer yanlışlıkla kredinin öncelikle hükûmetin refah reformlarını ödemek için gerekli olduğunu iddia etti.

Ayrıca bakınız

• Atlantik Şartı
• Ödemeli Taşıma Sistemi
• Marshall Planı

Kaynakça

Notlar

1. BBC 2005
2. "What's a little debt between friends?". BBC News. 10 Mayıs 2006. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2008.
3. International Herald Tribune 2006
4. Richard Clarke, Anglo-American Collaboration in War and Peace, 1942-1949 (Oxford, Clarendon Press, 1982).
5. Evans 2008, s. 333
6. Rohrer 2006
7. Robert Skidelsky, John Maynard Keynes. Vol. 3: Fighting for Freedom, 1937-1946 (2001) pp 403-58
8. Philip A. Grant Jr., "President Harry S. Truman and the British Loan Act of 1946," Presidential Studies Quarterly, (Summer 1995) 25#3 pp 489-96
9. McIntyre, W. David (1998). British Decolonisation, 1946-1997. Macmillan Press Ltd. s. 83. ISBN 0-333-69331-0.
10. Kindleberger 2006, s. 415
11. Rosenson 1947
12. Documentary evidence can be found at www.nationalarchives.gov.uk/cabinetpapers, see CAB128/10. For a good account of the convertibility crisis, see Alec Cairncross, Years of Recovery: British Economic Policy, 1945-1951, (London, 1985), pp.121-164.
13. Epstein 2007
14. Thornton 2006

Bilimsel ikincil kaynaklar

• Block, Fred (1977). The Origins of International Economic Disorder. Berkeley, Calif.: University of California Press. ss. 32-69. ISBN 0520037294.
• Clarke, Richard William Barnes (Sir.); Alec Cairncross (1982). Anglo-American economic collaboration in war and peace, 1942-1949 (1982 bas.). Clarendon Press. ISBN 978-0-19-828439-0. - Total pages: 215
• Grant Jr., Philip A. "President Harry S. Truman and the British Loan Act of 1946," Presidential Studies Quarterly, (Summer 1995) 25#3 pp 489–96
• Kindleberger, Charles P. (2006). A Financial History of Western Europe (2006 bas.). Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-37867-3. - Total pages: 525
• Rosenson, Alex (Mart 1947). "The Terms of the Anglo-American Financial Agreement". The American Economic Review. 37 (1). American Economic Association. ss. 178-187. JSTOR 1802868.
• Skidelsky, Robert. John Maynard Keynes. Vol. 3: Fighting for Freedom, 1937-1946 (2001) pp 403–58

Birincil kaynaklar

• The Collected Writings of John Maynard Keynes, Volumes 24 (London: Macmillan Press, 1979)

Gazete haberleri

• BBC, FIRST (Haziran 2005). "Great Political Mistakes" (Documentary). BBC. 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
• BBC News (29 Aralık 2006). "UK settles WWII debts to allies". BBC News. 4 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2010.
• Epstein, Rafael (3 Ocak 2007). "UK pays off WWII debt to US". Australian Broadcasting Corporation. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
• International Herald Tribune (28 Aralık 2006). "Britain to make its final payment on World War II loan from U.S." New York Times. International Herald Tribune. 24 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2010.
• Rohrer, Finlo (10 Mayıs 2006). "What's a little debt between friends?". BBC News. 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
• Thornton, Philip (29 Aralık 2006). "Britain pays off final instalment of US loan - after 61 years". The Independent. 12 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2010.