İdrar yolu enfeksiyonu
i̇drar yolunun bir kısmını etkileyen enfeksiyon / From Wikipedia, the free encyclopedia
İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), idrar yolunun bir bölümünü etkileyen bir enfeksiyondur.[1] Alt idrar yollarını etkilediğinde mesane enfeksiyonu (sistit), üst idrar yollarını etkilediğinde ise böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) olarak bilinir.[10] Alt idrar yolu enfeksiyonu belirtileri arasında idrar yaparken ağrı, sık idrara çıkma ve mesanenin boş olmasına rağmen idrar yapma ihtiyacı hissetme yer alır.[1] Böbrek enfeksiyonu semptomları arasında genellikle alt İYE belirtilerine ek olarak ateş ve ağrı yer alır.[10] Nadiren idrar kanlı görünebilir.[7] Çok yaşlılarda ve çok gençlerde belirtiler belirsiz veya spesifik olmayabilir.[1][11]
İdrar yolu enfeksiyonu | |
---|---|
Diğer adlar | Akut sistit, basit sistit, mesane enfeksiyonu, semptomatik bakteriüri |
İdrar yolu enfeksiyonu olan bir kişinin idrarında mikroskopi kullanılarak görülen çok sayıda akyuvar | |
Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları, üroloji |
Belirtiler | İdrar yaparken ağrı, sık idrara çıkma, mesanenin boş olmasına rağmen idrara çıkma ihtiyacı hissetme[1] |
Nedenleri | Çoğu zaman Escherichia coli[2] |
Risk faktörü | Kateterizasyon (Foley kateteri), kadın anatomisi, cinsel ilişki, diyabet, obezite, aile öyküsü[2] |
Tanı | Semptomlara dayanarak, idrar kültürü[3][4] |
Ayırıcı tanı | Vulvovajinit, üretrit, pelvik inflamatuar hastalık, interstisyel sistit,[5] böbrek taşı[6] |
Tedavi | Antibiyotikler (nitrofurantoin veya trimetoprim/sulfametoksazol)[7] |
Sıklık | 152 milyon (2015)[8] |
Ölüm | 196.500 (2015)[9] |
Enfeksiyonun en yaygın nedeni Escherichia coli'dir, ancak bazen diğer bakteriler veya mantarlar da neden olabilir.[2] Risk faktörleri arasında kadın anatomisi, cinsel ilişki, diyabet, obezite ve aile öyküsü yer almaktadır.[2] Cinsel ilişki bir risk faktörü olmasına rağmen, İYE'ler cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) olarak sınıflandırılmaz.[12] Piyelonefrit genellikle mesane enfeksiyonuna bağlı olarak ortaya çıkar ancak kan yoluyla bulaşan bakteriyel bir enfeksiyondan da kaynaklanabilir.[13] Genç ve sağlıklı kadınlarda tanı yalnızca semptomlara dayanılarak konulabilir.[4] Belirsiz semptomları olanlarda teşhis zor olabilir çünkü enfeksiyon olmadan da bakteriler mevcut olabilir.[14] Karmaşık vakalarda veya tedavi başarısız olursa idrar kültürü yararlı olabilir.[3]
Komplike olmayan vakalarda, İYE'ler nitrofurantoin veya trimetoprim/sülfametoksazol gibi kısa süreli antibiyotiklerle tedavi edilir.[7] Bu durumu tedavi etmek için kullanılan antibiyotiklerin çoğuna karşı direnç artmaktadır.[1] Komplike vakalarda, daha uzun bir kür veya intravenöz antibiyotikler gerekebilir.[7] Semptomlar iki veya üç gün içinde düzelmezse daha ileri tanısal testler gerekebilir.[3] Fenazopiridin semptomlara yardımcı olabilir.[1] İdrarında bakteri veya beyaz kan hücresi bulunan ancak semptomları olmayan kişilerde, hamilelik istisna olsa da,[15] genellikle antibiyotiklere ihtiyaç duyulmaz.[16] Sık enfeksiyon geçirenlerde belirtiler başlar başlamaz kısa süreli antibiyotik alınabilir veya önleyici tedbir olarak uzun süreli antibiyotik kullanılabilir.[17]
Bir yıl içinde yaklaşık 150 milyon kişide idrar yolu enfeksiyonu gelişmektedir.[2] Kadınlarda erkeklere kıyasla daha yaygındır, ancak kalıcı kateterler taşınırken anatomiler arasında benzerdir.[7][18] Kadınlarda en yaygın bakteriyel enfeksiyon şeklidir.[19] Kadınların %10'u belirli bir yıl içinde idrar yolu enfeksiyonu geçirir ve kadınların yarısı yaşamlarının bir döneminde en az bir enfeksiyon geçirir.[4][7] En sık 16 ila 35 yaşları arasında görülürler.[7] Nüksler yaygındır.[7] İdrar yolu enfeksiyonları antik çağlardan beri tanımlanmaktadır ve ilk belgelenmiş tanım MÖ 1550'lere tarihlenen Ebers Papirüsü'nde yer almaktadır.[20]