Şeybanî Han

Muhammed Şeybanî Han, Şeybak Han ya da Şibani Han (d. 1451 - ö. 1 Aralık 1510, Merv yakınları), Şeybanî Hanlığı'nın Özbek hanı.

Muhammed Şeybanî Han
Şeybanî Hanı
Hüküm süresi	1500 - 1510
Önce gelen	Ebü'l-Hayr Han
Sonra gelen	Can Vefa Mirza
Doğum	1451
Ölüm	1 Aralık 1510 Merv
Defin	Semerkant
Eş(ler)i	Mihri Nigâr Hanzâde Begüm Zehrâ Begüm
Çocuk(lar)ı	Timur Bahadır Hürrem Şah Ebülhayr Süyünç Muhammed
Hanedan	Şeybanîler
Babası	Şah Budak
Annesi	Ak Kuzu Begüm
Dini	İslam

Hayatı

1451 yılında doğdu. Buhara medreselerinde eğitim aldı. Arapça ve Farsça öğrendi. Çağatay Hanı tarafından Türkistan kendisine yurtluk olarak verildi. Bu bölgede gücünü artırdı. 1500 yılında Buhara ve Semerkant'ı aldı. Böylece Şeybanîler hanedanlığı kurulmuş oldu. Babür, Semerkant'ı on dört günlük kuşatma neticesinde geri aldı. Ancak bir süre sonra Şeybanî Han Babür'ü hezimete uğrattı. Babür'ün yardımına kimse gelmeyince dört aylık kuşatmadan sonra Şeybanî Han Semerkant'ı tekrar ele geçirdi. 1505-1506 yıllarında Fergana, Kunduz ve Belh'i alarak topraklarını genişletti. 1507'de ise Timurlular'ın ikinci başkenti Herat'ı aldı ve Meşhed'i zaptetti.

Ceyhun Safevîler ile Şeybanîler'in sınırı oldu. Şeybanî Han'ın topraklarını genişletmesi kendisini Şah İsmail ile karşı karşıya getirdi. Şah İsmail'e mektup yazarak şahlığı bırakıp ataları gibi dervişlik yapmasını ve Sünnilik'e geçmesini istedi. Şah İsmail, Meşhed'i geri aldı. Merv Kalesi'ni kuşattı ancak alamadı. Bunun üzerine Şeybanî Han'ı savaş meydanına davet eden mektuplar gönderdi. 1 Aralık 1510'da yapılan Merv Savaşı'nda ağır bir yenilgiye uğradı ve aynı gün yaralı bir şekilde iken sığındığı çiftlikte öldürüldü. Başı kesilerek derisine saman doldurularak Osmanlı Sultanı II. Bayezid'e, kafatasını ise Memlük Sultanı Kansu Gavri'ye gönderdi.^[1]

Kaynakça

1. İsmail Türkoğlu, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 43-45