İlahi varlık

Bu madde İlah teriminin genel tanımı hakkındadır. Tek tanrılı dinlerdeki ilahi varlık kavramı için Tanrı sayfasına bakınız.

İlahi varlık, ilahi ya da kutsal kabul edilen doğaüstü varlıklardır.^[1] Dinler, taptıkları tanrı sayısına göre sınıflandırılabilir. Politeist dinler birden çok ilahi varlığı kabul ederken,^[2] monoteist dinler yalnızca bir tane ilahi varlığı kabul eder (genellikle "tanrı" olarak anılır).^[3][4] Henoteist dinler, diğer tanrıları inkâr etmeden yalnızca bir ilahi varlığı kabul eder ve diğer inançları aynı ilahi ilkenin farklı yönleri olarak görür.^[5][6] Nonteist dinler, herhangi bir yaratıcıyı reddeder ancak bir panteonu kabul edebilir.^{[7]:35–37[8]:357–58}

Farklı kültürlerdeki ilahi varlıklara örnekler; sol üstten saat yönünde: Hinduizm, Budizm, Yoruba, Maya, Roma, Şinto, Hıristiyanlık, Yunan, and İnka.

Tek tanrılı dinlerin çoğu geleneksel olarak tanrılarını her şeye gücü yeten, her yerde hazır bulunan, her şeyi bilen ve ebedi olarak kabul etseler de,^[9][10] bu niteliklerin hiçbiri bir "ilahi varlık" tanımı için gerekli değildir^[11][12] ve çeşitli kültürler, kendi ilahi varlıklarını farklı şekilde tasavvur etmişlerdir.^[11][12] Monoteist dinler tipik olarak Tanrı'ya eril terimlerle atıfta bulunurken,^[13][14]:96 diğer dinler tanrılarına erkek, kadın, hermafrodit veya cinsiyetsiz gibi çeşitli şekillerde atıfta bulunabilir.^[15][16][17]

Tarihsel olarak, antik Mezopotamyalılar, Mısırlılar, Yunanlar, Romalılar ve Cermen halkları da dahil olmak üzere birçok eski kültür, doğal afetleri çeşitli şekillerde kasıtlı nedenler ya da sonuçlar olarak kişileştirdi.^[18][19][20] Bazı Avesta ve Veda tanrıları, etik kavramlar olarak görülüyordu.^[18][19] Hint dinlerinde tanrıların, her canlının vücudunun tapınağında duyu organları ve zihin olarak tezahür ettiği düşünülüyordu.^[21][22][23] Bazen tanrılar, etik bir yaşam yoluyla liyakat kazanan insanlar için yeniden doğduktan sonra bir varoluş biçimi (Saṃsāra) olarak tasavvur edildi.^{[7]:35–38[8]:356–59}

Ayrıca bakınız

• Eon (Gnostisizm)
• İlahi varlıklar listesi
• Kurgusal tanrıların listesi
• Tanrılaştırma

Kaynakça

1. O'Brien, Jodi (2009). Encyclopedia of Gender and Society (İngilizce). Los Angeles: Sage. s. 191. ISBN 978-1-4129-0916-7. 28 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
2. Brown, Jeannine K. (2007). Scripture as Communication: Introducing Biblical Hermeneutics (İngilizce). Baker Academic. s. 72. ISBN 978-0-8010-2788-8. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
3. Becking, Bob; Dijkstra, Meindert; Korpel, Marjo; Vriezen, Karel (2001). Only One God?: Monotheism in Ancient Israel and the Veneration of the Goddess Asherah (İngilizce). Londra: New York. s. 189. ISBN 978-0-567-23212-0. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017. The Christian tradition is, in imitation of Judaism, a monotheistic religion. This implies that believers accept the existence of only one God. Other deities either do not exist, are considered inferior, are seen as the product of human imagination, or are dismissed as remnants of a persistent paganism
4. Korte, Anne-Marie; Haardt, Maaike De (2009). The Boundaries of Monotheism: Interdisciplinary Explorations Into the Foundations of Western Monotheism (İngilizce). Brill. s. 9. ISBN 978-90-04-17316-3. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
5. Taliaferro, Charles; Harrison, Victoria S.; Goetz, Stewart (2012). The Routledge Companion to Theism (İngilizce). Routledge. ss. 78-79. ISBN 978-1-136-33823-6. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
6. Reat, N. Ross; Perry, Edmund F. (1991). A World Theology: The Central Spiritual Reality of Humankind (İngilizce). Cambridge University Press. ss. 73-75. ISBN 978-0-521-33159-3. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
7. Keown, Damien (2013). Buddhism: A Very Short Introduction (İngilizce) (New bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-966383-5. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2017.
8. Bullivant, Stephen; Ruse, Michael (2013). The Oxford Handbook of Atheism (İngilizce). Oxford University Publishing. ISBN 978-0-19-964465-0. 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2017.
9. Taliaferro, Charles; Marty, Elsa J. (2010). A Dictionary of Philosophy of Religion. A&C Black. ss. 98-99. ISBN 978-1-4411-1197-5.
10. Trigger, Bruce G. (2003). Understanding Early Civilizations: A Comparative Study (1. bas.). Cambridge University Press. ss. 473-74. ISBN 978-0-521-82245-9.
11. Hood, Robert Earl (1990). Must God Remain Greek?: Afro Cultures and God-talk. Fortress Press. ss. 128-29. ISBN 978-1-4514-1726-5. African people may describe their deities as strong, but not omnipotent; wise but not omniscient; old but not eternal; great but not omnipresent (...)
12. Trigger, Bruce G. (2003). Understanding Early Civilizations: A Comparative Study (1. bas.). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 441-42. ISBN 978-0-521-82245-9. [Historically...] people perceived far fewer differences between themselves and the gods than the adherents of modern monotheistic religions. Deities were not thought to be omniscient or omnipotent and were rarely believed to be changeless or eternal
13. Kramarae, Cheris; Spender, Dale (2004). Routledge International Encyclopedia of Women: Global Women's Issues and Knowledge (İngilizce). Routledge. s. 655. ISBN 978-1-135-96315-6. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
14. O'Brien, Julia M. (2014). Oxford Encyclopedia of the Bible and Gender Studies (İngilizce). Oxford University Press, Incorporated. ISBN 978-0-19-983699-4. Erişim tarihi: 22 Haziran 2017.
15. Bonnefoy, Yves (1992). Roman and European Mythologies (İngilizce). Chicago: University of Chicago Press. ss. 274-75. ISBN 978-0-226-06455-0. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
16. Pintchman, Tracy (2014). Seeking Mahadevi: Constructing the Identities of the Hindu Great Goddess (İngilizce). SUNY Press. ss. 1-2, 19-20. ISBN 978-0-7914-9049-5. 31 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
17. Roberts, Nathaniel (2016). To Be Cared For: The Power of Conversion and Foreignness of Belonging in an Indian Slum (İngilizce). University of California Press. s. xv. ISBN 978-0-520-96363-4. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
18. Malandra, William W. (1983). An Introduction to Ancient Iranian Religion: Readings from the Avesta and the Achaemenid Inscriptions (İngilizce). Minneapolis, MN: University of Minnesota Press. ss. 9-10. ISBN 978-0-8166-1115-7. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
19. Fløistad, Guttorm (2010). Volume 10: Philosophy of Religion (İngilizce) (1. bas.). Dordrecht: Springer Science & Business Media B.V. ss. 19-20. ISBN 978-90-481-3527-1. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
20. Potts, Daniel T. (1997). Mesopotamian Civilization: The Material Foundations (st bas.). Ithaca, NY: Cornell University Press. ss. 272-74. ISBN 978-0-8014-3339-9. Erişim tarihi: 22 Ocak 2018.
21. Potter, Karl H. (2014). The Encyclopedia of Indian Philosophies, Volume 3: Advaita Vedanta up to Samkara and His Pupils (İngilizce). Princeton University Press. ss. 272-74. ISBN 978-1-4008-5651-0. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
22. Olivelle, Patrick (2006). The Samnyasa Upanisads: Hindu Scriptures on Asceticism and Renunciation (İngilizce). New York: Oxford University Press. s. 47. ISBN 978-0-19-536137-7. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.
23. Cush, Denise; Robinson, Catherine; York, Michael (2008). Encyclopedia of Hinduism (İngilizce). Londra: Routledge. ss. 899-900. ISBN 978-1-135-18979-2. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017.