Çamlı, Hopa

Çamlı, Artvin ilinin Hopa ilçesine bağlı bir köydür.

Çamlı
Köy
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Çamlı Çamlı'nın Artvin'deki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Artvin
İlçe	Hopa
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
Rakım	508 m
Nüfus  (2020)
• Toplam	504
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	0466
İl plaka kodu	08
Posta kodu	08690

Tarihçe

Çamlı köyünün eski adı "Peronit" veya "P'eroniti"dir. Nitekim 1910 yılında Lazistan bölgesini gezen Doğubilimci Nikolay Marr bu yerleşimin adını Peronit ve Lazca Peronti şeklinde vermiştir.^[1] Bazı kaynaklarda bu yer adı "P'eroniti" (პერონითი) biçiminde yer alır. Bu durumda "P'eroniti"nin, Megrel ve Gürcü dillerinde köpük anlamına gelen "p'eri" (პერი) kelimesinden türediği ve "köpüklü yer" anlamına geldiği yönünde değerlendirme bulunmaktadır.^[2][3][4] 1876 tarihli Trabzon vilayet salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Peronit (پرونت) olarak yazılması, bu yerleşimin adının Türkçeye bu şekilde girdiğini göstermektedir.^[5][6]

Peronit ismi, Lazcada “renkli” anlamına gelen "peroni" (ფერონი) kelimesinden türemiş olup "renkli yer" anlamına gelir.^[7][8] Nitekim 1874 yılında Lazistan'ı gezen Giorgi Kazbegi bu yerleşimi görkemli doğaya sahip bir yer olarak tarif etmiştir.^[9]

Yerleşimin yer aldığı tarihsel Lazeti, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar köyü ve bulunduğu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcü yönetiminden ele geçirmiştir. Köyün bir mahallesinde bulunan kilise de Osmanlı döneminden önce de bir yerleşim olduğunu göstermektedir.^[3]

Yerleşim, Osmanlı döneminde Trabzon Eyaleti'nin, 1867'de bu eyaletin yerini alan Trabzon Vilayeti'nin sınırları içinde yer alıyordu. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre, Lazistan sancağının Hopa kazasına bağlı olan köyün nüfusu, 76 hanede yaşayan 476 kişiden oluşuyordu. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 30 koyun ve keçi, 250 inek ve 2 öküz kaydedilmiştir.^[10] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Lazistan sancağının Hopa kasabasının doğuda kalan kısmı, Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılmış, Hopa kasabasının batısında yer alan yerleşim ise Osmanlı sınırları içinde kalmıştır.

Rus ordusunda görevli Gürcü general Giorgi Kazbegi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlamasından iki yıl önce, 1874 yılında Klarceti ve Lazeti bölgelerini gezmiş, bu gezi sırasında Hopa’dan yerleşime kayıkla gitmiştir. Rusçanın etkisiyle köyün adını Pironiti olarak veren Kazbegi, yerleşimin denize doğru uzanan küçük vadilere yayıldığını, evlerin ağaçlar arasında gömülü olduğunu, bir evden diğerini görmenin mümkün olmadığını yazmıştır.^[9]

Bangleti Kilisesi yıkıntısı

Yerleşim, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Rize vilayetinin Hopa kazasına bağlı bir köydü.^[6] Aynı yıl Sovyetler Birliği’nin Gürcistan sınırından kaçak olarak Türkiye’ye giren Nâzım Hikmet ve İsmail Bilen, Sabri Çiçek adlı birinin şikayeti sonucunda burada güvenlik güçlerince yakalandı.^[11]

Osmanlı döneminden önce, köyün Hristiyan nüfusunu barındırdığı dönemden kalmış olan Peronti Kilisesi, tek nefli bir yapıdır. Köyün Bangleti mahallesinde, bir evin avlusunda bulunan kilise, günümüzde de büyük ölçüde ayaktadır. Rusçanın etkisiyle köyün adını Pironiti olarak veren Giorgi Kazbegi’nin verdiği bilgiye göre kilise İlyas Peygambere adanmıştır. Kazbegi, Peroniti ile Kise köyleri arasında bulunan kilisenin büyük bir yapı olmadığını, üzerinin de kalın sarmaşık tabakasıyla kaplı olduğunu yazmıştır. Kazbegi Peronti Kilisesi’ni Hıristiyanlığın Lazistan’daki en iyi abidesi olarak tanımlamıştır. Köylülere göre köyde iki kilise daha bulunuyordu, ancak bu kiliselerin kesin yerleri bilinmemektedir.^[3][9]

• Ayrıca bakınız: Bangleti Kilisesi

Coğrafya

Karadeniz kıyısında yer alan Çamlı, Artvin il merkezine 70 km, Hopa ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.^[12] Köyde Mısıllet Mahallesi bulunmaktadır.

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2020	504[13]
2019	521[13]
2018	521[13]
2017	456[13]
2016	456[13]
2015	462[13]
2014	484[13]
2013	463[13]
2012	513[13]
2011	485[13]
2010	480[13]
2009	508[13]
2008	506[13]
2007	549[13]
2000	732[12]
1990	875[12]
1985	984[12]

Kaynakça

1. Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 78, ISBN 9786055753634.
2. "İuri Siharulidze, Çaneti - I (Gürcüce: ჭანეთი - I), Batum, 1977, s. 68" (PDF). 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Haziran 2023.
3. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 177, ISBN 9789941478178.
4. ""პერი" - Megrelce Sözlük". 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2023.
5. Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 364, ISBN 9789157871117.
6. Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
7. ""peroni" - Lazca Sözlük". 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
8. Özhan Öztürk, Karadeniz - Ansiklopedik Sözlük, 2005, 2 cilt, s. 946, ISBN 9789756121009.
9. Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 135-140, ISBN 9789755537207.
10. Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 365, ISBN 9789157871117.
11. "Mustafa Alp Dağıstanlı, Nâzım Hikmet: Ölümünün 56. yılında ünlü şairin ilk mahpusluğu ve Hopa günleri". 5 Şubat 2020. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
12. "Çamlı Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.