Loading AI tools
kürt yazar Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Yekta Uzunoğlu (Kürtçe: Yekta Geylanî) (d.1953, Silvan/Diyarbakır), yazar, doktor, çevirmen ve girişimci.[1][2][3][4]
1953 yılında Silvan'da doğdu. Lise hayatını Siverek Lisesi ve Pertevniyal Anadolu Lisesinde tamamladıktan sonra 1971'de Fransa'ya yüksek eğitim amacıyla gitti. Türkiye'de yaşanan 12 Mart 1971 Muhtırası'ndan sonra ailesinin kendisine maddi destekte bulunması engellenince tıp eğitimi için Prag'a gitti.1972-1979 yılları arasında Kamuran Ali Bedirhan yardımıyla aldığı bursla Prag Charles Üniversitesinde tıp eğitimini tamamlayarak tıp doktoru oldu.[5]
Öğrenimi sırasında Çekoslovakya'nın Varşova paktı orduları tarafından işgaline karşı yapılan direnişlerde yer aldı.[1] Ülkedeki Gustáv Husák stalinist rejiminin, Saddam Hüseyin karşıtı Iraklı Kürt öğrencileri Irak'a teslim etmeye başlaması üzerine, bugün Kürdistan Özgür Yaşam Partisi'nin" (Kürtçe "Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê"'nin kısaltması olan PJAK adıyla bilinir) lideri olan Hecî Ehmedî ile birlikte, 1975 yılında Prag'daki İsveç Büyükelçiliği'ni basarak büyükelçilik binasında yapılan açlık grevini organize etti. 1976'da Prag'da "Ararat"[6] adlı yayınevini gizli ve illegal olarak kurdu. Avrupa'da Kürtçe yayın yapan ilk yayınevi olan[7][8] Ararat aracılığıyla kendisinin yazılarını ve dil bilimci Joyce Blau'nun çalışmalarını farklı dillerde yayınladı.[9][10] "Kürtler'de Sevgi", "Kürtler'in Vatanı", "Kürtler'in Efsanesi" adlı kitapları 1976-1979 arasında bu yayınevinde yaymlandı. Çekoslovak aydınların oluşturduğu 77 Bildirgesi (Harta 77) adlı komünizm karşıtı sivil muhalif inisiyatifin içinde yer aldı.[11]
Siyasi faaliyetlerinden ötürü 1979'da Çekoslovakya'dan sınırdışı edildi ve Fransa'ya gitti. Fransız Hükûmeti tarafından saygın Pasteur Enstitüsü’nde “Araştırma Bursu”na layık görülür.[12] İhtisasının 5. ayında bursu ve Fransız Hükûmeti’nin tanımış olduğu tüm olanakları bir teşekkür mektubu ile iade eder ve Kurucularından olduğu “Sınır Tanımayan Doktorlar”a gönüllü olarak katılıp, o dönem de İran İslam Cumhuriyeti’ne karşı ayaklanan İran Kürdlerine yardımda bulunma amacıyla İran'a gider ve orada birçok sahra hastanesinin kurulmasında öncülük eder.[13][14][15][16][17]
İran'daki faaliyetleri nedeniyle 1981'de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı düşürüldü. Almanya'da siyasi sığınmacı statüsünü alan Uzunoğlu, 1983'te Paris Kürt Enstitüsü'nün (Institut Kurde de Paris) kurucularından biri oldu. Almanya'nın Bonn şehrindeki Kürt Enstitüsü'nü (Kurdisches Institut)[18] kurdu ve 1983'ten 1988'e kadar yöneticiliğini yaptı.[1][19][20]
1988 yılında Kürt tarihinde ilk kez kısa dalgadan Monte Carlo radyosunda Kürtçe yayını başlattı ve başlattığı gibi yayınları düzenleyen, sunan oldu.[21]
Kadife Devrimi'nden sonra Prag'a döndü ve iş hayatına atıldı. 17 ticari şirket kurdu;[2][22] ülkenin en zengin kişilerinden biri haline geldi.[23] Girişimcilik kariyeri 1994 yılında uğradığı bir silahlı saldırının ardından sona erdi. İddiasına göre bazı Çek ve Türk yetkililerin Türkiye’de enerji sektöründe yatırım yapma girişiminden rahatsız olması üzerine gerçekleşen saldırının ardından tutuklandı. Şantaj, alıkoyma, işkence, cinayet hazırlığı suçlamalarıyla 1994-1997 yılları arasında tutuklu kaldı.[24] Verdiği 13 yıllık hukuk mücadelesinin ardından aklandı. Açtığı tazminat davaları sonucunda Çek hukuk tarihindeki en yüksek tazminatı aldı.[23][25]
"Çek derin devleti"'nin kendisine yaşattıklarını "Výpověď"[26] (İfade) adlı kitabında, Çek Cumhuriyeti'nin en ünlü gazetecisi ve yazarı Petr Žantovský ile birlikte derleyerek yayınladı.Kitap Çek Cumhuriyeti'nde büyük ses getirdi.[26]
21 Ocak 2015'te evinde saldırıya uğradı ve sağ kurtuldu.[27][28][29] "Çek derin devleti"iyle ilgili çeşitli yayın organlarında farklı dillerde yer alan yazıları 2017'de "İslamistlerin Çekya'daki Troya Atı" adlı kitabında topladı ve Çekçe yayımladı.[30]
Ünlü Çek Ekonomist Prof.Dr. Václav Klaus ile birlikte -(Václav Klaus'un başbakan olduğu dönemde - Václav Klaus', İki dönem başbakanlık ve akabinde iki dönem Cumhurbaşkanlığı yapmıştır) "Çek Ekonomisinin Perspektifleri" adlı kitabın da yazarı olan Uzunoğlu,[31] yazdıkları ve yaptığı çevirilerle birlikte toplam olarak değişik lisanlarda yayımlanmış 51 kitabı vardır.[1] Dr. Yekta Uzunoğlu 10 lisan bilmektedir.
Uzunoğlu, 28 Nisan 2017'de "devam eden bir duruşmaya katılmama" gerekçesiyle Prag'daki evinde tutuklanmış; ancak ertesi günü serbest bırakılmıştır. Çek Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi 13 Şubat 2018 tarihinde Prof. JUDr. Jan Filip CSc. başkanlığında toplanarak III. 1920S 1920/17 numaralı kararıyla Yekta Uzunoğlu'nun 28 Nisan 2017'de tutuklanmasının anayasaya aykırı olduğunu karara bağlamıştır.[32]
Çek Cumhuriyeti'nde "Harta 77" vakfının yılda bir kez verdiği "František Kriegel"[33] ödülüne medeni cesaretinden ötürü layık görüldü. Ödülü Yekta Uzunoğlu'na Avrupa'nın en saygın yüzlerce şahsiyetinin davet edildiği törende, Çek Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Václav Havel kendisine verdi. Uzunoğlu, Çek Cumhuriyeti'nde bu ödüle layık görülen ilk yabancı oldu (2006).[11][34][35]
2015’te Dr. Yekta Uzunoglu, Avrupa Parlamentosu Güvenlik ve Savunma Komisyonu Başkan Yardımcısı Jaromír Štětina'nın ricası üzerine beraber Kuzey Suriye’ye ISIS karşı savaşın durumunu incelemek üzere seyahat etmişlerdir.[36][37][38] Seyahat dönüşü Jaromir Stetina’nın kendi Twitter’ında ve Avrupa Parlamentosu’nun resmi WEB sayfasında paylaştığı fotoğrafları Yekta Uzunoğlu’nun da kendi Twitter’ında paylaşması sebebiyle Türkiye 2019 yılının Ocak ayında Uzunoğlu hakkında tutuklama kararı çıkardı. Alman vatandaşı olan Dr. Yekta Uzunoglu’nun Türkiye’ye teslim edilmemesi için Amnesty International, Avrupa parlamentosu parlamenterleri, Kürt PEN Kulübü ve ünlü Çek şahsiyetleri Çek ve Alman Hükûmetlerini uyardılar.[39][40]
Çalışmaları
Kürtçeye çeviriler
Çekçeye çeviriler
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
