Remove ads
Bir devletin yönetimi, devleti kontrol eden idari bürokrasi içinde yer alan yasamacılar, idareciler ve hakimlere karşılık gelir. Yönetim terimi ayrıca bu kişilerin örgütlenme biçimi için kullanılan bir terimdir.[1][2] Devlet politikası, yönetim aracılığıyla uygulanır ve yönetim tarafından belirlenir.
Türkçede "bir ülkenin yönetim kuruluşları" anlamına gelen hükûmet sözcüğü,[3] ayrıca sadece Bakanlar Kurulu (kabine), yani yönetimin yürütme organı için de kullanılır.
Birbirini izleyen farklı yönetimler devlete hizmet eder.[4] Her bir yeni yönetim, siyasi karar mekanizması üzerine etki eden kişilerden oluşur. Bu kişilerin fonksiyonu yasaları uygulamak, yeni yasaları yürürlüğü koymak ve anlaşmazlıkları çözmektir. Bazı toplumlarda bu grup kendi varlığını devam ettiren veya kalıtsal bir sınıftır. Başka toplumlarda, örneğin demokrasilerde, politik roller sabit kalır ama bu mevkileri dolduran kişiler sık sık değişir.[5]
Çoğu Batı toplumunda yönetim ile devlet arasındaki fark belirgindir. Belli bir yönetime karşı duyulan hoşnutsuzluk (iktidarın seçimlerde yeniden seçilmemesi ile sonuçlanabilir), devlete (yani yönetim biçimine) karşı bir hoşnutsuzluk anlamına gelmez. Buna karşın, totaliter rejimlerde, yönetim ile devlet arasındaki ayrım belirgin olmayabilir. Hatta, bu tür rejimlerde liderler iki kavram arasındaki sınırı bulandırabilirler, millî çıkarlar ile kendi çıkarlarını birleştirmek için.[6]
Remove ads
Yönetimle ilgili anayasal hükümlerin feshedildiği devletler.
- Anarşizm: Devletin gereksiz ve zararlı sayan, sınıfsız bir toplumu savunan bir siyaset felsefesidir.
- Otoritecilik: Otoriter yönetimler devletin otoritesi ile karakterizedir. Seçimle başa gelmemiş yöneticiler tarafından kontrol edilen bir politik sistemdir, liderler bir miktar bireysel özgürlüğe izin verirler.
- Anayasal monarşi: Başında bir hükümdar bulunan bir yönetimdir, ama bu hükümdarın gücü kanunlar veya bir anayasa ile sınırlanmışır (Birleşik Krallık gibi).[7][8]
- Anayasal cumhuriyet: Kanunlar veya bir anayasa ile gücü sınırlanmış ve halkının hiç olmazsa belli bir alt grubu içinden seçilen bir yönetimdir. (Eski Isparta bir cumhuriyetti ama halkının büyük bir bölümü oy verme hakkından mahrumdu. ABD ilk yıllarında bir cumhuriyet olmasına rağmen zenciler ve kadınlar oy veremezdi.) Halkının belli bir kısmını seçimlere katılmaktan men eden cumhuriyetler tipik olarak tüm vatandaşları temsil ettiklerini ifade ederler (oy veremeyenleri vatandaş saymayarak).
- Demokrasi: Halkın çoğunun oy verme hakkının olması sonucu seçilen bir yönetimdir, genelde anayasal monarşi veya anayasal cumhuriyette görülür. Diğer anayasal yönetimlerden en belirgin fark, oy verme hakkının servete ırk veya toplumsal sınıf olmamasıdır (genelde oy verme için başlıca şart belli bir yaştan büyük olmaktır). Demokratik bir yönetim, dolayısıyla, halkın çoğunluğu tarafından desteklenen (en azından seçimlerin yapıldığı tarihte) bir yönetimdir. "Çoğunluk" farklı biçilerde tanımlanabilir. Bazı ülkelerde kişiler kendilerini ırk, din veya etnik kimlikleriyle tanımladığı için, "kuvvet paylaşımı" veya dolaylı temsilci seçimi gibi, seçimlerin bir oy-bir temsilci esasına yapılmadığı pek çok sistem vardır.
- Diktatörlük: Ülke üzerinde mutlak güce sahip tek bir kişi tarafından yönetimdir. Diktatör iktidara kuvvet yoluyla gelip iktidarını kuvvet yoluyla koruyabilir veya diktatör iktidara mevcut kurallara uygun olarak gelip sonra anayasayı değiştirerek tüm gücü kendi elinde toplayabilir.[9] Ayrıca bakınız: Otokrasi ve Stratokrasi.
- Monarşi: Kalıtsal olarak iktidarı elde etmiş ve varisine bırakmayı planlayan bir kişi tarafından yönetimdir.
- Oligarşi: Ortak çıkar veya aile bağları paylaşan küçük bir grup tarafından yönetimdir.
- Plütokrasi: Zengin sınıftan oluşan bir yönetimdir. Bu listede belirtilen yönetimlerden herhangi biri plutokrasi olabilir. Örneğin, bir cumhuriyetin seçimle iş başına gelen temsilcilerinin hepsi zenginse bu hem bir cumhuriyet hem de bir plutokrasidir.
- Teokrasi: Dinî bir elit tabaka tarafında yönetimdir.[10]
- Totalitarizm: Kamusal ve özel hayatın her ayrıntısının denetlendiği bir yönetim tarzıdır.
Remove ads
Vikisözlük'te government ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads