Vidovdan Anayasası

Vidovdan Anayasası Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı'nın ilk anayasasıdır. Kurucu Meclis tarafından 28 Haziran 1921 tarihinde oylama karşıtı boykota rağmen onaylanmıştır. Anayasa adını Aziz Vitus'a adanan bir Sırp Ortodoks tatili olan kutlamadan (Vidovdan) alır. Anayasanın kabul edilmesi için basit oy çoğunluğuna ihtiyaç vardı. 419 temsilciden 223'ü lehte, 35'i aleyhte ve 161'i de çekimser oy kullanmıştır.^[1]

Anayasa Kral Aleksandar 1929 yılında 6 Ocak Diktatörlüğünü ilan edene kadar yürürlükte kalmıştır.

Oylar

1921 Anayasa

Lehte

• Demokrat Parti
• Halkın Radikal Partisi
• Yugoslav Müslümanlar Örgütü
• Ziraatçılar İttifakı
• Džemijet

Aleyhte

• Yugoslav Sosyal-Demokrat Parti
• Yugoslav Cumhuriyetçi Parti
• Dışişleri Bakanı Ante Trumbić

Boykot edenler

• Yugoslavya Komünist Partisi - meclisten Haziranda ayrılmıştır.
• Hırvat Cumhuriyetçi Köylü Partisi - meclisi 1920 seçimlerinden itibaren boykot etmiştir.
• Slovenya Halkçı Partisi - meclisten Haziranda ayrılmıştır
• Hırvat Halkçı Partisi - meclisten Haziranda ayrılmıştır.
• Hırvat Birliği - meclisten Mayısta ayrılmıştır.

Alternatif teklifler

Hırvat Cumhuriyetçi Köylü Partisi

Hırvat Cumhuriyetçi Köylü Partisi 1 Nisan 1921'de Zagreb'de kendi Hırvatistan'ın tarafsız köylü cumhuriyeti anayasası'nı kabul etmiştir.^[2]

Hırvat Birliği

Hırvat Birliği, altı siyasi teşekkülden oluşan bir konfederasyon teklifinde bulunmuştur:^[3]

1. Sırbistan
2. Hırvatistan
3. Karadağ
4. Bosna Hersek
5. Voyvodina
6. Slovenya

Sonrası

30 Haziran'da Halkın Radikal Patrisi'nin dergisi Samouprava'daki başyazı şöyledir: ″Bu yılın Vidovdan'ı bize imparatorlukla geldi".^[4] 21 Temmuz'da İçişleri Bakanı ve Halkın Radikal Partisi üyesi Milorad Drašković'e, Delnice'te bir grup komünist aktivist tarafından suikast düzenlenmiştir.^[5]

Anayasanın dayanıklılığı konusu 1923 meclis seçimlerine damgasını vurmuştur.^[6]

Hırvat Köylü Partisi anayasanın geçerliliğini kabul etmemiştir. 1925 meclis seçimlerinden sonra hükûmete katılma talebi Nikola Pašić tarafından partiye sunulmuştur. Hırvat Köylü Partisi teklifi kabul etmiş, anayasayı tanıma kararı almıştır. Bu durum parti lideri Stjepan Radić ile beraber diğer parti görevlilerinin hapisten çıkarılmasını sağlamıştır.^[7]

Kaynakça

1. Donia, Robert J.; Fine, John Van Antwerp Jr. (1994). Bosnia and Hercegovina: A Tradition Betrayed. New York: Columbia University Press. s. 126. 12 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2019.
2. Pod teretom nerešenog nacionalnog pitanja 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Danas
3. Anne Lane, Yugoslavia: When Ideals Collide.(New York Palgrave Macmillan; 2004). (p. 54)
4. Banac 1988, s. 404.
5. Ramet 1988, s. 58.
6. Joseph Rothschild, Peter F. Sugar, Donald Warren Treadgold; East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press, 1979. (p.218)
7. R. J. Crampton, Eastern Europe in the twentieth century. Routledge, 1994. (p. 137)

• Banac, Ivo (1988). The National Question in Yugoslavia: Origins History, Politics. Cornell University Press. ISBN 0-80149-493-1.
• Ramet, Sabrina (2006). The Three Yugoslavias: State-Building And Legitimation, 1918-2005. Indiana University Press. ISBN 0-25334-656-8.