V. Sixtus
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Papa V. Sixtus;[1](İtalyanca:Sisto V; Fransızca:Sixte V), gerçek adı ile Felice Peretti di Montalto (13 Aralık 1521, Grottammare, Papalık Devletleri (günümüzde İtalya) – 27 Ağustos 1590,[2] Roma, Papalık Devletleri (günümüzde İtalya)), 24 Nisan 1585 - 27 Ağustos 1590 döneminde Roma Katolik Kilisesi'nde 228. papadır.[3]
Papa V. Sixtus | |
|---|---|
_Cathédrale_Sainte-Cécile_-_Trèsor_-_Portrait_du_pape_Sixte_V_-_PalissyIM81001477.jpg) Papa V. Sixtus'in portresi | |
| Doğum | Felice Peretti di Montalto 13 Aralık 1521 Grottammare, Papalık Devletleri (günümüzde İtalya) |
| Ölüm | 27 Ağustos 1590 (68 yaşında) Roma, Papalık Devletleri (günümüzde İtalya) |
| Etkin yıllar | 24 Nisan 1585 - 27 Ağustos 1590 |
| Yerine geldiği | Papa XIII. Gregorius |
| Yerine gelen | Papa VII. Urbanus |
| Din | Hristiyanlık (Katolik) |
| İmza | |
 | |
Felice Peretti 1520'de Papalık Devletleri Ancona ilinde bulunan Grottammare'de doğdu.[4] Felice Peretti Dalmaçya asıllı bir katolik aileden olup bu aile bir önceki yüzyılda Osmanlıların Balkanlarda ilerlemesi üzerine İtalya'ya kaçmış ve Adriyatik Denizi kıyısında yerleşmişti. Babası bahçıvandı. Felice de çocukluğunda domuz çobanlığı yapmıştı.[4]
Amcası Fra Salvatore Montalto'daki Minörit Manastırı'nda keşiş idi ve Felice 9 yasında iken bu manastıra girdi. Yaşı 12'e geldiği zaman çırak keşiş oldu. Eğitimine Montalto'daki manastırda başladı ama Ferrara ve Bologna'da devam etti. 1547'de Siena'da papazlık unvanı ile de kutsandı.
Gayet yetenekli bir kişi olan genç keşiş iyi bir vaiz olarak isim yapmıştı. 1552'de Roma'da Santi Apostali Kilisesi'nde verdiği gayet popüler olan Paskalya dönemi vaazları o günün Katolik kilisesi hiyerarşisinin en üst kişilerinin dikkatini çekti ve bu kişiler onu teşvikleri altına aldılar. Bunların arasında kendisinin bağlı olduğu Minorit tarikatının başkanı olan Kardinal Carpi; ve sonradan her ikisi de Papa olan Kardinal Caraffa ve Kardinal Ghislieri; azizlik unvanı kazanan Fillipo Neri ve Cizvitler tarikatının kurucusu Loyolalı Ignatius bulunmaktaydı.[4]
Bundan sonra Felice Peretti sıra ile şu Minorit manastırların başkeşiş olarak atandı: 1550'de Siena, 153'te San Lorenzo Manastırı, Napoli; 1556'da Frari Manastırı, Venedik. 1557'de Papa IV. Pius tarafından Venedik Engizisyon mahkemesine başkan seçildi. Bu mahkemenin başkanı iken gösterdiği fanatik ve merhamet bilmez tutumu Venedik Cumhuriyeti idarecilerinin bile hoşnutsuzluğuna yol açtı ve bu devletin isteği üzerine Felice Peretti bu görevden alınıp Roma'ya getirildi. Roma'da Vatikan'da Vatikan hukuk idaresinde savcılık; Minorit tarikatın en yüksek Papazı ve papalık yüksek eğitim kurumu olan Sapienza'da profesörlük görevleri verildi. 1665'te Papa İV. Pius tarafından Kardinal Buoncompagni (sonradan Papa XIII. Gregorius) ile birlikte Toldo Başpsikopos Caranza hakkında bir "dalalet" ithamını incelemeye görevlendirilip İspanya'ya gönderildiler. Bu görevde bu iki önemli Katolik din adamının arası iyice açıldı.[4]
1566'da İspanya'dan dönen Felice Peretti IV. Pius tarafından şahsi özel papazı ve Napoli Krallığı'nda isimsel Sant'Agata de Goti Piskoposu yapıldı. 1570'te isimsel St Simone Kilisesi Kardinal-Papaz olarak atandı ve sonra yine Kardinal-Papaz olarak sırayla S. Girolamo dei Schiavoni Kilisesi ve Fermo'da Kardinal yapıldı. Kardinal iken ismi Kardinal di Montalto olarak kullanıldı.[4]
Mayıs 1572'de kendisiyle arası açık olan Kardinal Buoncompagni'nin XIII. Gregarius adı ile papa olmasından sonara onun papalık döneminde (1572-1585) Felice Peretti kendi isteğiyle Katolik Kilisesi görevlerinden emekliye ayrıldı. Kendini çalışmaya; kitap editörlüğüne ve Roma'da Esquiline Tepesi'nde kendine (günümüzde Villa Massimi adı verilen) bir villa yaptırmaya hasretti.[4]
Papa XIII. Gregorius 1585 ölünce Felice Peretti papa olarak seçildi ve V. Sixtus papalık ismini aldı.
V. Sixtus Roma yaptırdığı imar ve inşaat işleri ile isim kazandı. V. Sixtus'un papalık döneminde Roma'da Aziz Petrus Bazilikası kubbesi inşa edilip bitirildi. Bu dış kubbe kurşunla kaplı idi ve bu kubbe üzerinde bulunan bantlar altın kaplı bronzdan yapılmıştı.[5]
Vatikan Kütüphanesi binası da bu papa döneminde yapılmıştır.
Diğer yaptırıp veya renove ettirdiği kamusal yapılara şunlardır: St John Lateran Bazilikası'nda V. Sixtus sundurma binası; Santa Maria Maggiore Bazilikası'nda bir şapel; Quirinal Sarayı, Lateran Sarayı ve Vatikan Sarayı'nda yenileştirme ve eklemeler; (birisi Aziz Petrus Meydanı'nda) 4 tane "dikili taş" dikilmesi; Roma'da 6 yeni önemli sokak açılması; Roma imparatoru Severus tarafından yaptırılan su yolunun restorasyonu ve yeniden açılması.
Papa V. Sixtus Papalık Devleti maliye işleri üzerine de eğildi. Elinde bulunan bütün güçleri kullanarak İtalya'dan ve Katolik Avrupa'nın her tarafından Papalık Devletleri için vergi ve diğer tip hasılat toplamaya gayet büyük önem verdi. Avrupa'nın her yanından çekilen paralar Papalık Hazinesini doldurmaya kullanıldı. Roma'da yaptırdığı büyük yatırım ve imar faaliyetleri için büyük meblağlar kullanmasına rağmen ölmesine yakın Castelo di Sant' Angelo'da bulunan papalık hazinesinde 3 milyon altın scudi ve 1.6 milyon gümüş sikke bulunmaktaydı. Tutucu devlet finansmanı teorilerine göre uygun görülen bu "devlet cimriliği", o vakit hiç enflasyon göstermeyen Avrupa'nın Katolik ülkelerinin ve halklarının refahlarını ve dirlik düzenliklerini ne kadar gerilettiğinin hesabı tarihçilerce daha yapılmamıştır.[4]
Papa V. Sixtus, Papalık Devletleri arazilerini eşkıyalardan temizlettirip bu arazilerde yolların emniyetli olmasına çok önem verdi. Kendinden önceki Papa XIII. Gregorius döneminde Papalık Devletleri yollarında 12.000 ile 27.000 adet eşkıya bulunduğu iddia edilmişti. Bu kadar kişinin tarımda değil de eşkıyalıktan rızklarını çıkartmaya çalışması kırsal halkın ne kadar büyük ekonomik sıkıntıda olduğuna bir gösterge olduğunu kabul etmeyen tutucu devlet adamlarına uyan V. Sixtus eşkıya tenkili kampanyası ile bunları yakalatıp idam ettirerek elemine ettirme politikasına başvurmuştur. Bu politika sonucu büyük sayıda "kırsal girişimci" kişilerin öldürülmesi ve Papalık devleti kırsal halkının büyük ekonomik zorluklar çekmesi devam etmekteyken bu devletin yollarının tüm Avrupa'da en emniyetli yollar olduğu belirtilmiştir.[4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
