Uygur resim sanatı

Uygur resim sanatı, yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğu olan Uygurların^[2] duvar resimlerinden başlayarak, minyatürlerle devam ederek gerçekleştirdikleri resim sanatına dair tüm örnekleri kapsar.

Uygur ve peygamber Mani'nin resimlerinin yer aldığı Arzhang kitabının bir yaprağı. Mani'nin resimlerle öğretimi için kullanılırdı.^[1]

Uygur resim tarihi

Kızıl Mağaraları'nda Tohar donörlerini resmeden duvar resimleri, MS 432-538

İlk örnekleri 8. yüzyılda görülmeye başlayan Uygur resimlerinin bu erken örneklerinde, başta Tang hanedanı olmak üzere Çin etkisi görülmektedir.^[3]

Bezeklik Bin Buda Mağaraları'nın 9. mağarasının duvarına çizilmiş Uygur prensleri, Sincan, Çin, (MS 8.-9. yüzyıl, duvar resmi)

Buda'ya Soğdlu bağışçılar (fresk, detaylı), Bezeklik Bin Buda Mağaraları, Bezeklik, Doğu Tarım Havzası, 8. yüzyıl.

Turfan, Sincan, Çin yakınlarındaki Bezeklik Bin Buda Mağaraları'nın duvar resimlerinde iki Budist rahip, MS 9. yüzyıl.^{[not 1]}

Bir Uygur Kağanının duvar resmi. (MS 8. yüzyıl)

Flaming Dağları'ndaki Bezeklik Mağaraları'nda bulunan duvar resmi, Turpan Depresyonu.

Hotan kralı Viśa' Saṃbhava'nın portresi, Mogao Mağaraları, Dunhuang)

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, Sincan'ın İpek Yolu bölgesine yapılan bilimsel ve arkeolojik keşif gezileri, çok sayıda mağara tapınağı, manastır kalıntısı ve duvar resimlerinin yanı sıra minyatürler, kitaplar ve belgeler keşfedilmesini sağladı. Bölgede 77 adet kayaya oyulmuş mağara tespit edilmiştir. Çoğu, genellikle her biri Buda duvar resmi olan dört bölüme ayrılmış yuvarlak kemerli tavanlara sahip dikdörtgen alanlardan oluşmaktadır. Etkisi, yüzlerce Buda duvar resmiyle kaplı bir tavanın tamamında görülmektedir. Bazı tavanlar, büyük bir Buda'nın yanında Hint, Pers ve Avrupalı figürler de dahil olmak üzere resmedilip boyanmıştır. Duvar resimlerinin kalitesi, bazıları sanatsal açıdan saf olmakla birlikte, diğerleri dini sanatın şaheserleri olmakla değişmektedir.^[8]

1930'larda Sincan'da gerçekleşen Kumul İsyanı sırasında, Budist duvar resimleri Müslümanlar tarafından tahrip edildi.^[9]

Ayrıca bakınız

• Kızıl Mağaraları
• Bezeklik Mağaraları
• Kumtura Mağaraları
• Arzhang

Konu hakkındaki eserler

• Berkli, Yunus (Aralık 2010). "Uygur Resim Sanatının Üslup Özellikleri". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (İngilizce). 10 (45): 155-166. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
• Sındı, Gülhan (8 Eylül 2019). "Uygur Sanatı". Akademik Tarih. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
• "Uygur Türklerinin İnanç Sistemlerinin Resim Sanatlarına Etkileri". Uygur Akademisi. 24 Nisan 2013. 28 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
• Yıldırım, Ömer (21 Ekim 2018). "Uygur Sanatının Özellikleri". Sanatsal. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

Notlar

1. Albert von Le Coq (1913) mavi gözlü, kızıl saçlı keşişin bir Tohar olduğunu varsaymasına rağmen,^[4] modern bilim insanları, etnik Soğdlar ile aynı mağara tapınağında benzer Kafkas figürlerini,^[5][6] şöyle tanımladılar: Tang Çin (7.-8. yüzyıl) ve Uygur egemenliği (9.-13. yüzyıl) dönemlerinde etnik azınlık topluluğu olarak Turfan'da yaşayan Doğu İran halkı.^[7]