Toprak reformu

Toprak reformu hükûmet tarafından başlatılan ya da desteklenen tarımsal alanların mülkiyetinin yeniden dağıtılmasıdır. Terim sıklıkla çok geniş arazilere sahip olan çok az sayıdaki toprak sahibinden (toprak ağaları, soylular ya da büyük şirketler gibi) bu toprakların alınıp onları işleyen bireylere ya da bu bireylerin oluşturduğu kolektif oluşumlara verilmesi anlamına kullanılmaktadır. Bu el değişikliği toprak sahiplerinin rızası alınarak ya da alınmadan, tazminat verilerek ya da verilmeden yapılabilir. Bu tazminatın miktarı da sembolik miktarlardan toprağın gerçek değerine kadar değişebilir. Georgistler tarafından savunulan toprak vergisi toprak reformunun ılımlı ve piyasa ekonomisine dayanan bir çeşididir.

Bir grup tarım işçisi.(1955-İspanya)

Bu tanım devletin mülkiyetindeki kolektif çiftliklerin işin içine girmesiyle karmaşıklaşır. Çeşitli dönemlerde bazı yerlerde, toprak sahipliğinin (küçük köylüye ait olan topraklar dahil olmak üzere) devlet mülkiyetine geçmesine de, devlet mülkiyetindeki kolektif çiftliklerin bireylerin mülkiyetine bölünerek verilmesine de toprak reformu denmiştir.

Toprak reformu dünya tarihinde çok önemli sonuçlar doğuran ve sürekli tekrarlanan bir konudur. Örneğin MÖ 133 yılında Tiberius Sempronius Gracchus tarafından önerilen ve Roma Senatosu tarafından kabul edilen "Lex Sempronia agraria" Roma Cumhuriyeti'nin yıkılmasına neden olan sosyal ve siyasal savaşlara yol açmıştır.

Tarihsel olarak toprak reformu yapılmasını tetikleyen en önemli baskı unsurlarından biri vergiden muaf bireylerin ya da oluşumların giderek önemli miktarda araziye sahip olmasıdır. Hristiyan dünyasında bu kiliseler ve manastırlar için böyle olmuştur. Müslüman dünyasında ise 718 yılında İspanya'da Hürr bin Abdurrahman tarafından müslümanlardan alınan toprak vergisi alınan hristiyanlara dağıtılmıştır.

Çağımızda, sömürgeciliğin ve Sanayi Devrimi'nin ardından dünya üzerinde çeşitli yerlerde toprak reformu yapılmıştır: 1910 yılında başlayan ve 1917'de yapılan Meksika Devrimi'nden Komünist Çin'e, Bolivya'dan (1952, 2006) Zimbabve ve Namibya'ya kadar değişik zaman ve yerlerde. Toprak reformu özellikle Afrika ve Arap dünyasında sömürgeciliğin izlerini silmek için çok popüler bir yöntemdi ve Afrika sosyalizmi ile Arap sosyalizminin programı içinde yer alıyordu. Latin Amerika'daki en eksiksiz toprak reformu Küba'da gerçekleştirilmiştir. Toprak reformu II. Dünya Savaşı sonrası dönemin Üçüncü Dünya ülkeleri arasında ekonomik kalkınmayı sağlamak için önemli adımlardan biri olmuştur. Buna örnek olarak Doğu Asya Kaplanları'nı ve "Kaplan yavrusu" ülkeleri sayılabilir: Tayvan, Güney Kore ve Malezya gibi.

Çin'in ekonomik reformları Deng Xiaoping tarafından yönetildiğinden beri Çin'de tekrar büyük toprak sahiplerinin ve topraksız köylülerin ortaya çıkmasında toprak reformları önemli bir rol oynamıştır.

Türkiye'de toprak reformu

Ana madde: Türkiye'de toprak reformu

Türkiye'de cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal Atatürk döneminde topraksız halka toprak dağıtmak amacıyla çıkarılan kanundur. Böylelikle ülke toprakları verimli hale getirilecek ve topraksız vatandaş kalmayacaktı. Ancak çeşitli sebeplerle uygulaması yapılamamıştır. Öte yandan Türkiye'de II. Dünya Savaşından sonra ve 1970'lerde tekrar gündem olsa da kayda değer bir ilerleme olmamıştır.