Tiliura

Tiliura (Hititçe: ^URUti-li-i-ú-ra)^[1] Kaşka topraklarında bir Hitit sınır kasabasıydı. Kummeşmaha Nehri'nin aşağı kesimlerinde, muhtemelen bugünkü Yeşilırmak yakınlarında bulunuyordu, kesin yeri bilinmiyor.

Tarih

Şehir, Kral II. Hantili yönetimindeki Kaşkalar tarafından saldırıya uğramış, yakılıp yıkılmasının ardından terk edilir. II. Murşili dokuzuncu yılında burayı ele geçirir ve yeniden inşa eder. Gümüş bir fincan adadığı hava tanrısı Lihzina için bir tapınak yaptırır. Şehir bir sınır komutanının kontrolüne verilir ve nüfusu esirlerle beraber tekrar iskan eder.

III. Hattuşili, Tiliura'nın eski sakinlerinin oraya tekrar yerleşmesini sağlar. Kaşkaların ağır cezalarla şehre girmesini kısıtlayan, girdiklerinde ise yapacakları ticaretin kapsamını oldukça sınırlayan katı yasalar çıkardı.

Kaşkalar, işlerini şehir dışında yürütülmek zorunda kalmıştı. Bir şehir sakininin Kaşka kölelerini şehre getirmesine de izin verilmiyordu ancak onları şehrin önündeki tarlada bırakmak veya geceyi sığır ahırında geçirmelerine izin veriliyordu. Kaşkaların Hitit çobanlarına ve çiftçilerine başvurmalarına da izin verilmiyordu. Kaşkalara destek olan herkesin evi, tarlaları, kadınları ve çocukları da dahil olmak üzere şehirden uzaklaştırılırdı.

Şehir kültü

Tiliura'da Fırtına Tanrısı Lihzina'nın bir tapınağı vardı; burada bir rahip, meshedilmiş bir kişi ve bir "mızrak adamı" vardı. Tanrının heykeli, dört ayak üzerinde duran boğa şeklinde, ahşaptan yapılmış bir riton şeklindeydi. Gümüşle kaplıydı, başı ve göğsü altın rengindeydi. Fırtına tanrısının kaidesine on küçük güneş kursu yerleştirildi.

Ayrıca tanrıça Išḫašḫuriya'ya (Hit. ^diš-ḫa-aš-ḫu-ri-ia-aš al-da-an-ni-iš) tapınılırdı. Heykeli, gümüş kaplı, kamıştan yapılmış, oturan bir kadın şeklindeydi. Üç çift küpe ve üzerinde beş altın meyve asılı olan bir gerdanlığı vardı. Göğsünde altı altın güneş kursu ve onların altında da iki gümüş güneş kursu vardı. Bahar tanrıçasına komşu şehir Tarammeka'da da,ordu kampının fırtına tanrısı (^dU KARAŠ), savaş tanrısı Zababa ve Marduk (^dAMAR.UD) ile birlikte tapınılırdı.

Kaynakça

1. Giuseppe F. del Monte, Johann Tischler: Die Orts- und Gewässernamen der hethitischen Texte: Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes, Band 6. Reichert, Wiesbaden 1978: Tiliura, S. 421f.

Bibliyografya

• Birgit Christiansen: Tiliura. In: Michael P. Streck (Hrsg.): Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie. Band 14, Walter de Gruyter, Berlin/Boston 2014–2016, ISBN 978-3-11-034659-6, S. 45–44.
• Giuseppe F. del Monte, Johann Tischler: Die Orts- und Gewässernamen der hethitischen Texte: Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes, Band 6. Reichert, Wiesbaden 1978: Tiliura, S. 421f.