Tayland Kanalı

Tayland Kanalı (Tayca: คลองไทย) ayrıca bilinen adları ile Kra Kanalı (คลองกระ) veya Kra Kıstak Kanalı (คลองคอคอดกระ), Tayland Körfezi'ni Andaman Denizi'ne bağlaması planlanan bir kanal projesi.^[1] Güney Tayland'daki Kra Kıstağı'ndan geçmesi planlanan kanal, yoğun ticaret yollarındaki seyahat sürelerini önemli ölçüde kısaltması düşünülmektedir.

Önerilen Tayland Kanalı'nın olası rotaları

Kanal, Malakka Boğazı'ndan geçişe alternatif sağlayacak ve Japonya ile Çin'e Körfez ülkelerinden petrol sevkiyatının geçiş süresini 1.200 km kısaltması düşünülmektedir. Çin, bunu 21. yüzyıl deniz İpek Yolu'nun bir parçası olarak adlandırırken, 2015 yılı itibarıyla projenin 102 kilometre uzunluğunda, 400 metre genişliğinde ve 25 metre derinliğinde inşa edilmesi öngörülmektedir. Kanal planları birçok kez tartışıldı ve araştırılmaya devam etmektedir. Maliyet, çevresel ve jeopolitik kaygılar, potansiyel ekonomik ve stratejik faydalarla karşılaştırılmıştır.

Şubat 2018'de, Tayland Başbakanı Prayut Çan-oça, kanalın hükûmetin önceliği olmadığını açıkladı.^[2] Ancak Tayland Temsilciler Meclisi, 16 Ocak 2020'de Tayland Kanalı projesini incelemek üzere 120 gün içinde bir komite kurulmasını kabul etti.^[3]

Tarihçe

Asya'daki nakliye sürelerini kısaltacak olan Kra Kıstağından geçecek bir kanal önerisi ilk kez 1677 yılında ortaya atılmıştı.^[4] Tayland Kralı Narai, Fransız mühendis de Lamar'dan Songkhla'yı Marid'e (şimdiki Myanmar) bağlayacak bir su yolu inşa etme olasılığını araştırmasını istedi; ancak bu fikir, o zamanın teknolojisiyle uygulanabilir olmadığı gerekçesiyle reddedildi.^[5] 1793'te fikir yeniden ortaya çıktı. Kral I. Rama'nın küçük kardeşi Maha Sura Singhanat, bunun batı kıyılarını askeri gemilerle korumayı kolaylaştıracağını önerdi. 19. yüzyılın başlarında, East India Company kanalla ilgilenmeye başladı. Burma, 1863'te İngiliz kolonisi olduktan sonra, en güney noktası olan Victoria Point (Kawthaung)'e bir keşif yapıldı, fakat olumsuz sonuç alındı.

1882'de Süveyş Kanalı'nın inşaatçısı Ferdinand de Lesseps bölgeyi ziyaret etti ancak Tayland kralı detaylı bir araştırma yapmasına izin vermedi. 1897'de Tayland ve Britanya İmparatorluğu, Singapur Limanı'nın bölgesel hakimiyetinin sürdürülmesi için bir kanal inşa etmeme konusunda anlaştı. 1946'da Tayland ve Birleşik Krallık, İkinci Dünya Savaşı sırasında iki ülke arasındaki savaş durumunu sona erdiren Anglo-Tayland Barış Antlaşması'nı imzaladı. Antlaşmada yapılan birçok tavizden biri, Taylandlıların İngiliz hükûmetinin izni olmadan Kra Kıstağı boyunca bir kanal kazmasını yasaklıyordu.^[6]

Kanal konusunda bir gelişme sağlanamaması üzerine 1993 yılında kıstağın üzerinden yük taşımacılığı için bir yol yapımına başlandı. Büyük bir otoyol yapılmış olmasına rağmen limanların yerleri henüz belirlenmediği için 44 nolu Otoyol henüz denize kadar ulaşmamaktadır. Demiryolu ve boru hattı için yer bırakmak amacıyla şerit aralıkları 150 metre olarak planlandı. 2020 yılı itibarıyla otoyol 8°18.11′K 98°47.03′D 'den 9°9.47′K 99°31.02′D'ye kadar uzanmaktadır.

Coğrafya

Kra Kıstağı'nın en dar yerindeki genişliği sadece 44 km'dir (27 mil), ancak araya giren tepelerin yüksekliği 75 m'dir (246 ft).^[7] Panama Kanalı'nın uzunluğu 77 km'dir (48 mil), ancak Culebra Kesimi'ndeki en yüksek nokta sadece 64 m (210 ft)'dir. Panama Kanalı bu noktadan 12 m (39 ft) (kanal tabanı) ve 26 m (85 ft) (su hattı) yükseklikten geçtiğinden, gemilerin okyanus seviyesinden 26 m (85 ft) yüksekliğe kilitlerle kaldırılması gerekmektedir. Süveyş Kanalı 192 km (119 mil) uzunluğundadır ancak tamamen düz bir alandan geçer. Deniz seviyesinden 25 m (82 ft) aşağıda yer alan Kra Kıstağı'nın genişliği ise yaklaşık 200 km (120 mil)'dir.

Birkaç kanal güzergahı önerilmiştir: Orijinal Kra Kanalı, Güney'in en dar noktası olan Ranong ve Chumphon arasındaki Kra Kıstağı'nı yaklaşık 50 kilometrelik bir mesafe boyunca kesecek şekilde düşünüldü.^[3] Önerilen diğer güzergahlar arasında, Surat Thani yakınlarındaki Bandon Körfezi'ni Phang Nga eyaletine bağlayan güney Tayland'daki bir güzergah da yer almaktadır. Bir diğeri ise Nakhon Si Thammarat eyaleti ve Trang eyaleti'nde bulunmaktadır. Kra Kanalı projesinin görünüşte tercih edilen versiyonu olan 9A Yolu, Krabi, Trang, Phattalung, Nakhon Si Thammarat ve Songkhla'dan geçerek 128 kilometrelik bir mesafeyi kapsayacak şekilde düşünüldü.^[3][8] Varyasyon Rotası 5A, gemilerin Satun eyaletindeki Pak Bara'da kanala girmesini sağlayacak şekilde planlandı. Bir diğer rota ise gemilerin Trang'daki Sikao'da 135 kilometre uzunluğundaki bir kanala girmesini kapsamaktadır.^[9]

Etkileri

Kra Kanalı fikri 1930'lu yıllardan bu yana gündeme gelmiş, ancak yüksek maliyet ve çevresel etkiler nedeniyle hiçbir zaman hayata geçirilememiştir.^[10] Kanalın inşası önemli stratejik çıkarımlara sahip kazançlı bir fikir olsa da birçok endişe ve zorluğu da içermektedir. Projenin inşasıyla ilgili en büyük endişeler çevresel etkiler ve Tayland ulusal güvenliğidir. Kıstağın bölünmesi bölgenin florası ve faunası üzerinde önemli çevresel etkilere sahiptir.

Kanalın inşasıyla ilgili diğer ciddi bir endişe, Tayland egemenliği ve güvenliği üzerindeki olası etkileridir. Ülke çoğunluğu Müslüman ve etnik olarak Malay olan en güneydeki üç eyaletinde aktif bir isyanla karşı karşıya bulunmaktadır.^[11] Tayland Budistleri ile Malay Müslümanları arasında son yıllarda artışa geçen etnik ve dini gerginlik, Tayland'ın ilk kez bağımsız Patani Sultanlığını ilhak ettiği 1902 yılına kadar dayanmaktadır. Kanal'ın inşası ile, kuzeydeki anakara Tayland ile güneydeki ayrılıkçı hareket arasında sembolik bir sınır haline gelebileceğinden endişe duyuluyor.^[9][11]

Siyasi kaygılar

Kanal, Port Klang, Tanjung Pelepas ve Singapur dahil olmak üzere Malakka Boğazı bölgesindeki limanlarla doğrudan rekabet edecektir. Malezya Business Times'ın Mayıs 2002 tarihli bir raporuna göre, kanalın tamamlanmasından sonra 15 yıl boyunca Malezya'da herhangi bir etki hissedilmeyecektir. Singapur, önerilen kanaldan ekonomisinin olumsuz etkileneceği konusunda endişelerini dile getirdi.^[12] Bir rapora göre, Singapur kanaldan dolayı nakliye ticaretinin %30'unu kaybedebileceği bildirildi.^[13]

2005 yılında, ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld için hazırlanan bir iç rapor The Washington Times'a sızdırıldı. Çin'in Kra Kıstağı'nın karşısına inşa edilecek bir kanalın, Çin liman tesisleri ve rafinerileriyle birlikte inşasını üstlenme stratejisini, ileri üsler ve enerji güvenliği içeren "inci dizisi" stratejisinin bir parçası olarak belirtildi.^[11][14] Çin'in planı, yaklaşık 30.000 işçinin istihdam edildiği ve 20-25 milyar ABD doları arasında bir maliyete sahip on yıllık bir inşaat sürecini kapsıyordu.^[15]